Andromeda (mitologia)
| ||||
 Perseusz ratujący Andromedę, Giuseppe Cesari, około 1593-1594, olej na lapis lazuli | ||||
| Występowanie | ||||
|---|---|---|---|---|
| Rodzina | ||||
| Ojciec | Cefeusz (Kefeus) | |||
| Matka | ||||
| Mąż | ||||
| Dzieci | ||||
Andromeda (gr. Ἀνδρομέδα Androméda, Ἀνδρομέδη Andromédē, łac. Andromeda) – w mitologii greckiej królewna etiopska. Uchodziła za córkę Cefeusza (Kefeusa) i Kasjopei oraz za żonę Perseusza[1][2].
Postać mitologiczna
Jej matka chełpiła się tym, że jest piękniejsza od Nereid[1][2]. Nimfy poprosiły Posejdona, by ten ukarał królową za jej pychę. Bóg zesłał na jej kraj Ketosa, morskiego potwora[1]. Król Cefeusz udał się do Ammona w oazie Siwa na Pustyni Libijskiej, by przebłagać bogów. Wyrocznia zażądała wydania na ofiarę Andromedy. Gdy lud się o tym dowiedział, zmusił go, by posłuchał rady wyroczni. Andromeda została przykuta do skały i pozostawiona na pożarcie. W ostatniej chwili została uratowana przez Perseusza, powracającego z wyprawy przeciw gorgonie. Perseusz zabił potwora i pojął Andromedę za żonę[3]. W tym samym czasie brat Cefeusza, Fineus, który był zaręczony z Andromedą, uknuł spisek przeciw Perseuszowi. Ten wykrył spisek i, ukazując swym wrogom głowę gorgony, zamienił ich w kamień. Perseusz zabrał żonę do Argos, a następnie do Tyrynsu, gdzie Andromeda urodziła jego synów o imionach Perses, Alkajos, Stenelos, Helehos, Mestor, Elektryon i córkę Gorgofonę.
Bogowie przemienili ją po śmierci w gwiazdozbiór nieba północnego.
Gwiazdozbiór
Mityczna Andromeda jest identyfikowana z gwiazdozbiorem Andromedy (Andromeda)[1][4]. Widnieje na niebie niedaleko konstelacji, Kasjopei (Cassiopeia), Cefeusza (Cepheus), Perseusza (Perseus), Pegaza (Pegasus), Wieloryba (Cetus), które są z nim mitologicznie powiązane[5][6]. Imieniem królewny nazwano galaktykę – Galaktyka Andromedy (Wielka Mgławica w Andromedzie).
Przedstawienia artystyczne
Wyobrażenie o królewnie przejawia się w sztukach plastycznych, między innymi w greckim malarstwie wazowym (malowidła wazowe z V wieku p.n.e.), mozaikach, rzymskim malarstwie pompejańskim, rzeźbie, malarstwie (Uwolnienie Andromedy Jacopo Tintoretta, Perseusz i Andromeda i Andromeda Petera Paula Rubensa, Andromeda Rembrandta) i w literaturze (tragedia Andromeda Sofoklesa, tragedia Andromeda Eurypidesa, tragedia Andromeda z 1650 roku autorstwa Pierre’a Corneille)[1].
- Andromeda w sztuce
Ketos, Perseusz i Andromeda, malowidło na korynckim naczyniu czarnofigurowym, Stare Muzeum, Berlin
Perseusz i Andromeda, malowidło na greckim naczyniu czerwonofigurowym (Apulia, IV wiek p.n.e.)
Andromeda przykuta do skał, Rembrandt (1630)
Andromeda, Peter Paul Rubens
Andromeda przykuta do skały na obrazie Gustawa Doré
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 45–47. ISBN 80-8046-098-1. (słow.); polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
- ↑ a b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 31. ISBN 83-04-04673-3.
- ↑ Jan Parandowski, Mitologia: wierzenia i podania Greków i Rzymian, wyd. 11, Czytelnik, 1965.
- ↑ Anton Hajduk, Ján Štohl (red.): Encyklopédia astronómie. Bratislava: Obzor, 1987, s. 73. (słow.)
- ↑ Carlos Parada: Andromeda (All are constellations) (ang.). maicar.com. [dostęp 2010-08-09].
- ↑ Carlos Parada: Constellations and Stars (ang.). maicar.com. [dostęp 2011-08-09].
Bibliografia
- Andromeda (ang.). mythindex.com. [dostęp 2011-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-09)].
- Marie Benediktová, Petra Písařová: Hvězdy – Názvosloví – Andromeda (cz.). astronomia.zcu.cz. [dostęp 2011-08-09].
- Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 47. ISBN 83-01-03529-3.
- Carlos Parada: Andromeda (ang.). maicar.com. [dostęp 2011-08-09].
- Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 32: Andromeda (ang.). ancientlibrary.com. [dostęp 2011-08-09].
- William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Andromeda (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-12].
- Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Andromeda (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-12].
Media użyte na tej stronie
This digital version appears to have been produced, in part, through significant digital restoration when compared to the other version, Gustave Doré Andromeda.jpg.
Ancient Greek Vase scene, from Apulia. red-figured volute-krater, ca. 4th century BC. From (South Italy).
Autor: BishkekRocks, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ancient Corinthian vase depicting Perseus, Andromeda and Ketos. The inscriptions denoting the depicted persons are written in an archaic form of the Greek alphabet and show some peculiarities such as the left-running direction in ΠΕΡΣΕΥΣ and ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ, usage of Epsilon instead of Eta in ΚΕΤΟΣ, the employment of the letter San instead of Sigma in ΠΕΡΣΕΥΣ and ΚΕΤΟΣ and different shapes of the letters such as B for Ε or V for Υ.