Andżelika Borys

Andżelika Borys
Ilustracja
(c) Grzegorz Kornijów / oktaryna.pl, CC BY 2.5 pl

Andżelika Borys (2010)
Data i miejsce urodzenia

18 października 1973
Grodno

przewodnicząca Związku Polaków na Białorusi
Okres

od 2005
do 2010

Poprzednik

Tadeusz Kruczkowski

Następca

Anżelika Orechwo

przewodnicząca Związku Polaków na Białorusi
Okres

od 10 grudnia 2016

Poprzednik

Mieczysław Jaśkiewicz

Lech Kaczyński i Andżelika Borys (2010)

Andżelika Borys (biał. Анжаліка Борыс, Anżalika Borys; ur. 18 października 1973 w Grodnie) – polska nauczycielka na Białorusi, działaczka mniejszości polskiej na Białorusi, w latach 2005–2010 i od 2016 przewodnicząca Związku Polaków na Białorusi.

Życiorys

Urodziła się 18 października 1973 roku[1] w polskiej rodzinie Czesława i Henryki Borysów, mieszkających w Białoruskiej SRR, późniejszej Białorusi[2]. Ukończyła szkołę średnią w Podlipkach, następnie uczyła się w Zamościu i pojęła studia na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku. Po ukończeniu studiów wróciła na Białoruś, gdzie uczyła języka polskiego w polskiej szkole w Grodnie i w Odelsku.

W 1995 została członkiem Związku Polaków na Białorusi, a po trzech latach przewodniczącą jego wydziału edukacji. Na szóstym zjeździe ZPB w marcu 2005 wybrano ją, ku zaskoczeniu władz Białorusi, na przewodniczącą Związku. Zastąpiła na tym stanowisku współpracującego z władzami państwowymi Tadeusza Kruczkowskiego. 12 maja 2005 białoruskie Ministerstwo Sprawiedliwości unieważniło zjazd, a frakcja prorządowa przeprowadziła nowy zjazd, na którym na prezesa wybrano Józefa Łucznika. Od tego momentu ZPB podzielił się na dwie zwalczające się grupy z osobnymi kierownictwami. 15 marca 2009 została ponownie wybrana na przewodniczącą ZPB na kolejną czteroletnią kadencję przez frakcję antyrządową. 14 czerwca 2010 ogłosiła rezygnację z pełnionej funkcji przewodniczącej ZPB, motywując to przyczynami osobistymi[3]. 10 grudnia 2016 została ponownie wybrana na przewodniczącą ZBP[4].

Za swoją działalność niejednokrotnie była ścigana przez białoruski wymiar sprawiedliwości. Od marca 2005 była kilkadziesiąt razy przesłuchiwana przez KGB, prokuraturę oraz milicję. Kilkakrotnie była skazana na wysokie kary grzywny oraz aresztu. Między innymi 9 czerwca 2008 ukarano ją grzywną wysokości Br 1 mln 400 tys. (ponad 400 ) za zorganizowanie 2 maja 2008 w Grodnie koncertu polskiego zespołu Lombard, na początku lutego 2010 na karę w wysokości 4,2 miliona rubli (ok. 1000 euro) za „nielegalną działalność charytatywną”[5], a kilka dni później na milion rubli „za udział w nielegalnym wiecu” przed Domem Polskim w Grodnie 10 lutego[6]. 12 marca 2015 Andżelika Borys otrzymała powiadomienie o postanowieniu inspektora Departamentu Dochodzeń Finansowych Komitetu Kontroli Państwowej (KKP) dotyczące zastosowania wobec niej czynności inwigilacyjnych w postaci nieustannej obserwacji ze strony tego urzędu[7].

23 marca 2021 Andżelika Borys została aresztowana. Poinformowała na Facebooku, że „jedzie w Leninskij ROWD”[8]. Od tego czasu pozostawała w areszcie. Postawiono jej zarzuty dotyczące podżegania do nienawiści na tle etnicznym oraz rehabilitacji nazizmu, za co groziło jej od 5 do 12 lat pozbawienia wolności[9]. 9 grudnia 2021 Sejm RP IX kadencji przyjął uchwałę „wzywającą reżim białoruski do zaprzestania represji wobec Andżeliki Borys i Andrzeja Poczobuta oraz innych więźniów politycznych”[10]. Podobną uchwałę Sejm przyjął 28 marca 2022[11].

25 marca 2022 Andżelika Borys została zwolniona z więzienia[12].

