Andaluzyt

Andaluzyt
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

Al2O[SiO4] (krzemian glinu)

Twardość w skali Mohsa

6,5 - 7,5

Przełam

nierówny

Łupliwość

wyraźna

Układ krystalograficzny

układ rombowy

Gęstość minerału

3,16–3,2 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

najczęściej – jasnoszary z odcieniem różowawym lub czerwonawym; bywa też brunatny, biały, żółtawy , fioletowy a nawet zielony (Virydyn – zabarwienie manganem), bezbarwny, różne barwy

Rysa

biała

Połysk

szklisty

Andaluzyt – rzadki minerał należący do grupy krzemianów. Jego nazwa pochodzi od Andaluzji (Hiszpania), gdzie po raz pierwszy minerał ten znaleziono (Delametherie 1789 r.).

Właściwości

Tworzy różnej wielkości wydłużone kryształy – największe mają około 20 cm długości. Spotykany jest w formie skupień zbitych, ziarnistych, pręcikowych, promienistych. Występuje jako minerał wrosły, rzadziej jako szczotka krystaliczna. Wykazuje słabą fluorescencję. Podczas obracania lub zmiany oświetlenia wyraźnie widać silny pleochroizm: żółty, zielony, czerwony. Jest to minerał kruchy, przeświecający, najczęściej nieprzezroczysty. Nie rozpuszcza się w kwasach, nie topi się. Jest polimorficzny z dystenem, i sillimanitem.

Odmiany

  • chiastolit (gr. Chiasmos = podobny do krzyża) – zawiera czarne, węgliste inkluzje układające się w kształt krzyża lub klepsydry, występuje w okolicach Santiago de Compostela (wykorzystywany do wyrobu pamiątek z pielgrzymek).

Inne odmiany polimorficzne Al2O3 • SiO2

  • dysten (di – podwójny, sthenos – siła); odmiana niebieska – cjanit, odmiana szarobiała i biała - rhätizyt
  • sillimanit; odmiana włóknista, spilśniona, wymieszana z kwarcem - fibrolit

Występowanie

Minerał rzadki, występujący w skałach metamorficznych, np. łupkach ilastych zmienionych w hornfelsy w pobliżu granitoidowych intruzji. Występuje też w żyłach pegmatytowych i skałach okruchowych (w formie otoczaków).

Miejsca występowania: Występuje w USA - Kalifornia, Afryce Wschodniej (główne źródło andaluzytu przydatnego w jubilerstwie), Sri Lance - Mankoba, Mjanmie, Brazylia – Santa Teresa, Minas Gerais, Minas Novas, Rosja – Ural, Kazachstan, Australia.

W Polsce – spotykany na Dolnym Śląsku w masywie Karkonoszy i Strzegom–Sobótka, w Górach Sowich

Zastosowanie i znaczenie

  • naukowe i kolekcjonerskie
  • stosowany w jubilerstwie, największe okazy mają masę dochodząca do 100 ct (z kamieniami oprawionymi należy obchodzić się z dużą ostrożnością. W jubilerstwie kamienie cięte są w taki sposób, aby wykazywały różowe, prawie bezbarwne odcienie lub barwę zieloną w centrum, a zabarwienie brązowe na obrzeżu kamienia)
  • wyrób specjalnej porcelany
  • produkcja materiałów kwasoodpornych i ognioodpornych

Bibliografia

  • Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 popr. i uzup.. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
  • Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Andalusite - Malacheta, Minas Gerais, Brazil.jpg
Autor: Ivar Leidus, Licencja: CC BY-SA 4.0
Andalusite crystal (3.3 × 1.7 × 1.6 cm) from Malacheta, Minas Gerais, Brazil