André Malraux
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister informacji Francji | |
| Okres | od 1945 |
| 1. Minister kultury Francji | |
| Okres | od 10 lipca 1959 |
 | |
| Odznaczenia | |
                 _-_ribbon_bar.png){kind=small}    _-_ribbon_bar.gif){kind=small}     _BAR.png){kind=small} _-_ribbon_bar.gif){kind=small}  _-_ribbon_bar.png){kind=small}     .png){kind=small} _-_ribbon_bar.png){kind=small} _-_Knight_BAR.png){kind=small} _ribbon.svg){kind=small}      ._Sash.gif){kind=small} | |
André Malraux (ur. 3 listopada 1901 w Paryżu, zm. 23 listopada 1976 w Créteil) – francuski pisarz, eseista, polityk, autor ważnych opracowań z dziedziny historii sztuki[1]. Podawał się za orientalistę i archeologa, lecz nie posiadał wyższego wykształcenia.
Życiorys
Malraux był zbyt młody, by wziąć udział w walkach I wojny światowej. Jego rodzice rozwiedli się, gdy był dzieckiem. Wychowywała go matka, ojciec popełnił samobójstwo w 1930.
W 1923 przybył do Indochin wraz z żoną – Clarą Goldschmidt, jako członek wyprawy badawczej. Aresztowano go i skazano na karę więzienia za wydarcie ze ścian jednej ze świątyń kilku posągów Buddy. Po apelach niektórych francuskich intelektualistów wyrok zawieszono.
Malraux miał poglądy zdecydowanie lewicowe. Od młodości był krytykiem kolonializmu. W Indochinach wydawał nielegalną gazetę. W czasie pobytu w Chinach pracował dla Kuomintangu.
Po powrocie do Francji opublikował swoje pierwsze powieści. Na początku lat 30. XX w. był już znanym i cenionym pisarzem. W 1933 zdobył nagrodę Goncourtów za książkę Dola człowiecza. Akcja powieści rozgrywa się w 1927, w ogarniętym wojną domową Szanghaju.
Działał w międzynarodowym ruchu antyfaszystowskim. Napisał książkę o obozach koncentracyjnych (Czas pogardy). Walczył w wojnie domowej w Hiszpanii, był współorganizatorem republikańskiego lotnictwa. Na podstawie własnych przeżyć w Hiszpanii napisał kolejną powieść zatytułowaną Nadzieja.
W czasie kampanii obronnej Francji w 1940 dostał się do niewoli[2], kiedy jego czołg został rozbity. Został zwolniony i brał udział w ruchu oporu, nie unikając aresztowania. Po wyzwoleniu bronił m.in. Strasburga podczas niemieckiej kontrofensywy, dowodząc wówczas brygadą.
Po zakończeniu wojny został ministrem informacji w rządzie de Gaulle’a[3]. Po ustąpieniu generała z funkcji w styczniu 1946, Malraux pozostał przy jego boku i wrócił wraz z nim do władzy w 1958. Był zaliczany do tzw. lewicowych (lub liberalnych) gaullistów.
Od 10 lipca 1958 do 20 czerwca 1969 pełnił urząd (pierwszego w historii Francji) ministra kultury. Posiadał rangę ministra stanu (wicepremiera), a na posiedzeniach gabinetu zasiadał zawsze po prawej stronie prezydenta. Ustąpił z rządu po rezygnacji de Gaulle’a.
Zmarł na zapalenie płuc – podczas szalejącej epidemii grypy przyjął zbyt silną dawkę szczepionki, z czego wywiązała się śmiertelna choroba.
Oprócz powieści, takich jak Dola człowiecza (przekład Adam Ważyk) czy Czas pogardy (przekład Wacław Rogowicz), opublikował trzytomowe dzieło z zakresu historii sztuki pt. La Métamorphose des Dieux (Przemiana bogów): I tom – Nadprzyrodzone (przekład Eligia Bąkowska), II tom – Ponadczasowe (przekład Jerzy Lisowski), III tom – Nierzyczywiste (przekład Joanna Guze).
