Amberd

Amberd

Ամբերդ

nr rej. 2.28/5
Państwo	Armenia
Typ budynku	twierdza
Rozpoczęcie budowy	VII w.
Zniszczono	1236
Położenie na mapie Armenii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Amberd
40°23′19″N 44°13′35″E/40,388600 44,226400

Amberd (orm. Ամբերդ) – częściowo zniszczona forteca z VII wieku, położona na wysokości 2300 metrów n.p.m. na zboczach góry Aragac w prowincji Aragacotn w Armenii^[1].

Nazwa Amberd oznacza po ormiańsku „fortecę w chmurach”^[1].

Historia

Miejsce twierdzy było już zasiedlone w epoce kamienia^[2]. Natomiast w epoce brązu oraz w czasie państwa Urartu zbudowano tutaj umocnienia^[2]. Zamek Amberd oraz niektóre fragmenty murów zostały wzniesione w VII wieku, jako posiadłość szlacheckiego rodu Kamsarakan^[2]. Cztery wieki później forteca i okoliczne ziemie przeszły w ręce rodu Pahlawunich. Książę Wahram Pahlawuni ufortyfikował kompleks grubszymi kamiennymi murami, dodał trzy bastiony oraz zbudował niedaleko murów kościół, który ukończono w 1026 roku^[2]. Z tego samego okresu pochodzi również budynek łaźni.

W latach 70. XI wieku Turcy Seldżuccy zdobyli Amberd i przekształcili go w swoją bazę wojskową^[1]. W 1197 roku wspólna armia Ormian i Gruzinów pod wodzą generała Zakarego Zakariana wyzwoliła fortecę^[1]. W XII i XIII wieku wzmocniono ściany oraz odnowiono zamek^[2].

W 1215 roku Amberd został zakupiony przez Waczego Waczutiana^[2]. Jednak już w 1236 roku forteca została zdobyta i zniszczona przez Mongołów.^[2] Od tej pory pozostawała opuszczona aż do XX wieku, kiedy rozpoczęto prace restauracyjne i wykopaliska archeologiczne^[2].

Architektura

Twierdza

Ruiny zamku Amberd obejmują powierzchnię około 1500 m^2[3]. Ściany zostały zbudowane z grubo ociosanych bloków bazaltowych połączonych zaprawą^[3]. Zamek miał trzy piętra^[3]. Na pierwszym i drugim piętrze znajdowało się po pięć pokoi, ustawionych kolejno, tak że do następnego pomieszczenia wchodziło się przez poprzednie^[3]. Na trzecim piętrze były prywatne pokoje przeznaczone dla ważnych osobistości^[3]. Uważa się, że konfiguracja strukturalna nie uległa zmianie od czasu, gdy zbudowano twierdzę w VII wieku^[3].

Zaopatrzenie w wodę

Stałe zaopatrzenie w wodę było kluczowe dla mieszkańców twierdzy^[3]. Woda była doprowadzana rurociągiem biegnącym 4–5 km od zbiorników, które gromadziły wodę źródlaną i wodę z topniejącego śniegu^[3]. Jednak ten system zaopatrzenia mógł zostać zniszczony w przypadku ataku na twierdzę. W związku z tym dodatkowo wybudowano ukrytą ścieżkę prowadzącą do rzeki^[1][3].

Północno-zachodnia brama

Wewnętrzna strona murów. U dołu po lewej wejście do twierdzy.

Łaźnia

Łaźnia została zbudowana na przełomie X i XI wieku^[3]. Miała ona ogrzewanie hypocaustalne^[3]. Rury przebiegające przez podłogi i ściany budynku były ogrzewane paleniskiem pod podłogą, a metalowe rury dostarczały ciepłą wodę do wanien^[3].

Łaźnia

Wnętrze łaźni

Amberd, po lewej stronie twierdzy kościół Wahramaszen

Przypisy