Amos Oz

Amos Oz
Ilustracja
Amos Oz
Imię i nazwisko

Amos Klausner

Data i miejsce urodzenia

4 maja 1939
Jerozolima

Data i miejsce śmierci

28 grudnia 2018
Tel Awiw

Narodowość

izraelska

Język

hebrajski

Alma Mater

Uniwersytet Hebrajski

Dziedzina sztuki

pisarz

Ważne dzieła

Mój Michael (1968)
Spokój doskonały (1982)
Czarna skrzynka (1987)
Opowieść o miłości i mroku (2002)

Strona internetowa

Amos Oz, właśc. Amos Klausner, hebr. עמוס עוז (ur. 4 maja 1939 w Jerozolimie, zm. 28 grudnia 2018 w Tel Awiwie) – izraelski pisarz, eseista i publicysta tworzący w języku hebrajskim. Współzałożyciel organizacji Pokój Teraz (Szalom Achszaw). Wykładowca literatury na Uniwersytecie im. Ben Guriona w Beer Szewie.

Życiorys

Urodził się 4 maja 1939 w Jerozolimie w ówczesnym Brytyjskim Mandacie Palestyny[1], dokąd jego rodzice, Arie Klausner i Fania Mussman, wyemigrowali z Wilna i Równego w latach 30.

Dorastał w kibucu Chulda, gdzie ukończył szkołę średnią. Odbył obowiązkową służbę wojskową, następnie studiował historię literatury i filozofię na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Po ukończeniu nauki wrócił do kibucu, gdzie mieszkał przez następne 20 lat, pracując jako rolnik oraz nauczyciel. Kibuc opuścił w 1986 i osiedlił się w mieście Arad.

Brał udział w arabsko-izraelskich wojnach: sześciodniowej (w walkach na półwyspie Synaj) i w wojnie Jom Kipur (w walkach na Wzgórzach Golan).

Debiutował tomem opowiadań Tam, gdzie wyją szakale w 1965, w następnym roku ukazała się jego pierwsza powieść. Jego kolejne utwory (powieści, zbiory opowiadań, ale także eseje literackie oraz polityczne, w których wzywa do kompromisu między Izraelem a Palestyńczykami) są publikowane regularnie, w dwu- i trzyletnich odstępach. Do najważniejszych jego książek, wydanych także w Polsce (często jednak tłumaczonych w oparciu o angielski przekład) należą Mój Michael (1968), Czarna skrzynka (1987) i Fima (1991).

Uważany za najwybitniejszego pisarza izraelskiego. Przez kilka lat wymieniany był jako jeden z głównych faworytów do otrzymania literackiej Nagrody Nobla. W 1986 został nagrodzony prestiżową izraelską Nagrodą Bialika w dziedzinie literatury[2]. W 2002 otrzymał Medal „Zasłużony dla Tolerancji”[3]. 28 lutego 2012 Amos Oz otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Bukareszteńskiego, a 20 marca 2013 Uniwersytetu Łódzkiego[4][5]. W tym samym roku otrzymał również Nagrodę Franza Kafki[6]. Był także laureatem Nagrody Izraela[1].

Zmarł 28 grudnia 2018 z powodu choroby nowotworowej[7][1] w Tel Awiwie[8].