Twórczość (wybór)
- Zdobywcy (Les Conquérants, 1928)
- Droga królewska (La Voie royale, 1930)
- Dola człowiecza (La Condition humaine, 1933)
- Czas pogardy (Le Temps du mépris, 1935)
- Nadzieja (L'Espoir, 1937)
- Orzechy z Altenburga (Les Noyers de l'Altenburg, 1943)
- Kuszenie Zachodu
- Antypamiętniki (Antimémoires, 1967)
Odznaczenia
- Oficer Legii Honorowej (Francja)
- Order Wyzwolenia (Francja)
- Krzyż Wojenny (Francja)
- Medal Wojskowy (Francja)
- Medal Oporu z Rozetą (Francja)
- Krzyż Wielki Orderu Maja (Argentyna)
- Wielka Srebrna Odznaka Honorowa na Wstędze za Zasługi dla Republiki Austrii (Austria)
- Krzyż Wielki Orderu Korony (Belgia)
- Wielki Oficer Orderu Narodowego Dahomeju (Benin)
- Wielki Oficer Orderu Krzyża Południa (Brazylia)
- Wielki Oficer Orderu Narodowego (Czad)
- Krzyż Wielki Orderu Dannebroga (Dania)
- Wielka Wstęga Orderu Republiki (Egipt)
- Krzyż Wielki Orderu Lwa (Finlandia)
- Wielki Oficer Orderu Gwiazdy Równika (Gabon)
- Krzyż Wielki Orderu Jerzego I (Grecja)
- Wielki Oficer Orderu Narodowego (Górna Wolta)
- Krzyż Wielki Orderu Quetzala (Gwatemala)
- Krzyż Wielki Orderu Narodowego Honoru i Zasługi (Haiti)
- Wielka Wstęga Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia)
- Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jordanii (Jordania)
- Krzyż Wielki Królewskiego Orderu Sahametrei (Kambodża)
- Wielki Oficer Orderu Zasługi (Kongo)
- Wielka Wstęga Orderu Narodowego Cedru (Liban)
- Krzyż Wielki Orderu Korony Dębowej (Luksemburg)
- Wielki Oficer Orderu Narodowego (Madagaskar)
- Wielka Wstęga Orderu Alawitów (Maroko)
- Wielki Oficer Orderu Zasługi Narodowej (Mauretania)
- Krzyż Orderu Orła Azteków (Meksyk)
- Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą i Wstęgą Orderu Zasługi RFN (Niemcy)
- Wielki Oficer Orderu Narodowego (Niger)
- Krzyż Wielki Orderu św. Olafa (Norwegia)
- Krzyż Wielki Orderu Słońca Peru (Peru)
- Krzyż Wielki Orderu Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)[4]
- Wielki Oficer Orderu Zasługi (Republika Środkowoafrykańska)
- Wielki Oficer Orderu Zasługi (Senegal)
- Kawaler Orderu Gwiazdy Polarnej (Szwecja)
- Kawaler Wielkiego Krzyża Orderu Białego Słonia (Tajlandia)
- Wielki Oficer Orderu Narodowego Zasługi (Togo)
- Wielka Wstęga Orderu Oswobodziciela (Wenezuela)
- Order Wybitnej Służby (Wielka Brytania)
- Wielki Oficer Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy)[5]
- Wielki Oficer Orderu Narodowego Wybrzeża Kości Słoniowej (Wybrzeże Kości Słoniowej)
- Wielka Wstęga Orderu Portretu Władcy (Iran)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ André Malraux, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ S. Żerko, Biograficzny leksykon II wojny światowej, Poznań 2013, s. 256.
- ↑ S. Żerko, Biograficzny leksykon II wojny światowej, Poznań 2013, s. 257.
- ↑ Cidadãos Estrangeiros Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2012-11-12]. (port.).
- ↑ Malraux Dott. Andrè. Presidenza della Republica. [dostęp 2012-11-12]. (wł.).
