Analiza treści

Analiza treści – jedna z metod badawczych w socjologii i pokrewnych naukach społecznych, polegająca na ustalaniu i opisywaniu językowych cech tekstów w celu wyjaśniania niejęzykowych własności ich autorów (postawy, oceny, zamiary). Stosowana jest zarówno dla form słownych, jak i graficznych[1], często wówczas, gdy nie jest możliwe zdobycie informacji poprzez bezpośredni kontakt z przedstawicielami badanej populacji[2], a określić można dzięki niej np. rozległe procesy zachodzące w różnych okresach historycznych[3]. Stosowana jest też w celu uzyskania obrazu treści i określenia stanowiska nadawcy w danej sprawie lub jego przekonań, np.: światopoglądowych, politycznych czy wyznaniowych. Analiza treści przekazów medialnych stosowana jest w celu rozpoznania wizerunku danej marki, osoby lub organizacji oraz jej stosunku do danego zagadnienia, wydarzenia lub zjawiska[4].

W pierwszym etapie identyfikuje się i klasyfikuje treści i znaczenia „konfiguracji językowych”, przy czym poza językowym kontekstem znaczeń, wyrażonym w tekście explicite, istotne jest odniesienie się do kontekstu sytuacyjnego[5]. W drugim etapie następuje wnioskowanie o zmiennych niejęzykowych, dotyczących:

  • nadawcy tekstu;
  • założeń na temat odbiorcy formułowanych przez nadawcę;
  • możliwych reakcji odbiorcy na tekst;
  • właściwości systemu społeczno-kulturowego odbiorcy i nadawcy[2].

Etapy ilościowej analizy treści

  • Sformułowanie pytań i hipotez badawczych w odniesieniu do cech niejęzykowych tekstów, które zamierza się badać.
  • Dobór próby, a więc materiałów, które będą badane na podstawie wcześniej założonych pytań badawczych. Jest on wielostopniowy, z tego względu, że najpierw wybiera się odpowiednie nośniki informacji, następnie z nich konkretne woluminy, numery gazet, czy strony internetowe i następnie teksty w już najmniejszych jednostkach analizy.
  • Określenie jednostek analizy. Pod względem wielkości, jednostkami mogą być słowa, zdania, artykuły, bądź większe dzieła.
  • Opracowanie kategorii analitycznych (klucza kategoryzacyjnego[6]), gdzie podział na kategorie powinien być utworzony według „jednolitej zasady klasyfikacji” oraz wyczerpujący, a utworzone kategorie powinny być rozłączne.
  • Kodowanie jednostek analitycznych tekstu według przyjętych kategorii w postaci indeksu i analiza ilościowa.
  • Weryfikacja przyjętych hipotez badawczych[7].

Analiza treści w analizie mediów

Autorem metody analizy treści był Bernard Berelson. Dany problem należy zidentyfikować i przedstawić za pomocą wskaźników statystycznych.

Zalety metody: wyniki są jednoznaczne i porównywalne w czasie, można dzięki temu zaobserwować kierunek przemian

Minusy metody: używanie liczb jest podyktowane fascynacjami matematycznymi, które same w sobie nie mają żadnej wiedzy.

Analiza treści jest użytkowana w analizie mediów. Pozwala na pominięcie założeń teoretycznych. To, jak badacz postawi pytania w tej metodzie, w dużym stopniu warunkuje odpowiedzi. Jest ponadto mało zróżnicowana. Metoda analizy treści bywa zastępowana przez bardziej jakościową metodę analizy – semiologią[8].

Przypisy

  1. ↑ Mayntz, Holm i Hübner 1985 ↓, s. 192–193.
  2. ↑ a b Mayntz, Holm i Hübner 1985 ↓, s. 195.
  3. ↑ Mayntz, Holm i Hübner 1985 ↓, s. 197.
  4. ↑ Maison Dominika, Jakościowe Metody Badań Marketingowych. Jak Zrozumieć Konsumenta, Redaktor Beata Bińko, Wydawnictwo Naukowe PWN SA Warszawa 2010, strona 16-17
  5. ↑ Mayntz, Holm i Hübner 1985 ↓, s. 193–194.
  6. ↑ W. Pisarek, Analiza zawartości prasy, Kraków 1983, s.30.
  7. ↑ Mayntz, Holm i Hübner 1985 ↓, s. 196–204.
  8. ↑ Eric Maigret, Socjologia komunikacji i mediów, 2012, s. 119.

Bibliografia

  • Renate Mayntz, Kurt Holm, Peter Hübner: Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. Wanda Lipnik (tłum.). Warszawa: PWN, 1985. ISBN 83-01-05254-6.