Amerykański Komitet do Zbadania Zbrodni Katyńskiej

Arthur Bliss Lane, przewodniczący Komitetu

Amerykański Komitet do Zbadania Zbrodni Katyńskiej (ang. American Committee for the Investigation of the Katyn Massacre) – organizacja społeczna działająca w latach 1949–1952 w Stanach Zjednoczonych, powołana z inicjatywy grupy wybitnych osobistości amerykańskiego życia publicznego w celu zbadania zbrodni katyńskiej popełnionej w 1940 roku przez radziecką policję polityczną NKWD na polskich jeńcach wojennych.

Działalność

Zebranie założycielskie Komitetu odbyło się w listopadzie 1949 roku w hotelu Waldorf-Astoria w Nowym Jorku. Komitet, działający pod przewodnictwem amerykańskiego dyplomaty Arthura Bliss Lane, gromadził dokumenty związane ze zbrodnią katyńską i dotarł do świadków mających wiedzę o sprawie; m.in. odnalazł amerykańskiego podpułkownika Johna Van Vlieta, przywiezionego przez Niemców do Katynia w 1943 roku. Dzięki naciskom Komitetu, wspierającego zaangażowanych w tę sprawę amerykańskich kongresmenów (George A. Dondero i John D. Lodge), w kwietniu 1950 roku szef wywiadu United States Army poprosił ppłk. Van Vlieta o odtworzenie jego raportu na temat zbrodni katyńskiej, który zniknął w niejasnych okolicznościach z archiwów Pentagonu (raport ten wskazywał na winę ZSRR). Komitet nawiązał również kontakt z członkami Międzynarodowej Komisji Lekarskiej, którzy badali w 1943 roku masowe groby w Katyniu. Działalność Komitetu była finansowana z dotacji Polaków mieszkających w Stanach Zjednoczonych; nie otrzymywał on wsparcia rządowego.

Amerykański Komitet do Zbadania Zbrodni Katyńskiej współpracował z Kongresem Polonii Amerykańskiej, publikował książki i artykuły na temat Katynia, starając się zwrócić uwagę amerykańskiej opinii publicznej na tę sprawę. Odegrał dużą rolę w powołaniu Specjalnej Komisji Śledczej Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej (tzw. Komisji Maddena). W związku z powołaniem Komisji Maddena Komitet uległ samorozwiązaniu w dniu 15 stycznia 1952 roku.

Władze i członkowie Komitetu

W skład władz Komitetu wchodzili:

• Arthur Bliss Lane – prezes
• Max Eastman – wiceprezes
• Dorothy Thompson – wiceprezes
• Julius Epstein – sekretarz wykonawczy
• Montgomery M. Green – skarbnik

Pozostałymi członkami Komitetu byli:

• Constance Brown
• George Creel
• ks. John F. Cronin
• gen. William J. Donovan
• Allen W. Dulles
• James A. Farley
• Blair F. Gunther
• Sol M. Levitas
• Clare Booth Luce
• Karol Rozmarek
• Alfred Schwarzenbach
• George E. Sokolsky
• Virginia Starr Freedom
• James A. Walsh

Bibliografia

• Franz Kadell: Kłamstwo katyńskie. Historia pewnej manipulacji. Fakty, dokumenty, świadkowie, Wrocław 2008, str. 153–158. ​ISBN 978-83-245-8645-5​
• AndrzejA. Przewoźnik AndrzejA., JolantaJ. Adamska JolantaJ., Katyń. Zbrodnia, prawda, pamięć, Warszawa: Świat Książki, 2010, s. 390–393, ISBN 978-83-247-2036-1, OCLC 750956033 .