Amazonka modrobrewa

Amazonka modrobrewa
	Amazona amazonica
	(Linnaeus, 1766)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugowate
Podrodzina	papugi neotropikalne
Plemię	Androglossini
Rodzaj	Amazona
Gatunek	amazonka modrobrewa
Synonimy
	Psittacus amazonicus Linnaeus, 1766;
	Psittacus amazonicus Linnaeus, 1766;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Amazonka modrobrewa^[3] (Amazona amazonica) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Zamieszkują północną połowę Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Gatunek ten opisał Karol Linneusz w 1766 w 12. edycji Systema Naturae na podstawie holotypu z Surinamu. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Psittacus amazonicus^[4]^[5]. Wcześniej gatunek ten opisywali także inni autorzy, m.in. w 1760 Mathurin Jacques Brisson, który również użył nazwy Psittacus amazonicus^[6]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza amazonkę modrobrewą w rodzaju Amazona. Uznaje gatunek za monotypowy^[7]. Wyniki jednego badania genetycznego wskazują na bliskie pokrewieństwo gatunku z amazonką płomiennosterną (A. brasiliensis) i królewską (A. guildingii)^[8]. A. a. tobagensis (Trynidad i Tobago) nie jest uznawany, zmiana w upierzeniu dotycząca przedstawicieli tego podgatunku to prawdopodobnie lokalna odmiana^[4] (ptaki te mają więcej barwy pomarańczowej na skrzydle^[9]).

Para amazonek modrobrewych w moskiewskim zoo

Morfologia

Długość ciała wynosi 31–34 cm^[9]; masa ciała 298–469 g^[4]. Występuje niewielki dymorfizm płciowy^[10]. Większość upierzenia zielona, przy czym na spodzie ciała jest jaśniejsza. Wyróżnia się pomarańczowe lusterko (anglojęzyczna nazwa Orange-winged Parrot nawiązuje właśnie do tego elementu). Na lotkach I rzędu występują szerokie niebieskie końcówki. Krawędź nadgarstka żółta. Końcówki sterówek żółte^[10]^[9]. Kantarek i czoło są niebieskie, barwa ta sięga za oko. U samców występuje więcej niebieskiego. Dziób żółtawy z szarą końcówką. Tęczówka pomarańczowa. Nogi szare^[9].

Zasięg występowania

Amazonki modrobrewe zamieszkują obszar od północnej i wschodniej Kolumbii, wschodniego Ekwadoru i wschodniego Peru na wschód przez Wenezuelę, Trynidad i Tobago, Gujanę, dalej na południe przez Amazonię po wschodnią Boliwię i południową Brazylię (po południowe Mato Grosso do Sul i północny stan Paraná). Izolowana populacja zamieszkuje wybrzeże wschodniej Brazylii: od Pernambuco po północno-wschodni stan São Paulo^[4]. BirdLife International szacuje zasięg występowania na 12,2 mln km²^[11]. Niewielkie populacje uciekinierów z niewoli założyły kolonie lęgowe na południowym krańcu Florydy koło Miami oraz na Portoryko^[12].

Ekologia i zachowanie

Amazonka modrobrewa naśladująca dźwięki

Środowiskiem życia amazonek modrobrewych są wszelkiego rodzaju nizinne formacje z drzewami, również lasy deszczowe i sawanny. Odnotowywane były do 1200 m n.p.m.^[10], ale rzadko notuje się je powyżej 600 m n.p.m. (inne źródło mówi o 800 m n.p.m.^[9]). Skład pożywienia słabo zbadany, zidentyfikowano jedynie kilka gatunków^[4]. Amazonki modrobrewe żywią się nasionami, owocami, orzechami, kwiatami i pąkami. Pożywienia szukają także na uprawach, np. pomarańczy, mango czy kakaowców. Żerują grupowo, nierzadko z przedstawicielami innych gatunków amazonek. Poza sezonem lęgowym odpoczywają również grupowo^[9].

Lęgi

Okres lęgowy na Trynidadzie trwa od stycznia do czerwca, w północno-wschodniej Wenezueli od marca do czerwca, w Surinamie od lutego do marca, w Kolumbii od grudnia do lutego^[4]. Gniazda mieszczą się w dziuplach drzew. Są to ptaki monogamiczne. Zniesienie liczy od 2 do 5 jaj, inkubacja trwa około 21 dni. Wysiaduje tylko samica. Młode stają się w pełni opierzone blisko 2 miesiące od wyklucia. Osiągają dojrzałość płciową w wieku 3–4 lat^[9]. Jedno ze źródeł podaje minimalną długość życia w niewoli jako 30 lat. Jedno doniesienie z 1938 mówi o samcu żyjącym 71 lat; jest to możliwe, ale nie ma wystarczająco dużo dowodów, by potwierdzić tę informację^[13].

