Anatol Ulman

Anatol Ulman
Ilustracja
Anatol Ulman (2009)
Data i miejsce urodzenia12 kwietnia 1931
Nancy
Data i miejsce śmierci14 kwietnia 2013
Gdańsk
NarodowośćPolska
Językpolski
Alma MaterUniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Dziedzina sztukiliteratura piękna
Ważne dzieła
  • Cigi de Montbazon
  • Dzyndzylyndzy czyli postmortuizm

Anatol Ulman (ur. 12 kwietnia 1931 w Nancy, zm. 14 kwietnia 2013 w Gdańsku[1][2][3][4]) – polski prozaik, poeta, autor utworów scenicznych, dziennikarz, krytyk literacki, nauczyciel.

Życiorys

Syn Franciszka Ulmana i Józefy z Gibusów. Absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Poznańskiego (1955). W latach 1955-1979 pracował jako nauczyciel w szkołach średnich i wyższych w Koszalinie, Kołobrzegu i Słupsku[1][2][3]. Debiutował artykułem Wszystkie młodości w czasopiśmie Od nowa nr 8/1957.

Nagrody

  • III nagroda w Konkursie Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Komitetu Organizacyjnego Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za utwór dramatyczny Godziny błaznów w składnicy złomu (1978)[4]
  • III nagroda w konkursie Iskier na opowiadanie sensacyjno-kryminalne za opowiadanie Polujący z brzytwą[4]
  • I nagroda w Ogólnopolskim Konkursie Komediopisarskim Talia '99 za utwór dramatyczny Transakcja z amnezją (1999)[4]
  • I nagroda w Ogólnopolskim Konkursie na Utwór Sceniczny za sztukę dla dzieci Koty z gdańskiej gildii (1999)[5]

Za książkę Dzyndzylyndzy czyli postmortuizm był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2008 w kategorii proza[6].

Publikacje

  • Cigi de Montbazon (1979, 1983, 2001)
  • Godziny błaznów w składnicy złomu. Komedia współczesna (1980) – sztuka teatralna, prapremiera: 12 maja 1980, Teatr Kwadrat, Warszawa[7]
  • Obsesyjne opowiadania bez motywacji (1981)
  • Kolonia mszyc, czyli adaptacja (1981) – słuchowisko radiowe, premiera: 26 lipca 1981, Teatr Polskiego Radia, Warszawa[8]
  • Szef i takie różne sprawy (1982)
  • Potworne poglądy cynicznych krasnoludków (1985)
  • Polujący z brzytwą (seria Ewa wzywa 07, 1988)
  • Doktor inżynier zbrodni (1990)[9]
  • Ojciec nasz Faust Mefistofelewicz (1991)
  • Banda Kuby Baszka. Akonityna (1992)
  • Mord w ekspresie „Gryf” (1994)
  • Zabawne zbrodnie (1998)
  • Pan Tatol czyli nieostatni zajazd na dziczy. Historia burżuazyjna z końca (2000)
  • Transakcja z amnezją. Komedia wirtualna (2000) – sztuka teatralna, prapremiera: 26 lutego 2003, Teatr Kontrapunkt, Warszawa[10]
  • Dzyndzylyndzy czyli postmortuizm (2007)
  • Drzazgi. Powabność bytu (2008)
  • Miąższ (zbiór wierszy – debiut poetycki, 2010)
  • Oścień w mózgu. Felietony wybrane (2011)
  • Cigi de Montbazon i robalium Platona (2012) – kontynuacja debiutanckiej powieści Cigi de Montbazon[11]

Współpracownik m.in. „Zbliżeń”, „Pobrzeży”, „Nowych Książek”, „Szpilek”, „Sycyny”, „Latarni Morskiej”. Pisał felietony do szczecińskiego czasopisma „eleWator”[4].

O Ulmanie

Rozrywkowość u Ulmana jest prymarna, wynika ona z nabytego (...) lekceważenia artyzmu. Z pełnego zaufania do najprostszych postaci komizmu (...), z wiary, że śmiała, własna i wartościowa myśl wystarczy za artyzm(...)[12]

(...)przezwyciężył Ulman schematy pisania o wojnie i seksie, wyzyskując nowoczesne narzędzia prozy powieściowej i inspiracje płynące z epiki ludowej. Czytelnik ma prawo pomyśleć, że pojawiła się powieść wybitna[13].

(...) duszoznawcze demaskatorstwo Ulmana idzie w parze z dobrą orientacją, gdzie są kulturalne granice literackich swobód.[14]

W sprzeciwie Ulmana wobec mitotwórstwa i mitografii, w jego dążeniu do skompromitowania fałszywych schematów literackich kryje się pragnienie odkrycia wewnętrznej prawdy o człowieku[15].

A wszystko (...) w konwencji groteskowo-satyrycznej, gdzie miesza się żartobliwa liryka i surrealistyczny obraz, realna geograficzno-historycznie rzeczywistość z fantazją baśniowej przypowieści, "prawda" przeplata się ze "zmyśleniem", sprawy całkiem serio z sytuacyjnymi dowcipami[16].

W nr 11(44)/2007 miesięcznika Lampa ukazał się obszerny wywiad Pawła Gołoburdy z Anatolem Ulmanem – "Wstydzę się, że jestem człowiekiem".

Przypisy

  1. a b Anatol Ulman, pisarz z Koszalina nie żyje
  2. a b Anatol Ulman: Nekrologi
  3. a b Anatol Ulman nie żyje
  4. a b c d e Konrad Wojtyła, Anatol Ulman nie żyje, Polskie Radio Szczecin, 14 kwietnia 2013 [dostęp 2019-02-18].
  5. Anatol Ulman: Szyderca absurdu, www.papierowemysli.pl [dostęp 2019-08-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-27].
  6. Nominowani 2008 | Nagroda Literacka Gdynia, nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2015-12-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-08].
  7. Godziny błaznów w składnicy złomu, Teatr Kwadrat [dostęp 2019-08-27].
  8. Kolonia mszyc, czyli adaptacja, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia) [online] [dostęp 2019-08-27].
  9. Książka: Doktor inżynier zbrodni, www.biblionetka.pl [dostęp 2019-08-27].
  10. Transakcja z Amnezją. Komedia wirtualna, Teatr w Polsce [dostęp 2019-08-27].
  11. Wanda Skalska, Cigi de Montbazon i robalium Platona [recenzja], www.wforma.eu, 30 maja 2012 [dostęp 2019-08-27].
  12. H. Bereza w: Finalność
  13. K. Rutkowski, Prolegomena do Ulmanologii [w:] Ani było, ani jest. Szkice literackie. Warszawa 1984.
  14. H. Bereza w :Fantastyka wewnętrzna
  15. M. Jentys w: Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny
  16. J.Tremer w: W stronę groteski.

Media użyte na tej stronie

AnatolUlman2009.jpg
Autor: Jarekmdabrowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Anatol Ulman w 2009 roku