Anastazy I z Antiochii

Święty
Anastazy z Antiochii
Patriarcha
Data i miejsce urodzenia

VI w.
Palestyna

Data i miejsce śmierci

599
Antiochia

Czczony przez

Kościół katolicki
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

21 kwietnia (kat.),
20 kwietnia/3 maja (praw.)

Anastazy I, patriarcha antiocheński, również: Anastazy z Antiochii lub Anastazy Synaita, cs. Swiatitiel Anastasij Sinaita, patriarch Antiochijski (ur. w Palestynie, zm. 599) – mnich z klasztoru św. Katarzyny na Synaju, patriarcha Antiochii (561–571 i 593–599), autor polemiczno-teologicznych traktatów, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego.

Życiorys

Anastazy urodzony w Palestynie, młodość spędził na Synaju, skąd w 557 r. został powołany na stolicę patriarszą Antiochii. Nieustępliwy w obronie ortodoksji, sprzeciwiał się ugodowemu stanowisku cesarza Justyniana I wobec monofizytów, odrzucił jego edykt w sprawie aftartodoketów z 567 r. W 570 r. został z tego powodu skazany, pod fałszywym zarzutem sprzeniewierzenia dóbr kościelnych, przez cesarza Justyna II na wygnanie do Jerozolimy. Odwołany z wygnania dzięki wstawiennictwu papieża Grzegorza I u cesarza Maurycjusza objął tron patriarszy ponownie po 23 latach, w 593 r., i pozostał na nim do śmierci w 598 r.[1][2]

Twórczość

Twórczość pisarska Anastazego pochodzi głównie z okresu jego zesłania w Jerozolimie. Zachowało się z niej 5 traktatów dogmatycznych w przekładzie łacińskim. De Sanctissima Trinitate, w którym mówi o wieczności i współistotności Boga Słowa, z Ojcem i Duchem Świętym, polemizując z tryteistami i Janem Filoponem. W De incircumscripto przeprowadza wywód o wiecznej i wszechogarniającej obecności Stwórcy w stworzeniu. De divina oeconomia, id est de incarnatione poświęcone jest Wcieleniu Syna Bożego i hipostatycznej jedności jego dwóch natur, boskiej i ludzkiej. W De passione et impassibilitate Christi rozważa ideę wzajemnego komunikowania się natur w Chrystusie (communicatio idiomatum). Wreszcie w De resurrectione Christi poruszał zagadnienia Męki, zstąpienia do Otchłani, Zmartwychwstania, Wniebowstąpienia i Powtórnego Przyjścia[2]. Zachowały się również trzy homilie Anastazego i mowa wygłoszona do wiernych po jego powrocie z wygnania[3].

Anastazy należy do głównych przedstawicieli neochalcedonizmu[4]. W swej działalności teologicznej zwalczał skrajnych monofizytów – aftartodoketów, przeciwstawiał się Janowi Filoponowi głoszącemu istnienie trzech osób i trzech natur w Trójcy Świętej (tryteizm)[1]. Ścisłym rozumowaniem, logiką wywodu i argumentowania przygotował grunt dla rozwoju scholastyki. Wywarł duży wpływ na swoich następców, szczególnie na Maksyma Wyznawcę i Jana z Damaszku[3].

Tradycja bizantyńska przypisywała Anastazemu ponadto autorstwo opowieści dziejącej się na dworze perskich Sasanidów, w której rozprawiali ze sobą chrześcijanin, poganin, żyd i mag perski. Utwór ma charakter apologetyczny[3].

Wspomnienie liturgiczne

Wspomnienie liturgiczne św. Anastazego Synaity z Antiochii w Kościele katolickim obchodzone jest 21 kwietnia za Martyrologium Rzymskim. Przypuszcza się, że Baroniusz pomylił go z innym Synaitą (zm. 700), również mnichem z klasztoru na Górze Mojżesza.

W Kościele prawosławnym i greckokatolickim, z uwagi na liturgię według kalendarza juliańskiego, wspomnienie obchodzone jest 20 kwietnia/3 maja[5], tj. 3 maja według kalendarza gregoriańskiego[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Jurewicz 1984 ↓, s. 70.
  2. a b Gracianskij 2008 ↓, s. 243.
  3. a b c Jurewicz 1984 ↓, s. 71.
  4. Meyendorff 1984 ↓, s. 47.
  5. podwójne datowanie
  6. prep. Anastazy Synaita na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

SaintIcon.PNG
Autor: Tomasz Wachowski, Licencja: CC BY 3.0
ikona Święty
P christianity.svg
(c) Chris-martin, CC-BY-SA-3.0
Wikimedia portal icon: Christianity