Status

IUCN uznaje amazonkę modrobrewą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). Całkowita liczebność populacji nie została oszacowana, choć ptak ten opisywany jest jako dość pospolity. Gatunek znajduje się na liście w załączniku II CITES. Od 1981 do 2005 odnotowano w nielegalnym międzynarodowym handlu 268 510 odłowionych w naturze amazonek modrobrewych^[11]. Są to popularne ptaki w hodowli^[9].

Przypisy

↑ Amazona amazonica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ Amazona amazonica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Androglossini Sundevall, 1872. Wersja: 2020-01-11. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-21].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Collar, N. & Boesman, P.: Orange-winged Amazon (Amazona amazonica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-09-04].
↑ Karol Linneusz: Systema naturae. Wyd. 12. T. 1. 1766, s. 147.
↑ Mathurin JacquesM.J. Brisson Mathurin JacquesM.J., Ornithologia, sive, Synopsis methodica sistens avium divisionem in ordines, sectiones, genera, species, ipsarumque varietates, t. 4, Paris 1760, s. 256–261 (fr. • łac.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-21]. (ang.).
↑ Russello, M.A. & Amato, G.. A molecular phylogeny of Amazona: implications for Neotropical parrot biogeography, taxonomy and conservation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 30 (2), s. 421–437, 2004. DOI: 10.1016/S1055-7903(03)00192-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Nicole Bouglouan: Orange-winged Parrot Amazona amazonica. Oiseaux-Birds. [dostęp 2017-09-09].
↑ ^a ^b ^c Mike Parr, Tony Juniper: Parrots: A Guide to Parrots of the World. A&C Black, 2010, s. 210. ISBN 978-1-4081-3575-4.
↑ ^a ^b Orange-winged Amazon Amazona amazonica. BirdLife International. [dostęp 2017-09-04].
↑ Orange-winged Parrot. [w:] www.whatbird.com Field Guide to Birds of North America [on-line]. [dostęp 2020-09-21]. (ang.).
↑ Brouwer et al. Longevity records for Psittaciformes in captivity. „International Zoo Yearbook”. 37, s. 299–316, 2000. DOI: 10.1111/j.1748-1090.2000.tb00735.x.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Amazona amazonica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[iucn-2] Amazona amazonica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Androglossini Sundevall, 1872. Wersja: 2020-01-11. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-21].

[hbwa-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Collar, N. & Boesman, P.: Orange-winged Amazon (Amazona amazonica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-09-04].

[oryg-5] Karol Linneusz: Systema naturae. Wyd. 12. T. 1. 1766, s. 147.

[brisson-6] Mathurin JacquesM.J. Brisson Mathurin JacquesM.J., Ornithologia, sive, Synopsis methodica sistens avium divisionem in ordines, sectiones, genera, species, ipsarumque varietates, t. 4, Paris 1760, s. 256–261 (fr. • łac.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-21]. (ang.).

[mphy-8] Russello, M.A. & Amato, G.. A molecular phylogeny of Amazona: implications for Neotropical parrot biogeography, taxonomy and conservation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 30 (2), s. 421–437, 2004. DOI: 10.1016/S1055-7903(03)00192-1.

[o-b-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Nicole Bouglouan: Orange-winged Parrot Amazona amazonica. Oiseaux-Birds. [dostęp 2017-09-09].

[gb-10] Mike Parr, Tony Juniper: Parrots: A Guide to Parrots of the World. A&C Black, 2010, s. 210. ISBN 978-1-4081-3575-4.

[birdlife-11] Orange-winged Amazon Amazona amazonica. BirdLife International. [dostęp 2017-09-04].

[whatbird-12] Orange-winged Parrot. [w:] www.whatbird.com Field Guide to Birds of North America [on-line]. [dostęp 2020-09-21]. (ang.).

[lg-13] Brouwer et al. Longevity records for Psittaciformes in captivity. „International Zoo Yearbook”. 37, s. 299–316, 2000. DOI: 10.1111/j.1748-1090.2000.tb00735.x.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne