Anastazja (film 1997)

Anastazja – film animowany z 1997 roku, produkcji amerykańskiej, którego główną bohaterką jest Anya – sierota, która okazuje się Anastazją Nikołajewną Romanową, następczynią carskiego tronu. Do polskich kin trafił 23 stycznia 1998 roku za sprawą Syreny EG. 31 marca 2002 roku TVP1 wyemitowała Anastazję z własnym opracowaniem dubbingu.

Fabuła

Akcja rozpoczyna się w 1916 roku, kiedy to Anastazja ma osiem lat. Podczas świętowania trzechsetnej rocznicy panowania dynastii Romanowów w Rosji wyjeżdżająca wkrótce z Moskwy do Paryża cesarzowa-matka Maria przekazuje ukochanej najmłodszej wnuczce naszyjnik z napisem Razem w Paryżu, a także pozytywkę z kołysanką, jaką zwykła jej co noc śpiewać. Nagle do pałacu wtarga wygnany za zdradę były doradca carski Grigorij Rasputin wraz ze swym zausznikiem Bartokiem. W zemście rzuca na całą rodzinę klątwę, mającą się wypełnić w dwa tygodnie. I rzeczywiście, wybucha rewolucja lutowa. Marii i Anastazji, dzięki pomocy Dymitra, młodego służącego, udaje się uciec z pałacu przed bolszewikami, dziewczynka gubi jednak pozytywkę (którą zabierze później Dymitr). Po drodze na stację kobiety usiłuje zatrzymać Rasputin, lecz na szczęście załamuje się pod nim lód, a czarownik idzie na dno. Maria wsiada do pociągu, lecz jej wnuczce się to nie udaje – pada na peron bez przytomności.

Po dziesięciu latach Anastazja (Anya) wychodzi z sierocińca. Nie pamięta nic ze swojej królewskiej przeszłości. W towarzystwie przyjaznego psa imieniem Mucha rusza do Petersburga, gdzie usiłuje kupić bilet do Paryża, gdzie ma zamiar odnaleźć swoich bliskich (kierując się napisem na naszyjniku), lecz potrzebna jest jej do tego wiza. Udaje się do starego pałacu, gdzie podobno przebywa ktoś, kto może jej taką załatwić. Ten ktoś to Dymitr i jego przyjaciel Władimir Wołodia – drobni oszuści, którzy, znęceni nagrodą, usiłują odnaleźć kogoś przypominającego Anastazję, zwrócić ją babce w Paryżu i zgarnąć pieniądze, zanim się zorientuje. Anyę w pałacu nękają niejasne wspomnienia. Dymitr i Władimir są zaszokowani jej podobieństwem do księżniczki z obrazów. Wmawiają jej, że może rzeczywiście być Anastazją, a skoro tak – musi pokazać się Marii. Dziewczyna po dłuższych wahaniach zgadza się – w końcu i tak chciała się dostać do Paryża.

Całość obserwuje z góry nietoperz Bartok. Informuje on przebywającego w czyśćcu Rasputina o przeżyciu Anastazji. Ten wysyła za pociągiem, którym jedzie cała trójka, stado swoich skrzydlatych sług, które doprowadzają do katastrofy kolejowej. Podróżnikom udaje się jednak przeżyć. Po drodze do Stralsundu, skąd mają odpłynąć do Paryża, Anya dowiaduje się, że będzie musiała dowieść swojej „autentyczności” przed kuzynką Marii – Sophie. Wpada w przygnębienie, jednak Dymitr i Władimir przekonują ją, że da sobie radę, udzielają jej też niezbędnych wskazówek. Na statku Dymitr uświadamia sobie, że czuje coś do dziewczyny.

Podczas rejsu Rasputin dosięga Anyi przez sen, nakłaniając ją do wyskoczenia za burtę, Dymitr jednak ją ratuje. W końcu cała trójka dociera bezpiecznie do celu. W międzyczasie Maria podejmuje decyzję, że nie będzie więcej przesłuchiwała kolejnych kandydatek, nasyłanych przez chciwych oszustów. Rasputin osobiście rusza do stolicy Francji, chcąc sam się zająć Anastazją.

Sophie przesłuchuje Anastazję, choć bez udziału cesarzowej-matki. Dziewczyna zna wszystkie odpowiedzi, przypomina sobie też sposób, w jaki wydostały się z babką z pałacu. Dymitr pojmuje, że podobieństwo Anyi do księżniczki nie było przypadkowe. Kuzynka Marii zabiera ich na wycieczkę po Paryżu, którą wieńczą wizytą na rosyjskim balecie, gdzie przebywa cesarzowa. Dymitr usiłuje wyprosić na władczyni audiencję dla Anastazji, jednak ta oświadcza, że wie, kim on tak naprawdę jest: młody człowiek, który jeździ po kraju, szukając podobnej do mojej wnuczki. Słyszy to czekająca za drzwiami Anya. Wściekła na Dymitra opuszcza teatr. Mężczyzna decyduje się na desperacki krok – porywa samochód cesarzowej z nią w środku i zawozi ich aż do domu Sophie. Maria jest dalej nieprzejednana, lecz ulega, gdy Dymitr pokazuje jej pozytywkę. W trakcie rozmowy między kobietami staje się jasne, że są spokrewnione – medalion uruchamia kołysankę w szkatułce.

