Anatol Mühlstein

Anatol Mühlstein

Data i miejsce urodzenia	22 sierpnia 1889 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	29 września 1957 Paryż, Francja
Chargé d’affaires RP w Belgii
Okres	od 16 lutego 1927 do 6 września 1927
Poprzednik	Jan Szembek (poseł)
Następca	Tytus Filipowicz (poseł)
Odznaczenia

Anatol Mühlstein (ur. 22 sierpnia 1889 w Warszawie^[1][2], zm. 29 września 1957 w Paryżu) – polski dyplomata, radca poselstwa i Chargé d’affaires w Brukseli, radca ambasady RP w Paryżu, biznesmen, publicysta.

Życiorys

Syn Naftalego Mühlsteina^[3] (Bera – według PSB) i Marii z Zyskindów. Pochodził z żydowskiej rodziny kupieckiej. W Pińsku uczył się w szkole rabinackiej, ale jej nie ukończył. W okresie gimnazjalnym brał udział w rewolucji 1905 roku. W związku z wykryciem przez carską policję bomb, które przechowywał w składach drewna swojego ojca na Solcu, zmuszony był do ucieczki za granicę zaboru rosyjskiego. Studiował na uniwersytecie w Genewie, w Paryżu i Brukseli. Był wówczas rzecznikiem asymilacji Żydów^[4] – poglądy na ten temat przedstawił w wydanej w 1913 r. w Warszawie książce Asymilacja, polityka i postęp.

W czasie I wojny światowej uczestniczył w belgijskim ruchu oporu i był współzałożycielem oraz redaktorem Le Flambeau, pisma rozprowadzanego konspiracyjnie w Belgii pod okupacją armii Cesarstwa Niemieckiego. Swe artykuły podpisywał pseudonimem Saint-Georges.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wstąpił do służby dyplomatycznej RP. Został przyjęty 24 maja 1919 r. i przydzielony do Poselstwa RP w Brukseli, gdzie pełnił funkcje sekretarza legacyjnego, a następnie radcy poselstwa. W 1927 r. przez pół roku był Chargé d’affaires RP w Brukseli. 1 maja 1930 został przeniesiony do Ambasady RP w Paryżu, najpierw jako I sekretarz ambasady, później jako radca ambasady i minister pełnomocny (od lutego 1931). W ambasadzie odgrywał rolę pierwszoplanową. 4 maja 1932 r. ożenił się z córką bankiera francuskiego Roberta de Rothschild(fr.)^[5] Dianą; ślubu w Wielkiej Synagodze w Paryżu udzielił naczelny rabin Francji. Ich dom był znanym salonem paryskim, gdzie bywali politycy i dyplomaci. W 1934 marszałek Józef Piłsudski wysłał go do Kowna z (nieudaną) misją próby nawiązania stosunków dyplomatycznych z Litwą^[6]. 30 czerwca 1936 został odwołany z Paryża do Warszawy^[7] i objął stanowisko radcy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.

Przed II wojną światową odszedł z MSZ i wyjechał do Paryża, gdzie zajmował się biznesem i wydał m.in. książkę Le Maréchal Pilsudski: (1867-1919). Kontynuował wydawanie Le Flambeau w Brukseli. Wraz z żoną prowadzili znany salon towarzyski w Paryżu. W lipcu 1940, po klęsce Francji wyjechał wraz z rodziną do USA, gdzie był przedstawicielem Wolnej Francji i zajmował się publicystyką polityczną. W 1942 r. ogłosił tam swoją koncepcję Stanów Zjednoczonych Europy Środkowej^[8]. Przyjął obywatelstwo amerykańskie. Po zakończeniu II wojny światowej powrócił do Paryża. Utrzymywał stały kontakt ze środowiskiem Kultury w Maisons-Laffitte, zwłaszcza z Józefem Czapskim.

W młodości socjalista, później ewoluował w kierunku liberalizmu. Był przyjacielem Józefa Piłsudskiego i autorem książki o nim. Fragmenty jego wspomnień ukazały się w Zeszytach Historycznych^[9].

Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z Suzanne Dumont, córką wydawcy belgijskiego pisma Le Flambeau. Po raz drugi z Dianą de Rothschild, z którą rozszedł się w 1952. Z małżeństwa z nią miał trzy córki: Nathalie, Ankę i Cecile^[10]. Anka Mühlstein(ang.) to historyk i pisarka francuska, żona pisarza Louisa Begleya.

Ordery

Pośmiertnie, za wybitne zasługi w długoletniej służbie dyplomatycznej, został w 1998 r. dwukrotnie odznaczony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. 20 kwietnia został mu nadany Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej^[11], a 17 września został uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski^[3].

Ponadto posiadał otrzymane w czasach II RP:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[12][13]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[12]
• Krzyż Komandorski Orderu Korony Dębowej (Luksemburg)^[12]
• Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej (Francja)^[12]
• Krzyż Komandorski Orderu Leopolda (Belgia)^[12]
• Krzyż Komandorski Orderu Korony (Belgia)^[12]

Przypisy

Ważniejsze publikacje

• Asymilacja, polityka i postęp, Warszawa 1913, wersja elektroniczna (zdigitalizowana)
• Dziennik: wrzesień 1939-listopad 1940, (przekł. Dorota Zamojska; uwagi Jan E. Zamojski), Warszawa 1999, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 83-01-12770-8
• Le Maréchal Pilsudski: (1867-1919), 2e éd., Paris 1939, Librairie Plon,
• Monroe, Truman et la bombe atomique (pod pseudonimem: Archibald Bigfour), Paris 1947
• La protection des minorités Bruxelles 1918 wyd. René Van Sulper, L'Union des Imprimeries (S.A.)
• The United States of Central Europe, New York 1942

Bibliografia

• Alina Szklarska-Lohmanowa: Mühlstein Anatol, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 22(1977), s. 313-314
• Anatol Mühlstein, Pamiętnik, Zeszyty Historyczne, zeszyt 43, Paryż 1978, s.44-101.,
• Biogram Anatol Mühlstein w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M.Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1 s. 106.
• Kajetan Morawski, Tamten brzeg. Wspomnienia i szkice, Paryż 1960, wyd. Księgarnia Polska
• Kajetan Morawski, Anatol Mühlstein, Zeszyty Historyczne, zeszyt 43, Paryż 1978, s. 101-105