Andreas Papandreu

Andreas Papandreu

Ανδρέας Παπανδρέου

Andreas Papandreu (1968)
Pełne imię i nazwisko	Andreas Jeorjos Papandreu
Data i miejsce urodzenia	5 lutego 1919 Chios
Data i miejsce śmierci	23 czerwca 1996 Ekali
Premier Grecji
Okres	od 21 października 1981 do 2 lipca 1989
Przynależność polityczna	PASOK
Poprzednik	Jeorjos Ralis
Następca	Dzanis Dzanetakis
Premier Grecji
Okres	od 13 października 1993 do 17 stycznia 1996
Przynależność polityczna	PASOK
Poprzednik	Konstandinos Mitsotakis
Następca	Kostas Simitis

Andreas Jeorjos Papandreu (gr. Ανδρέας Γεώργιος Παπανδρέου; ur. 5 lutego 1919 na Chios, zm. 23 czerwca 1996 w Ekali^[1]) – grecki polityk, ekonomista i nauczyciel akademicki, parlamentarzysta i minister, założyciel i w latach 1974–1996 przewodniczący Panhelleńskiego Ruchu Socjalistycznego (PASOK), w latach 1981–1989 i 1993–1996 premier Grecji.

Życiorys

Urodził się jako syn Jeorjosa Papandreu^[1] i Sofii Mineyko, córki polskiego inżyniera i powstańca styczniowego Zygmunta Mineyki^[2]. Od 1937 studiował prawo na Uniwersytecie Narodowym im. Kapodistriasa w Atenach^[3]. Związany ze środowiskami trockistów, w 1939 w okresie dyktatury Joanisa Metaksasa został na krótko uwięziony. Po zwolnieniu wyemigrował w 1940 do Stanów Zjednoczonych^[1][4]. Służył w United States Navy, a w 1944 otrzymał obywatelstwo amerykańskie^[4]. Magisterium (1942) i doktorat (1943) z zakresu ekonomii uzyskał na Uniwersytecie Harvarda. Pracował jako nauczyciel akademicki na tej uczelni, później również na Uniwersytecie Minnesoty, Northwestern University i Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, gdzie w drugiej połowie lat 50. pełnił funkcję dziekana wydziału ekonomii^[3].

W 1959 powrócił do Grecji, gdzie kierował rządowym programem badawczym i ateńskim centrum badań ekonomicznych, pełnił też funkcję doradcy w Banku Grecji^[5]. W 1963 Jeorjos Papandreu objął urząd premiera. W 1964 Andreas Papandreu zrzekł się amerykańskiego obywatelstwa, w tym samym roku został wybrany do greckiego parlamentu z ramienia centrowego ugrupowania kierowanego przez ojca^[1]. Był ministrem w urzędzie premiera (1964) i wiceministrem do spraw koordynacji (1964–1965)^[3]. W 1967, po przewrocie wojskowym i przejęciu władzy przez juntę czarnych pułkowników, był więziony przez osiem miesięcy. Po zwolnieniu udał się na emigrację^[4]. Był profesorem ekonomii na Uniwersytecie w Sztokholmie (1968–1969) i na York University (1969–1974)^[3]. Na emigracji założył i przewodniczył opozycyjnemu Ogólnogreckiemu Ruchowi Wyzwolenia^[3].

Po upadku dyktatury w 1974 powołał w Grecji Panhelleński Ruch Socjalistyczny^[1]. Również w 1974 został wybrany do Parlamentu Grecji. Z powodzeniem ubiegał się od tego czasu o reelekcję w 1977, 1981, 1985, czerwcu 1989, listopadzie 1989, 1990 i 1993^[6]. Mandat deputowanego i funkcję przewodniczącego PASOK-u wykonywał do czasu swojej śmierci w 1996^[6][7].

W 1981 kierowany przez niego PASOK wygrał wybory i w październiku tegoż roku Andreas Papandreu objął urząd premiera. Utrzymał go również po wyborach z 1985 i sprawował do lipca 1989^[7]. Był jednocześnie ministrem obrony (1981–1986) oraz ministrem do spraw północnej Grecji (1981–1985)^[1]. W trakcie urzędowania wycofał się z głoszonego w kampanii wyborczej postulatu opuszczenia przez Grecję NATO^[4]. Po odejściu ze stanowiska został oskarżony o korupcję w związku ze skandalem finansowym, jednak w 1992 został uniewinniony od stawianych mu zarzutów^[1][4]. W październiku 1993, po ponownym zwycięstwie socjalistów, powrócił na stanowisko premiera. Zrezygnował z tej funkcji w styczniu 1996 z powodów zdrowotnych^[1], zmarł kilka miesięcy później.

Był trzykrotnie żonaty; dwa pierwsze związki z Christiną Rasią i Margaritą Chant zakończyły się rozwodami. Jego trzecią żoną została Dimitra Liani. Z drugiego małżeństwa miał trzech synów (w tym polityka Jorgosa Papandreu) i córkę. Miał również córkę ze związku ze szwedzką prezenterką telewizyjną Ragną Nyblom^[8][9]. Był wyróżniony doktoratami honoris causa m.in. przez York University, Uniwersytet Humboldtów w Berlinie, Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet Boloński^[3].

Przypisy