Anatol Mühlstein

Anatol Mühlstein
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

22 sierpnia 1889
Warszawa, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

29 września 1957
Paryż, Francja

Chargé d’affaires RP w Belgii
Okres

od 16 lutego 1927
do 6 września 1927

Poprzednik

Jan Szembek (poseł)

Następca

Tytus Filipowicz (poseł)

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RP Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Komandor Orderu Korony Dębowej (Luksemburg) Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Komandor Orderu Leopolda (Belgia) Komandor Orderu Korony (Belgia)

Anatol Mühlstein (ur. 22 sierpnia 1889 w Warszawie[1][2], zm. 29 września 1957 w Paryżu) – polski dyplomata, radca poselstwa i Chargé d’affaires w Brukseli, radca ambasady RP w Paryżu, biznesmen, publicysta.

Życiorys

Syn Naftalego Mühlsteina[3] (Bera – według PSB) i Marii z Zyskindów. Pochodził z żydowskiej rodziny kupieckiej. W Pińsku uczył się w szkole rabinackiej, ale jej nie ukończył. W okresie gimnazjalnym brał udział w rewolucji 1905 roku. W związku z wykryciem przez carską policję bomb, które przechowywał w składach drewna swojego ojca na Solcu, zmuszony był do ucieczki za granicę zaboru rosyjskiego. Studiował na uniwersytecie w Genewie, w Paryżu i Brukseli. Był wówczas rzecznikiem asymilacji Żydów[4] – poglądy na ten temat przedstawił w wydanej w 1913 r. w Warszawie książce Asymilacja, polityka i postęp.

W czasie I wojny światowej uczestniczył w belgijskim ruchu oporu i był współzałożycielem oraz redaktorem Le Flambeau, pisma rozprowadzanego konspiracyjnie w Belgii pod okupacją armii Cesarstwa Niemieckiego. Swe artykuły podpisywał pseudonimem Saint-Georges.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wstąpił do służby dyplomatycznej RP. Został przyjęty 24 maja 1919 r. i przydzielony do Poselstwa RP w Brukseli, gdzie pełnił funkcje sekretarza legacyjnego, a następnie radcy poselstwa. W 1927 r. przez pół roku był Chargé d’affaires RP w Brukseli. 1 maja 1930 został przeniesiony do Ambasady RP w Paryżu, najpierw jako I sekretarz ambasady, później jako radca ambasady i minister pełnomocny (od lutego 1931). W ambasadzie odgrywał rolę pierwszoplanową. 4 maja 1932 r. ożenił się z córką bankiera francuskiego Roberta de Rothschild(fr.)[5] Dianą; ślubu w Wielkiej Synagodze w Paryżu udzielił naczelny rabin Francji. Ich dom był znanym salonem paryskim, gdzie bywali politycy i dyplomaci. W 1934 marszałek Józef Piłsudski wysłał go do Kowna z (nieudaną) misją próby nawiązania stosunków dyplomatycznych z Litwą[6]. 30 czerwca 1936 został odwołany z Paryża do Warszawy[7] i objął stanowisko radcy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.

Przed II wojną światową odszedł z MSZ i wyjechał do Paryża, gdzie zajmował się biznesem i wydał m.in. książkę Le Maréchal Pilsudski: (1867-1919). Kontynuował wydawanie Le Flambeau w Brukseli. Wraz z żoną prowadzili znany salon towarzyski w Paryżu. W lipcu 1940, po klęsce Francji wyjechał wraz z rodziną do USA, gdzie był przedstawicielem Wolnej Francji i zajmował się publicystyką polityczną. W 1942 r. ogłosił tam swoją koncepcję Stanów Zjednoczonych Europy Środkowej[8]. Przyjął obywatelstwo amerykańskie. Po zakończeniu II wojny światowej powrócił do Paryża. Utrzymywał stały kontakt ze środowiskiem Kultury w Maisons-Laffitte, zwłaszcza z Józefem Czapskim.

W młodości socjalista, później ewoluował w kierunku liberalizmu. Był przyjacielem Józefa Piłsudskiego i autorem książki o nim. Fragmenty jego wspomnień ukazały się w Zeszytach Historycznych[9].

Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z Suzanne Dumont, córką wydawcy belgijskiego pisma Le Flambeau. Po raz drugi z Dianą de Rothschild, z którą rozszedł się w 1952. Z małżeństwa z nią miał trzy córki: Nathalie, Ankę i Cecile[10]. Anka Mühlstein(ang.) to historyk i pisarka francuska, żona pisarza Louisa Begleya.

Ordery

Pośmiertnie, za wybitne zasługi w długoletniej służbie dyplomatycznej, został w 1998 r. dwukrotnie odznaczony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. 20 kwietnia został mu nadany Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[11], a 17 września został uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[3].

Ponadto posiadał otrzymane w czasach II RP:

Przypisy

  1. Fotokopia aktu urodzenia w: Anatol Mühlstein, Dziennik: wrzesień 1939-listopad 1940 (przekł. Dorota Zamojska; uwagi Jan E. Zamojski) Warszawa 1999, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 83-01-12770-8, za s. 112.
  2. według biogramu opublikowanego w Polskim Słowniku Biograficznym urodził się w Pińsku)
  3. a b M.P. z 1998 r. nr 38, poz. 522
  4. Z trojga rodzeństwa Anatola Mühlsteina dwoje: brat Stanisław Milecki (którego żoną była Helena ze Starzyńskich, siostra Stefana Starzyńskiego) i siostra było zasymilowanych i spolonizowanych.
  5. Bratanek Edwarda Rothschilda, ówczesnej głowy francuskiej linii Rotszyldów.
  6. Por. Anatol Mühlstein, Sprawozdanie z pobytu na Litwie, Zeszyty Historyczne zeszyt 104, Paryż 1993, s. 130-137.
  7. Równocześnie z ambasadorem Alfredem Chłapowskim
  8. Anatol Mühlstein, The United States of Central Europe, New York 1942.
  9. Anatol Mühlstein, Pamiętnik, Zeszyty Historyczne, zeszyt 43, Paryż 1978, s.44-101
  10. Z uwagi na jego zaangażowanie w wychowanie dzieci Raymond Aron określił Mühlsteina, parafrazując Balzaca (Ojciec Goriot) jako Matkę Goriot. Anatol Mühlstein, Dziennik: wrzesień 1939-listopad 1940 (przekł. Dorota Zamojska; uwagi Jan E. Zamojski) Warszawa 1999, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 83-01-12770-8, s.21.
  11. M.P. z 1998 r. nr 20, poz. 293
  12. a b c d e f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 511.
  13. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 27.

Ważniejsze publikacje

  • Asymilacja, polityka i postęp, Warszawa 1913, wersja elektroniczna (zdigitalizowana)
  • Dziennik: wrzesień 1939-listopad 1940, (przekł. Dorota Zamojska; uwagi Jan E. Zamojski), Warszawa 1999, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 83-01-12770-8
  • Le Maréchal Pilsudski: (1867-1919), 2e éd., Paris 1939, Librairie Plon,
  • Monroe, Truman et la bombe atomique (pod pseudonimem: Archibald Bigfour), Paris 1947
  • La protection des minorités Bruxelles 1918 wyd. René Van Sulper, L'Union des Imprimeries (S.A.)
  • The United States of Central Europe, New York 1942

Bibliografia

  • Alina Szklarska-Lohmanowa: Mühlstein Anatol, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 22(1977), s. 313-314
  • Anatol Mühlstein, Pamiętnik, Zeszyty Historyczne, zeszyt 43, Paryż 1978, s.44-101.,
  • Biogram Anatol Mühlstein w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M.Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1 s. 106.
  • Kajetan Morawski, Tamten brzeg. Wspomnienia i szkice, Paryż 1960, wyd. Księgarnia Polska
  • Kajetan Morawski, Anatol Mühlstein, Zeszyty Historyczne, zeszyt 43, Paryż 1978, s. 101-105

Media użyte na tej stronie

POL Order Zaslugi RP kl3 BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Krzyża Komandorskiego Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
Ordre de la couronne de Chene Commandeur ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Baretka Komandora Orderu Korony Dębowej (Luxemburg)
Commander Ordre de Leopold.png
Baretka Krzyża Komandorskiego Orderu Leopolda (Belgia)
BEL Kroonorde Commandeur BAR.svg
Baretka: Order Korony – Komandor (Belgia).
(Ordre de la Couronne – Commandeur).
(De Kroonorde – Commandeur).
Anatol Mühlstein.jpg
Anatol Mühlstein (1889-1957) – Polish diplomat