André Tacquet
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 23 czerwca 1612 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 22 grudnia 1660 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Śluby zakonne | 1 listopada 1646 |
| Prezbiterat | 1646 |
André Tacquet (ur. 23 czerwca 1612 w Antwerpii, zm. 22 grudnia 1660 tamże) – flamandzki uczony i jezuita. Zajmował się przede wszystkim matematyką.
Życiorys
Pochodził z rodziny zamożnej rodziny kupieckiej. Był dzieckiem Pierre’a Tacqueta i Agnes Wandelen, która pochodziła z Norymbergi. Ojciec zmarł, gdy André był jeszcze dzieckiem, ale pozostawił po sobie majątek, który zapewnił chłopcu dobry start w przyszłość. Mimo napiętej sytuacji politycznej spowodowanej konfliktem między Habsburgami a Holendrami, którzy domagali się niepodległości dla północnych Niderlandów, Antwerpia była bogatym miastem i jednym z centrów kultury europejskiej. Dobrze zorganizowany był tu również zakon jezuitów, u których André rozpoczął edukację. Jego pierwszą szkołą było bowiem miejscowe kolegium jezuickie. Nauczyciele dość szybko poznali się na jego zdolnościach i starali się je rozwijać. W 1629 roku André dołączył do zakonu i wyjechał do Mechelen. W 1631 roku przeniósł się do Leuven, gdzie przez cztery lata uczył się matematyki, fizyki i logiki. Jednym z jego nauczycieli był wybitny matematyk i jezuita Grégoire de Saint-Vincent.
Po zakończeniu edukacji w 1635 roku Tacquet sam zaczął nauczać. Był nauczycielem greki i poezji w kolegium w Brugii. Po pięciu latach pracy w szkole udał się do Leuven, gdzie rozpoczął studia teologiczne. Równolegle ze studiami, zajmował się nauczaniem matematyki. Od 1644 roku uczył w miejscowym kolegium, po czym w 1645 roku przeniósł się do kolegium w Antwerpii. Uczył tam do 1649 roku, po czym wrócił do Leuven. W 1655 roku wrócił z kolei do Antwerpii i ponownie zaczął nauczać. Był matematykiem w miejscowym kolegium do 1660 roku.
Praca naukowa
Oprócz pracy dydaktycznej i posługi religijnej Tacquet stale zajmował się pracą naukową. Jego najważniejszym dziełem było Cylindricorum et Annularium, wydane w 1651 roku. Głównym tematem pracy był walce i okręgi, a Tacquet bazował na osiągnięciach Luki Valeria i Archimedesa[1]. Nie była to praca przełomowa w sensie zaprezentowania jakiegoś nowego odkrycia, ale pod względem rozważań nad metodami używanymi w matematyce. Mimo to, opis niektórych problemów w wykonaniu Tacqueta był nowatorski i wywarł wpływ na innych uczonych, którzy dokonali później ważnych odkryć. Tak było na przykład w przypadku rozważań na temat odwrotności natury stycznej i pola pod krzywą[2]. Wynikały one z refleksji Tacqueta nad krzywą wygenerowaną przez punkt nie będący jej częścią. Poglądy te wywarły duży wpływ na Pascala, Leibniza i Newtona i przyczyniły się do rozwoju teorii rachunku różniczkowego i całkowego. Podobnie rzecz miała się w przypadku wykorzystywania przez Tacqueta metody wyczerpywania. Pracując z użyciem tej metody otrzymał wyniki, które wskazały późniejszym uczonym drogę do pojęcia granicy[2].
Tacquet jest również znany jako autor znakomitych podręczników do matematyki, przeznaczonych dla uczniów kolegiów jezuickich. Praca ta była realizacją pomysłu generała Goswina Nickela, który po zapoznaniu się z treścią Cylindricorum et Annularium, zwrócił się do Tacqueta z prośbą o napisanie kompletu podręczników z różnych dziedzin matematyki. André zdążył napisać podręczniki dotyczące tylko geometrii i arytmetyki. Jego najbardziej znaną i popularną pracą tego rodzaju była Elementa geometriae. Po raz pierwszy została wydana w 1654 roku, tłumaczyła podstawy geometrii. Książka zawierała poglądy zawarte w Elementach Euklidesa oraz materiał z prac Archimedesa, wyłożony w sposób bardzo przystępny dla uczniów[3]. Podręcznik doczekał się więc wielu wznowień i tłumaczeń na inne języki. Z czasem zaczęły z niego korzystać nie tylko kolegia jezuickie[3]. Podstaw matematyki z książek Tacqueta uczyło się kilka następnych generacji matematyków w całej Europie przez cały XVII i XVIII wiek.
Reszta prac Tacquet, starającego się opracować podręczniki dotyczące pozostałych działów matematyki i innych nauk, zostały wydane dopiero po jego śmierci. W 1669 roku ukazała się Opera mathematica, która zawierała syntezy wiedzy z zakresu astronomii, optyki, trygonometrii sferycznej, geometrii praktycznej i projektowania fortyfikacji. Pierwsza część, będąca kompilacją wiedzy astronomicznej, była już niemal ukończona. Tacquet przedstawiał w niej między innymi różne teorie na temat budowy Układu Słonecznego. Był to okres gorących sporów na ten temat, dlatego jego książka była chwalona za wyważone stanowisko i zaprezentowanie argumentów zwolenników teorii z którymi autor prywatnie się nie zgadzał[4]. Całość Opera mathematica spotkała się z bardzo ciepłym przyjęciem środowiska naukowego[3].
Tacquet utrzymywał kontakt z kilkoma innymi uczonymi, spoza zakonu jezuitów. Prowadził korespondencję między innymi z Christiaanem Huygensem z którym spierał się na różne tematy. Korespondował także z Fransem van Schootenem.
Upamiętnienie
Międzynarodowa Unia Astronomiczna nadał jego nazwisko jednemu z kraterów na księżycu.
Przypisy
- ↑ Gillispie Charles C., Dictionary of Scientific Biography, tom 9, New York, Charles Scribner’s Sons, 1970–1980.
- ↑ a b The MacTutor History of Mathematics archive.
- ↑ a b c Encyclopedia.com.
- ↑ Vanpaemel G. H. W., Jesuit Science in the Spanish Netherlands, w: Feingold Mordechai, Jesuit science and the Republic of Letters, MIT Press, Cambridge, 2003.