Twórczość

  • Tam, gdzie wyją szakale (Arcot ha-tan 1965) Prószyński i S-ka 1998, ISBN 83-7180-473-3.
  • Mój Michał (Michael szeli 1968) Czytelnik 1991, ISBN 83-07-02232-0; Mój Michael, Czytelnik 2012, ISBN 978-83-07-03288-7.
  • Aż do śmierci (Ad mawet 1970) Dom Wydawniczy „Rebis” 1996, ISBN 83-7120-334-9.
  • Dotknij wiatru, dotknij wody (La-ga’at ba-majim, la-ga’at ba-ruach 1973) Muza 1998, ISBN 83-7079-811-X.
  • Wzgórze Złej Rady (Har ha-ecá ha-raá 1976) Cyklady 2009, ISBN 9798360279403.
  • Przygoda w Jerozolimie (Sumchi 1978) Jacek Santorski & Co. 2008, ISBN 978-83-7554-064-2.
  • Spokój doskonały (Menucha nechona 1982) Świat Książki 2010, ISBN 978-83-247-0779-9.
  • Na ziemi Izraela (Po we-szam be-Erec-Israel bi-staw 1982) Niezależna Oficyna Wydawnicza 1996, ISBN 978-83-07-03195-8.
  • Czarna skrzynka (Kufsa szechora 1987) Niezależna Oficyna Wydawnicza 1995, ISBN 83-7054-078-3.
  • Poznać kobietę (La-da’at isza 1989) Czytelnik 1995, ISBN 83-07-02445-5.
  • Fima (Ha-macaw ha-szliszi 1991) Muza 1996, ISBN 83-7079-584-6.
  • Nie mów noc (Al tagidi lajla 1994) Czytelnik 2000, ISBN 83-07-02767-5.
  • Pantera w piwnicy (Panter ba-martef 1995) Muza 1999, ISBN 83-7200-372-6.
  • Opowieść się rozpoczyna: Szkice o literaturze (Matchilim sipur 1996) Prószyński i S-ka 2003, ISBN 83-7337-585-6.
  • To samo morze (Oto ha-jam 1999) Muza 2002, ISBN 83-7200-888-4.
  • Opowieść o miłości i mroku (Sipur al ahawa we-choszech 2002) Muza 2005, ISBN 83-7079-717-2.
  • Nagle w głębi lasu (Pitom be-omek ha-ja’ar 2005) Dom Wydawniczy „Rebis” 2006, ISBN 83-7301-804-2.
  • Jak uleczyć fanatyka (How to cure a fanatic 2006) Prószyński Media 2010, ISBN 978-83-7648-412-9.
  • Rymy życia i śmierci (Charuzei ha-Chajim we-ha-Mawet 2007) Dom Wydawniczy „Rebis” 2008, ISBN 978-83-7510-050-1.
  • Sceny z życia wiejskiego (Tmunot Mi-Chaiei Ha-Kfar 2009) Dom Wydawniczy „Rebis” 2010, ISBN 978-83-7510-405-9.
  • Wśród swoich (Bejn chawerim 2012) Dom Wydawniczy „Rebis” 2013, ISBN 978-83-7510-900-9.

Przypisy

  1. ↑ a b c Amos Oz, Israeli Literary Giant, Dies at 79, Ha-Arec, 28 grudnia 2018 [dostęp 2018-12-28] (ang.).
  2. ↑ Amos Oz. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2016-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-31)]. (pol.).
  3. ↑ Wydarzenia. senat.gov.pl, 2002-11-15. [dostęp 2018-03-03].
  4. ↑ Doctor Honoris Causa. [w:] Amos Oz; Domeniu: Literatură; Data acordării: 28 februarie 2012 [on-line]. unibuc.ro. [dostęp 2022-09-27]. (rum.).
  5. ↑ Amos Oz doktorem honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego. lodz.naszemiasto.pl, 2013-03-21, aktualizacja: 2013-03-22. [dostęp 2013-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)]. (pol.).
  6. ↑ Cena Franze Kafky. Společnost Franze Kafky. [dostęp 2014-09-19]. (cz.).
  7. ↑ Isabel Kershner, Amos Oz, Israeli Author and Peace Advocate, Dies at 79, „The New York Times”, 28 grudnia 2018, ISSN 0362-4331 [dostęp 2018-12-28] (ang.).
  8. ↑ Ушел из жизни легендарный писатель, его „прощальное” интервью впечатляет: „Я был предателем”, Політека, 28 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-03] (ukr.).

Media użyte na tej stronie

Amos oz675.jpg
Autor: Michiel Hendryckx, Licencja: CC BY 3.0
Israeli writer, novelist and journalist Amos Oz