Ambrowiec
 Liquidambar formosana | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | ambrowiec |
| Nazwa systematyczna | |
| Liquidambar L. Sp. Pl. 999. 1 Mai 1753[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
L. styraciflua L.[3] | |
Ambrowiec (Liquidambar L.) – rodzaj roślin należący do rodziny altyngiowatych (Altingiaceae). Obejmuje w zależności od ujęcia systematycznego albo ok. 5 gatunków[4][5][6] albo w szerokim ujęciu włączane są tu gatunki z rodzajów altyngia Altingia i Semiliquidambar zwiększając ich łączną liczbę do ok. 15[7].
W węższym ujęciu zaliczane tu gatunki występują naturalnie w: Ameryce Północnej i Środkowej (jeden gatunek – ambrowiec balsamiczny), w Turcji i na Rodos (ambrowiec wschodni), pozostałe rosną w Azji południowo-wschodniej[5]. W szerokim ujęciu dochodzą liczne gatunki o większym zasięgu w Azji rosnące na obszarze od Himalajów po Indonezję na południu i Koreę na północy[7][8][9]. Drzewa te rosną w lasach, zwykle w miejscach wilgotnych, w dolinach strumieni i rzek. Kwiaty zapylane są przez wiatr[5].
Ambrowiec balsamiczny jest często sadzony jako drzewo ozdobne, m.in. z powodu intensywnych kolorów przebarwiających się jesienią liści. Jego balsamiczna żywica używana jest w medycynie, przemyśle kosmetycznym i spożywczym. Wykorzystywana jest także żywica ambrowca wschodniego[5]. Ambrowce dostarczają też cenionego drewna[10].
Morfologia
_(34071366790).jpg)
- Pokrój
- Szybko rosnące drzewa osiągające ponad 40 m wysokości, o tęgich, sztywno rozpościerających się konarach i gałęziach często korkowato oskrzydlonych[5], kora jest szaro-brązowa, głęboko spękana[11]. Młode pędy nagie lub pokryte pojedynczymi włoskami[11].
- Liście
- Opadające zimą lub w porze suchej[5][6], skrętoległe. Liście są długoogonkowe, wsparte równowąskimi, przylegającymi do ogonków liściowych i szybko odpadającymi przylistkami[6]. Blaszka jest 3- do 7-klapowa, podobna do liści klonowych, do 20 cm długości, dłoniasto użyłkowanych[5]. Nasada blaszki jest sercowata do uciętej, brzegi są gruczołowato piłkowane, klapy są zaostrzone[11]. Liście skruszone lub roztarte są silnie aromatyczne[5].
- Kwiaty
- Jednopłciowe, męskie i żeńskie zebrane w gęste, główkowate kwiatostany rozwijające się na końcach gałęzi (kwiatostany obu płci rozwijają się na tym samym drzewie). Kwiatostany męskie są wzniesione, a żeńskie zwieszone. W kwiatach obu płci okwiatu brak. W kwiatach męskich rozwija się 4–8 pręcików, w kwiatach żeńskich podobna liczba prątniczków i dwukomorowa zalążnia z dwoma szyjkami[5].
- Owoce
- Drewniejące torebki zebrane w gęste, kuliste owocostany. Każda torebka zakończona jest trwałymi, zdrewniałymi, dwiema szyjkami słupka. Nasiona są oskrzydlone, przy czym z licznych zalążków rozwijają się w torebkach pojedyncze, czasem dwa oskrzydlone nasiona[11].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj ten zaliczany jest do rodziny altyngiowatych (Altingiaceae) z rzędu skalnicowców (Saxifragales)[2]. Dawniej zwykle włączany był do rodziny oczarowatych (Hamamelidaceae)[5][6].
- Wykaz gatunków (w wąskim ujęciu)[4]
- Liquidambar acalycina H.T.Chang
- Liquidambar cerasifolia (Wall. & Griff.) Voigt
- Liquidambar formosana Hance
- Liquidambar orientalis Mill. – ambrowiec wschodni
- Liquidambar styraciflua L. – ambrowiec balsamiczny
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-04-02] (ang.).
- ↑ a b Liquidambar (ang.). Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2014-10-07].
- ↑ a b Liquidambar (ang.). The Plant List. [dostęp 2016-03-03].
- ↑ a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 99. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b c d Liquidambar Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-22].
- ↑ a b Liquidambar L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-22].
- ↑ Jingyun Fang, Zhiheng Wang, Zhiyao Tang: Atlas of Woody Plants in China: Distribution and Climate, Tom 1. Springer Science & Business Media, 2001, s. 483. ISBN 978-3-642-15017-3. (ang.)
- ↑ Jahann Otto Voigt: Hortus Suburaanus Calcuttensis: A Catalogue of the Plants which Have Been Cultivated in the East India Company's Botanical Garden, Calcutta, and in the Serampore Botanical Garden from the Beginning of Both Establishments (1786 and 1800) to the End of August 1841. 1845, s. 301. (ang.)
- ↑ David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 532. ISBN 978-1-107-11502-6.
- ↑ a b c d Liquidambar Linnaeus. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-22].
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
statue of Liquidambar_formosana tree in autumn
Autor: Plant Image Library from Boston, USA, Licencja: CC BY-SA 2.0
Liquidambar styraciflua (American Sweet Gum)