Amidek sodu

Amidek sodu

Struktura krystaliczna
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

NaNH
2

Masa molowa

39,01 g/mol

Wygląd

biały krystaliczny proszek[1]

Identyfikacja
Numer CAS

7782-92-5

PubChem

24533

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Amidek sodu, NaNH
2
nieorganiczny związek chemiczny z grupy amidków, sól sodu i amoniaku (który pełni w tym przypadku rolę kwasu).

Otrzymywanie

Otrzymać go można w wyniku przepuszczania amoniaku nad metalicznym sodem w temp. 350–360 °C[4] (w warunkach przemysłowych 350–400 °C[5]):

2Na + 2NH
3
2NaNH
2
+ H
2

Wymagana jest sucha atmosfera beztlenowa[5].

Natomiast reakcja sodu z ciekłym amoniakiem prowadzi do wytworzenia kationów sodowych i tzw. solwatowanych elektronów o intensywnym, głębokoniebieskim kolorze[5][6]:

Na + xNH
3
Na+
+ e
·xNH
3

Właściwości fizyczne

Rozpuszcza się w ciekłym amoniaku, lecz jedynie w niewielkim stopniu (0,14g /100g  NH
3
w 0 °C); z roztworu takiego można go uzyskać w postaci krystalicznej, przy czym nie tworzą się amoniakaty[a][5].

Właściwości chemiczne

Reaguje gwałtownie z wodą z wydzieleniem wodorotlenku sodu i amoniaku[5][6]:

NaNH
2
+ H
2
O NaOH + NH
3

Jest silną zasadą. Jako medium do reakcji z jego udziałem stosuje się ciekły amoniak lub węglowodory. Jego reakcja z solami amonowymi ma taki sam charakter, jak neutralizacja standardowych kwasów i zasad w środowisku wodnym, np. [5]:

NaNH
2
+ NH
4
Cl NaCl + 2NH
3

Jego zasadowość jest na tyle duża, że jest zdolny do odrywania kwasowych atomów wodoru niektórych węglowodorów, np. acetylenu lub di- i trifenylometanu, i tworzenia z nimi soli sodowych[5].

Stosowany jest do otrzymywania alkinów z dichloroalkanów, syntezy amin aromatycznych, inicjowania polimeryzacji anionowej oraz w reakcji Cziczibabina[5].

Uwagi

  1. Amoniakaty to kompleksy danego związku z amoniakiem, analogiczne do hydratów. Przykładem jest amoniakat chlorku wapnia, CaCl
    2
    ·8NH
    3
    .

Przypisy

  1. a b c Sodium amide, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 24533 (ang.).
  2. a b c d CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-85, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
  3. Amidek sodu, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck KGaA, 1 lipca 2021, numer katalogowy: 432504 [dostęp 2021-10-31]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. F.W. Bergstrom, Sodium amide, „Organic Syntheses”, 20, 1940, s. 84, DOI10.15227/orgsyn.020.0086.
  5. a b c d e f g h Ludwig Lange, Wolfgang Triebel, Sodium amide, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, DOI10.1002/14356007.a24_267, ISBN 978-3-527-30673-2 (ang.).
  6. a b Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 652–653, ISBN 83-01-13654-5.

Media użyte na tej stronie

Sodium-amide-3D-balls-B.png
Ball-and-stick model of part of the crystal structure of sodium amide, NaNH2. X-ray crystallographic data from Allan Zalkin and David H. Templeton (1956). "The Crystal Structure Of Sodium Amide". J. Phys. Chem. 60 (6): 821-823. DOI:10.1021/j150540a042.
Sodium-amide-2D-ionic.svg
Structural formula showing the component ions of sodium amide, NaNH2, also known as sodamide.
Not to be confused with organic amides, RCONR2.
GHS-pictogram-acid.svg
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for corrosive substances
GHS-pictogram-flamme.svg
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for flammable substances
GHS-pictogram-pollu.svg
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for environmentally hazardous substances