Bibliografia
- Ordre de la Libération – André Malraux. ordredelaliberation.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-16)]. (fr.). [dostęp 24 lipca 2010]
- André (Georges) Malraux (1901-1976). authorscalendar.info. [dostęp 2016-02-16]. (ang.).
| W dniu powstania |
|
|---|
| W dniu powstania |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
| W dniu powstania |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
| W dniu powstania |
|
|---|
| W dniu powstania |
|
|---|
| W dniu powstania |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
- ISNI: 0000 0001 2132 6489
- VIAF: 51692748
- ULAN: 500321981
- LCCN: n79059794
- GND: 118576844
- NDL: 00448635
- LIBRIS: c9prtzww4dqbhzd
- BnF: 11914167k
- SUDOC: 02700483X
- SBN: CFIV084697
- NLA: 35668453
- NKC: jn20000701133
- DBNL: malr002
- BNE: XX911709
- NTA: 068815166
- BIBSYS: 90086154
- CiNii: DA00357216
- Open Library: OL50741A
- PLWABN: 9810537915805606
- NUKAT: n93126878
- J9U: 987007264810205171
- PTBNP: 26505
- CANTIC: a10117751
- LNB: 000005473
- NSK: 000001050
- BNA: 000048871
- CONOR: 8756067
- ΕΒΕ: 61498
- BLBNB: 000154646
- KRNLK: KAC199617567
- LIH: LNB:V*84783;=BQ
- WorldCat: lccn-n79059794
Media użyte na tej stronie
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Korony Dębowej (Luxemburg)
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Słońca Peru
Baretka: Order Zasługi RFN – Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą i Wstęgą.
Baretka Wielkiej Wstęgi Orderu Wyzwoliciela
The ribbon of the Grand Officer medal of the Order of Merit, the Italian Republic
Baretka Wielkiego Oficera Narodowego Orderu Zasługi
Autor: McOleo, Licencja: CC0
Ribbon bar of the Royal Order of Sahametrei - v. 1948-1970 (Cambodia)
Baretka Wielkiej Wstęgi Orderu Republiki
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Kawalera Orderu Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)
Autor: Borodun, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Croix de Guerre 1939-1945 (France)
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 4.0
Order of the White Elephant - 1st Class (Thailand) ribbon
Baretka Wielkiego Oficera Orderu Narodowego Madagaskaru
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the National Order - Grand Officer (Niger)
Baretka Wielkiej Wstęgi Narodowego Orderu Cedru
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Maja
Order of the Lion and the Sun (Iran) - Sash
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Jerzego I
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Bareteka Kawalera Królewskiego Orderu Gwiazdy Polarnej (1748-1975)
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ruban: L'Ordre National de la République de Côte d'Ivoire. Grand Officier.
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Ouissama Alaouite'a (1913-1956)
Autor: McOleo, Licencja: CC0
Ribbon bar of the Order of National Merit (Mauritania)
Baretka Wielkiego Oficera Narodowego Orderu Dahomeju
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 4.0
Ribbon bar of the Order of Merit - Grand Officer (Central African Republic)
Autor: EricSerge, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon bar of the Order of the Star of Jordan
André Malraux, 1974.
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: La médaille militaire (France)
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the Order of the Quetzal - Grand Cross (Guatemala)
Autor: Michel-georges bernard, Licencja: CC BY-SA 3.0
Signature d'André Malraux, scan d'après livre dédicacé.
This signature is believed to be ineligible for copyright and therefore in the public domain because it falls below the required level of originality for copyright protection both in the United States and in the source country (if different). In this case, the source country (e.g. the country of nationality of the signatory) is believed to be France.
Cette image ou le texte qui y est représenté est seulement composé de formes géométriques simples et de texte. Elle n’atteint pas le seuil d'originalité nécessaire pour la protection du droit d’auteur, et est donc du domaine public.Baretka Orderu Orła Azteków II klasy
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Médaille de la Résistance avec Rosette (Officier de la Résistance)
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: l'Ordre de la Libération, 2nd variant, since 1942
WWII French General Charles De Gaulle
A WWII photo portrait of General Charles de Gaulle of the Free French Forces and first president of the Fifth Republic serving from 1959 to 1969.Autor: Trevor Goodchild, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cinta del grado Gran Cruz de la Orden Nacional de Honor y Mérito de Haití.
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: L'Ordre national voltaïque (1961-1993). Grand Officier. République de Haute-Volta (Burkina Faso).
(c) Bundesarchiv, B 145 Bild-F020538-0006 / Steiner, Egon / CC-BY-SA
Georges Pompidou
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the Order of Merit - Grand Officer (Senegal)
Baretka Wielkiego Oficera Orderu Gwiazdy Równika
Baretka Wielkiego Oficera Orderu Krzyża Południa
Baretka Orderu Lwa Finlandii I klasy
Baretka Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii 3. Klasy
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grand Officier de l'Ordre national du Tchad