Rasputin knuje plany pozbycia się świeżo odnalezionej dziedziczki rosyjskiego tronu, na której cześć szykuje się wielki bal. Dymitr odmawia przyjęcia od cesarzowej nagrody, nie rozmawia też długo z Anyą. Żegna się z Władimirem i rusza z powrotem do Petersburga. Podczas balu Maria informuje wnuczkę o postawie mężczyzny. Chwilę potem Anya wychodzi do ogrodów w poszukiwaniu Muchy. W końcu zjawia się przed nią Rasputin, który atakuje ją swoją magią. Na pomoc dziewczynie przychodzi jednak niespodziewanie Dymitr. Z najwyższym trudem pokonują oni czarownika, niszcząc jego „Klucz do Piekielnych Mocy”. Po walce mężczyzna oddaje Anastazji koronę.

Anastazja zostawia cesarzowej list z prośbą o życzenie jej szczęścia, obietnicą, że wkrótce będą znów razem w Paryżu i zapowiedzią ślubu z Dymitrem. Sophie stwierdza, że to wspaniały koniec, na co Maria odpowiada „Nie. To wspaniały początek”. Para narzeczonych podróżuje promem po Sekwanie, niespodziewaną sympatię znajduje też pozbawiony pana Bartok.

Obsada

• Meg Ryan jako Anastazja
• John Cusack jako Dymitr
• Kelsey Grammer jako Władimir
• Christopher Lloyd jako Rasputin
• Hank Azaria jako Bartok
• Bernadette Peters jako Sophie
• Kirsten Dunst jako mała Anastazja
• Angela Lansbury jako Maria Fiodorowna, cesarzowa-matka
• Rick Jones jako car Mikołaj II / sierżant / żołnierz
• i inni

Odbiór krytyczny

Film został pozytywnie oceniony przez publikę i krytyków. W oparciu o opinie z 54 recenzji serwis Rotten Tomatoes przyznał mu wynik 85%^[1].

Wersja polska

Anastazja została w Polsce zdubbingowana dwukrotnie: raz na potrzeby wersji kinowej, użytej również w wydaniach na VHS/DVD (jest ona zatem znacznie powszechniej znana), a kilka lat później powstał drugi dubbing – na zlecenie TVP. Polscy fani podzielili się w odbiorze obydwu wersji – niektórym przypadł do gustu jeden dubbing, innym drugi, przy czym dużą rolę odgrywał fakt, którą wersję usłyszało się najpierw. Tłumaczenie każdej z nich jest bardzo luźne, niejednokrotnie zupełnie zmieniające sens oryginalnego dialogu, co stało się obiektem sporej krytyki ze strony widzów.

Wersja kinowa

Opracowanie wersji polskiej: Start International Polska

Nagrań dokonano w: Sun Studio A/S Kopenhaga

Reżyseria: Ewa Złotowska

Tekst polski: Magdalena Dwojak

Teksty piosenek: Marek Robaczewski

Udział wzięli:

• Katarzyna Skrzynecka – Anastazja Nikołajewna Romanowa
• Jacek Kawalec – Dymitr
• Jan Prochyra – Władimir Wania Wojnicki Wasyłowicz
• Henryk Machalica – Grigorij Rasputin
• Robert Rozmus – Bartok
• Joanna Wizmur –
  • Sofia Stanisłowskiewna Somorokow-Smirnow,
  • Phlegmenkoff
• Zofia Rysiówna – Maria Fiodorowna Romanowa
• Sara Müldner – Mała Anastazja

i inni

Wersja telewizyjna

W wersji polskiej wystąpili:

• Joanna Trzepiecińska – Anastazja Nikołajewna Romanowa
• Tomasz Kozłowicz – Dymitr
• Włodzimierz Bednarski – Władimir Wania Wojnicki Wasyłowicz
• Marek Barbasiewicz – Grigorij Rasputin
• Mirosław Jękot – Bartok
• Anna Ścigalska – Sophie Stanisłowskiewna Somorokow-Smirnow
• Teresa Budzisz-Krzyżanowska – Wielka księżna Maria Fiodorowna Romanowa

W pozostałych rolach:

• Barbara Sołtysik
• Krzysztof Strużycki
• Dariusz Błażejewski
• Jolanta Wilk
• Iwona Rulewicz –
  • Aleksy Nikołajewicz Romanow
  • jedna z aktorek
• Joanna Orzeszkowska
• Rafał Żabiński
• Małgorzata Borkowska
• Iwona Kuryłowicz
• Anna Wyrzykowska
• Katarzyna Sołtan
• Katarzyna Zima
• Ewelina Rzezińska
• Marcin Trzciński
• Jakub Grabowski
• Cezary Kozłowski
• Piotr Maculewicz

i inni

Wersja polska: Telewizyjne Studia Dźwięku w Warszawie

Reżyseria: Andrzej Bogusz

Tłumaczenie i dialogi: Katarzyna Precigs

Dźwięk: Jakub Milencki

Montaż: Zofia Dmoch

Kierownik produkcji: Monika Wojtysiak

Teksty piosenek: Wiesława Sujkowska

Opracowanie muzyczne: Marian Szałkowski

Lektor: Andrzej Bogusz

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Plakat
• Anastazja w bazie IMDb (ang.)
• Anastazja w bazie Filmweb