Wyróżnienia i nagrody

  • Tytuł „Kobieta Roku” miesięcznika „Twój Styl” (2006)[13].
  • Nagroda „Fidelis Poloniae” (2006, za obronę wolności słowa, przyznana przez Światowe Forum Mediów Polonijnych)[14].
  • Członek honorowy Stowarzyszenia Ludzi Aktywnych „Horyzonty” (2009)[15][16].
  • Dyplom ministra spraw zagranicznych (2011, za wybitne zasługi dla promocji Polski na świecie, przyznany przez Radosława Sikorskiego)[17].
  • Nagroda „Polonicus” (2014, w kategorii Organizacja życia polonijnego w Europie Wschodniej, przyznana przez Polonię europejską we współpracy z Europejską Unią Wspólnot Polonijnych)[18][19][20].
  • Honorowe obywatelstwo gminy Kadzidło (2022)[21].

Przypisy

  1. Andżelika Borys podziękowała za życzenia urodzinowe!, Związek Polaków na Białorusi, 8 listopada 2021 [dostęp 2022-10-15], Cytat: Swoje 48. urodziny prezes ZPB Andżelika Borys obchodziła 18 października w celi więzienia śledczego nr 8 w Żodzinie, uważanego za jedno z najcięższych więzień na Białorusi. (pol.).
  2. Nie żyje Czesław Borys – tata Andżeliki Borys!. znadniemna.pl, 2014-06-24. [dostęp 2015-09-30].
  3. Andrzej Pisalnik, Piotr Kościński, Andżelika Borys rezygnuje, „Rzeczpospolita”. rp.pl, 14 czerwca 2010 [dostęp 19 czerwca 2010]
  4. Andżelika Borys nowym prezesem Związku Polaków na Białorusi. wpolityce.pl, 2016-12-10. [dostęp 2016-12-10].
  5. "Białoruski sąd: 1000 euro grzywny dla Andżeliki Borys"
  6. Andżelika Borys skazana na grzywnę, trzech działaczy w areszcie, Wyborcza.pl, 15 lutego 2010 [zarchiwizowane z adresu 2010-02-18].
  7. Andżelika Borys będzie inwigilowana oficjalnie. znadniemna.pl, 2015-03-12. [dostęp 2015-09-30].
  8. Log into Facebook, Facebook [dostęp 2021-06-07] (ang.).
  9. Andżelika Borys pozostanie w areszcie przez najbliższe pięć miesięcy, Związek Polaków na Białorusi, 13 maja 2021 [dostęp 2021-06-07] (pol.).
  10. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 grudnia 2021 r. wzywająca reżim białoruski do zaprzestania represji wobec Andżeliki Borys i Andrzeja Poczobuta oraz innych więźniów politycznych (M.P. z 2021 r. poz. 1166).
  11. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 marca 2022 r. w sprawie uwolnienia bezprawnie zatrzymanych liderów Związku Polaków na Białorusi Andżeliki Borys i Andrzeja Poczobuta (M.P. z 2022 r. poz. 368).
  12. Joanna Zaremba, Andżelika Borys uwolniona. Prezes polskiej mniejszości wyszła z białoruskiego aresztu, wiadomosci.wp.pl, 25 marca 2022 [dostęp 2022-03-25] (pol.).
  13. ”Twój Styl” przyznał tytuł Kobiety Roku Andżelice Borys. press.pl, 2006-03-15. [dostęp 2015-09-30].
  14. Andżelika Borys nagrodzona w Tarnowie, Wyborcza.pl, 6 września 2006 [dostęp 2015-09-30] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-30].
  15. Wyróżnieni przez Stowarzyszenie Horyzonty. 24opole.pl, 2010-01-09. [dostęp 2015-09-30].
  16. Członkowie Honorowi, Horyzonty [dostęp 2015-09-30] [zarchiwizowane z adresu 2014-11-17].
  17. Andżelika Borys nagrodzona za zasługi dla promocji Polski na świecie. gazetaprawna.pl, 2011-03-09. [dostęp 2015-09-30].
  18. Andżelika Borys nominowana do Nagrody Polonicus!. znadniemna.pl, 2013-12-31. [dostęp 2015-09-30].
  19. Andżelika Borys laureatką nagrody Polonicus 2014. kresy24.pl, 2014-05-12. [dostęp 2015-09-30].
  20. Polonicus dla Andżeliki Borys!. znadniemna.pl, 2014-05-15. [dostęp 2015-09-30].
  21. Tytuły Honorowego Obywatela gminy Kadzidło nadano 9 osobom. Moja Ostrołęka - lepsza strona miasta, 2022-06-21. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-18)].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

KaczynskiBorys-o1099047445.jpg
Autor: Kancelaria Prezydenta RP, www.prezydent.pl, Licencja: GFDL 1.2
Andżelika Borys z wizytą u prezydenta Lecha Kaczyńskiego
Andżelika Borys.jpg
(c) Grzegorz Kornijów / oktaryna.pl, CC BY 2.5 pl
Andżelika Borys, była prezes Związku Polaków na Białorusi