Amelia Załuska

Amelia Załuska

Amelia Załuska z córką
Ogiński
Rodzina	Ogińscy herbu Oginiec
Data i miejsce urodzenia	10 grudnia 1805 Zalesie
Data i miejsce śmierci	1858 Ischia
Ojciec	Michał Kleofas Ogiński
Matka	Maria Neri
Mąż	Karol Teofil Załuski
Dzieci	Michał, Maria (po m. Gołaszewska), Emma, Karol Bernard, Ireneusz, Stanisław, Iwo, Ida (po m. Seilern), Franciszka (po m. Żeleńska)
Odznaczenia

Amelia Załuska z Ogińskich (ur. 10 grudnia 1805 w Zalesiu, zm. 5 września 1858 w Ischii) – kompozytorka, poetka, malarka, współzałożycielka (wraz z mężem, Karolem) uzdrowiska Iwonicz-Zdrój, dama Orderu Gwiaździstego Krzyża.

Życiorys

Amelia Ogińska w wieku 3 lat na obrazie François-Xaviera Fabre’a

Była córką kompozytora Michała Kleofasa ks. Ogińskiego (1765–1833) i Marii Nèri (1778–1851), śpiewaczki. Z domu rodzinnego wyniosła zamiłowanie do nauki, literatury i muzyki. Znała kilka języków: francuski, angielski, włoski (jej matka była Włoszką) i niemiecki. Znała również łacinę, rosyjski i litewski. Od najmłodszych lat odbywała dalekie podróże. Dzięki kształceniu się u wybitnych nauczycieli muzyki opanowała biegle grę na fortepianie i posiadała wiedzę teoretyczną potrzebną do uprawiania kompozycji. Z pasją zajmowała się poezją. Pisała wiersze okolicznościowe i malowała. Skomponowane przez nią utwory na fortepian to m.in.: Polonez c-moll na cztery ręce, Polonez A-dur, Mazurek d-moll, Polka, trzy Walce, i krótkie utwory: Marche de Cavallerie i Les Adieux à Joseph (Souvenir) i Walce zatytułowane Echa Iwonicza, opublikowane anonimowo w Wiedniu^[1].

Do Iwonicza przybyła z Kłajpedy, będąc już żoną Karola Załuskiego. Ślub ich odbył się 11 maja 1826 w Kościele Karmelickim w Wilnie. Lata 1831–35 Załuscy spędzili w państwie pruskim, w Kłajpedzie. Po konfiskacie majątków na ⁣⁣Litwie⁣⁣ i utracie prawa do mieszkania przeprowadzili się w 1837 do Galicji i objęli Iwonicz. W latach 1837–1845 Amelia pomagała mężowi w budowie uzdrowiska. Można ją uznać za pierwszego urbanistę i architekta uzdrowiska. Według jej projektów i pod jej nadzorem powstawały pierwsze zabudowania uzdrowiskowe^[2]. W tym czasie odbudowano źródła za pomocą drewnianej cembrowiny, a nad nimi postawiono klasycystyczny kiosk na ośmiu kolumnach. Stanowi on dziś najcenniejszy zabytek małej architektury uzdrowiska. Wybudowano zakład kąpielowy, budynki dla kuracjuszy i zabudowania usługowe. W parku zdrojowym ustawiono zegar słoneczny. Dla wygody leczących się wybudowano chodniki, ścieżki, a na potoku oryginalne drewniane mostki. W 1842 uruchomiono sklepy w specjalnie wybudowanym dla tego celu piętrowym budynku nazwanym „Bazarem”^[3].

Pomagała okolicznym mieszkańcom. W 1847 zorganizowała pomoc dla ludzi dotkniętych tyfusem.

Zmarła w 1858 w Ischii we Włoszech i tam została pochowana. Imię jej nosi jedno ze źródeł mineralnych w Iwoniczu-Zdroju. W kościele parafialnym w Iwoniczu znajduje się tablica pamiątkowa. W 2002 Gimnazjum w Iwoniczu-Zdroju otrzymało imię „Amelii i Karola Załuskich”.

Z małżeństwa z Karolem hr. Załuskim miała jedenaścioro dzieci. Są to: Michał Karol Załuski (1827–1893) żonaty z Heleną hr. Brzostowską, Teofil Załuski (1828–1829), Maria (1829–1910) zamężna z Władysławem Gołaszewskim, Emma (1831–1912) zamężna z Teofilem Wojciechem Ostaszewskim, Józef Załuski (1832–1834), Karol Bernard Załuski (1834–1919), Ireneusz Załuski (1835–1868), Stanisław Maria Załuski (1838–1904), Iwo Załuski (1840–1881), Ida (1841–1916) zamężna z Hugonem hr. Seilernem i Franciszka Fanny (1843–1924) zamężna z Witem hr. Żeleńskim.

Bibliografia

• Wspomnienia o rodzinie Załuskich w XIX stuleciu, Kraków 1907.
• Hieronim Wysocki: Przemówiły stare listy. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1986. ISBN 83-08-01210-8.
• Andrzej Kwilecki: Załuscy w Iwoniczu. Kórnik: Biblioteka Kórnicka PAN, 1993. ISBN 83-85213-15-5.
• Wanda Pietrzkiewicz: Znane i nieznane kobiety Podkarpacia. Krosno: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krośnie, 1995. ISBN 83905155-0-4.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Potomkowie Sejmu Wielkiego na stronie http://www.sejm-wielki.pl
• Strona internetowa poświęcona Ogińskim