Ambra

Kaszalot

Ambra

Ambra kaszalota spermacetowego znaleziona w Morzu Północnym

Ambra (Ambergris Tincture) – wydzielina z przewodu pokarmowego kaszalota (Physeter macrocephalus), która jest prawdopodobnie wynikiem niestrawności lub zaparcia wieloryba.

Charakterystyka i występowanie

Ambra pojawia się w okolicach żerowania, unosi się na powierzchni wody (skąd może zostać odłowiona), a następnie wyrzucana jest na wybrzeże oceanów. Bryły ambry mają najczęściej rozmiary pięści lub ludzkiej głowy. Mają postać różnokształtnych form o masie 1-20 kg. Ambra może przybierać barwę szarą, żółtawą lub brązową. Ma konsystencję wosku, jest lżejsza od wody, mięknie w cieple ręki i ulega upłynnieniu w temperaturze wrzenia wody. Jest słabo rozpuszczalna w alkoholu, lepiej rozpuszcza się w tłuszczach.

Ambra jest jednym z nielicznych naturalnych surowców przemysłu perfumeryjnego pochodzenia zwierzęcego^[a]. Charakteryzuje się zapachem porównywalnym do końskiego potu oraz zapachu morza. Ze względu na swe właściwości jest używana przez najbardziej renomowanych producentów perfum. Czysta ambra nie ma zapachu, powstaje on w wyniku fotooksydacji i autooksydacji, a składnikami decydującymi o jej charakterystycznym zapachu są ambreina, ambriole, jonony i aldehyd ambrowy. Tynkturę^[b] otrzymuje się przez macerację wysuszonego i rozdrobnionego surowca alkoholem etylowym. Otrzymywane są również zagęszczone roztwory alkoholowe otrzymywane z tinktury, tzw. rezynoid lub absolut ambry. Tynktura i zagęszczone ekstrakty muszą dojrzewać przez pół roku, zanim zostaną użyte w kompozycjach zapachowych. W przemyśle perfumeryjnym poza balsamicznym zapachem ambry wykorzystuje się jej właściwości doskonałego utrwalacza.

Pozyskiwanie

Dawniej wydobywano ją, sondując lancami zawartość jelit rozpłatanych zwierząt – wielorybów odławianych w celu pozyskania m.in. wielorybiego tłuszczu (w tym spermacetu) i fiszbinów. Ośrodkiem pozyskiwania ambry były m.in. wybrzeża Australii, Nowej Zelandii i Nowej Kaledonii, na której plażach ambra bywa znajdowana szczególnie często. Obecnie naturalna ambra jest niedostępna ze względu na ochronę kaszalotów. Wytwarzane są jej substytuty syntetyczne lub roślinne (np. produkty otrzymywane z nasion hibiskusa).

Według mitów ambra potrafi też hipnotyzować syreny.

Główne składniki

• ambreina
• epicoprostanol
• norphyton
• coproston

W wielu krajach stosowanie ambry jest zakazane, ze względu na ochronę kaszalotów. Jako zamiennika ambry używa się zazwyczaj żywicy ladanum otrzymywanej z niektórych gatunków czystków^[1].

Przypisy

Uwagi

Bibliografia

• Władysław S. Brud, Iwona Konopacka-Brud; "Podstawy perfumerii. Historia, pochodzenie i zastosowanie substancji zapachowych"; Łódź 2009; ISBN 978-83-923517-2-6
• RyszardR. Farbiszewski RyszardR., AgataA. Jabłońska-Trypuć AgataA., Sensoryka i substancje zapachowe, Białystok: Wyższa Szkoła Kosmetologii i Ochrony Zdrowia, 2006, ISBN 83-921926-3-X, ISBN 978-83-921926-3-3, OCLC 749231623 .