Anatol Girs

Anatol Girs
Data i miejsce urodzenia

15 grudnia 1904
Symferopol

Data i miejsce śmierci

1990
West Chesterfield

Zawód, zajęcie

drukarz, wydawca, typograf

Narodowość

polska

Edukacja

Miejska Szkoła Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w Warszawie

Anatol Girs (ur. 15 grudnia 1904 w Symferopolu na Krymie, zm. 1990 w West Chesterfield w Stanach Zjednoczonych) – polski drukarz i wydawca, typograf. Współwłaściciel Atelier Girs-Barcz oraz Oficyny Warszawskiej, założyciel Oficyny Warszawskiej na Obczyźnie.

Życiorys

Był potomkiem osiadłej w Rosji gałęzi starego szwedzkiego rodu Giersów.

W rodzinnym mieście ukończył szkołę realną, a w latach dwudziestych XX wieku przyjechał do Polski. Zamieszkał w Warszawie, gdzie studiował w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. Po jej ukończeniu opracowywał liternictwo dla Tadeusza Gronowskiego, wespół z przyjacielem, rzeźbiarzem Bolesławem Barczem, utworzył też Atelier Girs-Barcz, które zaprojektowało szatę graficzną wielu wydawnictw Głównej Księgarni Wojskowej. Książki, których szata zewnętrzna była dziełem obu artystów, uzyskiwały główne nagrody i medale na liczących się imprezach międzynarodowych.

W 1938 r. Girs i Barcz założyli własną artystyczną Oficynę Warszawską, dla której wcześniej zaprojektowali nową, uniwersalną czcionkę bibliofilską o nazwie Militari, przystosowaną do składu tekstów różnojęzycznych. Żywot oficyny okazał się jednak krótki – spłonęła ona w powstaniu warszawskim wraz ze wszystkimi wydawnictwami i pracami graficznymi. Barcz zginął, a Girs wraz z rodziną został wywieziony do obozu w Dautmergen. Później więziono go także w Dachau.

Niedługo po wyzwoleniu udało mu się wyrwać z zarządzanego przez Amerykanów obozu dipisów. Przy pomocy przyjaciół założył Biuro Poszukiwania Rodzin, które pod szyldem Polskiego Czerwonego Krzyża wydawało „Poszukiwania”, czyli listy zaginionych osób.

Bardzo szybko nawiązał też kontakty z monachijskimi drukarniami, co zaowocowało założeniem Oficyny Warszawskiej na Obczyźnie. Jedną z pierwszych publikacji wydawnictwa był zbiór wspomnień obozowych Byliśmy w Oświęcimiu autorstwa Janusza Nela Siedleckiego, Krystyna Olszewskiego i Tadeusza Borowskiego[1];.

W 1947 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W Detroit po raz trzeci uruchomił Oficynę Warszawską, wkrótce jednak, po wykonaniu kilku druków, zamilkł na kilkanaście lat jako samodzielny typograf i wydawca. W 1969 r. po przejściu na emeryturę osiedlił się na własnej farmie w West Chesterfield w stanie New Hampshire, gdzie w osobnym domku umieścił po raz czwarty odbudowywaną oficynę (pod nazwą Girs Press). Zmarł kilkanaście lat później, w 1990 r.

Wybrane książki wydrukowane przez Girsa

  • 1945 – Imiona nurtu Tadeusza Borowskiego;
  • 1946 – Byliśmy w Oświęcimiu Janusza Nela Siedleckiego, Krystyna Olszewskiego i Tadeusza Borowskiego;
  • 1947 – Stanislaus Polonus. Ein polnischer Frühdrucker in Spanien Aloysa Ruppela (dedykowana pamięci Bolesława Barcza);
  • 1962 – Samuel Tyszkiewicz, artysta – typograf Bronisława Przyłuskiego i innych;
  • 1972 – Relativism. Thoughts and Aphorisms Władysława J. Stankiewicza.

Najważniejsze nagrody i wyróżnienia

Otrzymane przez Atelier Girs-Barcz:

  • Grand Prix i złoty medal na międzynarodowej wystawie we Florencji (1933);
  • Grand Cup na wystawie w Londynie (1934);
  • Grand Prix i złoty medal na wystawie w Brukseli (1935);
  • złoty medal w Tel-Avivie (1937);
  • Grand Prix i złoty medal na międzynarodowej wystawie „Sztuka i Technika” w Paryżu (1937).

Otrzymane przez Anatola Girsa:

  • członkostwo honorowe ekskluzywnego klubu biblioflskiego Monks and Fiars Chapel (1969);
  • nagroda amerykańskiej Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1973).

Przypisy

  1. ↑ Książka wywołała wiele kontrowersji – jak podaje m.in. dziennik.com (http://www.dziennik.com/przeglad-polski/artykul/bialy-kruk-anatola-girsa), część dziesięciotysięcznego nakładu została bowiem oprawiona w oryginalne obozowe pasiaki. W kilku egzemplarzach okładki przepleciono kawałkiem kolczastego drutu, a jeden oprawiono w skórę z esesmańskiego płaszcza.

Bibliografia

  • A. Kłossowski, Książka polska na obczyźnie: XX wiek, oprac. M.A. Supruniuk, J. Tondel, Toruń 2003.
  • A. Kłossowski, Na obczyźnie. Ludzie polskiej książki, Wrocław 1984.
  • A. Kłossowski, Polskie private i small presses na obczyźnie, [w:] Kultura skupisk polonijnych. Materiały z III sympozjum naukowego. Warszawa 12 i 13 maja 1988 r., red. A. Adamczyk i.in., Warszawa 1994.
  • T. Lachowicz, „Biały kruk” Anatola Girsa, http://www.dziennik.com/przeglad-polski/artykul/bialy-kruk-anatola-girsa [dostęp 26.06.2015].

Linki zewnętrzne