Andrzej Abłamowicz

Andrzej Abłamowicz
Ilustracja
Andrzej Abłamowicz jako pilot doświadczalny Instytutu Lotnictwa (1961)
Data i miejsce urodzenia

15 maja 1929
Kraków

Data i miejsce śmierci

2 marca 1985
Warszawa

Zawód, zajęcie

inżynier, lotnik cywilny, pilot doświadczalny

Narodowość

polska

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi
Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu”

Andrzej Marian Abłamowicz (ur. 15 maja 1929 w Krakowie, zm. 2 marca 1985 w Warszawie) – polski inżynier, lotnik cywilny, pilot doświadczalny.

Życiorys

Młodość

Urodził się w Krakowie w rodzinie inteligenckiej. Podczas wojny uzyskał zawód ślusarza i uczył się na tajnych kompletach gimnazjalnych, służył przy tym w Armii Krajowej jako łącznik[1]. Jeszcze od 1938 zajmował się modelarstwem lotniczym.

Z Krakowem był związany do końca lat 40. W 1942 r. ukończył szkołę powszechną tam też zdał maturę i w 1947 rozpoczął studia na Wydziale Komunikacji Oddziału Lotniczego Wydziałów Politechnicznych Akademii Górniczej[1]. Jednakże jeszcze w gimnazjum, tuż po wyzwoleniu Krakowa w 1945, odbył podstawowe szkolenie szybowcowe na poniemieckim szybowcu SG-38. Miało to miejsce w Bodzowie, gdzie 10 czerwca rozpoczął się jeden z pierwszych powojennych kursów szybowcowych kierowany przez instruktora Mariana Markowskiego. Uzyskał tam wówczas kategorię A i B pilota szybowcowego. Wraz z Andrzejem Abłamowiczem swój pierwszy lot odbyli starsi koledzy – Julian Bojanowski i Stanisław Wielgus (którzy później pracowali jako piloci doświadczalni, także w Instytucie Lotnictwa).

Kariera zawodowa

W 1947 odbył przeszkolenie w pilotażu samolotowym w Cywilnej Szkole Pilotów i Mechaników w Ligocie Dolnej. Był prymusem kursu i zdał egzamin z wynikiem celującym. Nabył w tymże roku uprawnienia instruktora szybowcowego w Lisich Kątach i w latach 1948–1949 zajmował się sezonowo szkoleniem lotniczej młodzieży na lotnisku w Krośnie[1]. Latał w tym czasie też i sportowo. Jako pierwszy w Polsce wykonał w 1952 beczkę na szybowcu Jastrząb w locie wleczonym za samolotem, na lotnisku w Aleksandrowicach (obecnie Aeroklub Bielsko-Bialski)[1].

Akrobacja lotnicza była jego ulubioną dziedziną sportową, uczestniczył w jury wielu zawodów tak krajowych, jak i międzynarodowych[1]. Pewnego razu, podczas sędziowania zawodów w USA, miał okazję odbyć lot na przedwojennym szybowcu Orlik konstrukcji inż. Antoniego Kocjana, czy polatać na myśliwcu z II wojny – P-51 Mustang[2].

W dziedzinie sportu lotniczego, w 1957 uzyskał na samolocie TS-8 Bies dwa rekordy świata w sporcie lotniczym (wysokości lotu i odległości lotu w obwodzie zamkniętym) i 2 rekordy szybkości wznoszenia na samolocie odrzutowym Jak-23, a kolejny rekord świata prędkości lotu w obwodzie zamkniętym na TS-11 Iskra w 1964, oprócz tego na różnych samolotach uzyskał kilka rekordów Polski w zakresie pułapu lotu, odległości, prędkości maksymalnej i prędkości wznoszenia – razem 11 rekordów[1].

Po 1949, w związku z likwidacją kierunku lotniczego na Akademii Górniczej, przeniósł się do Warszawy. 7 maja 1950 roku na zlecenie Głównego Instytutu Lotnictwa, Abłamowicz wykonał na pierwszym powojennym motoszybowcu Pegaz lot, celem którego było wydanie opinii o przydatności tego płatowca do przeszkolenia pilotów szybowcowych na samoloty. 8 maja 1950 roku Andrzej Abłamowicz został zatrudniony w Głównym Instytucie Lotnictwa w Dziale Badań w Locie kierowanym wówczas przez inż. Tadeusza Chylińskiego i tym samym stał się pierwszym po wojnie etatowym pilotem doświadczalnym Instytutu (do tej pory loty doświadczalne w Głównym Instytucie Lotnictwa. wykonywali na podstawie umów, trzej piloci Polskich Linii Lotniczych LOT – Włodzimierz Gedymin, Wiktor Pełka i Jerzy Szymankiewicz)[3]. Początkowo pełnił funkcję asystenta pilota doświadczalnego, prowadząc próby homologacyjne z Wiktorem Pełką. Wspólnie wykonali pierwszy lot na samolocie Junak 3.

Na początku grudnia 1951 roku, Abłamowicz dokonał na lotnisku Okęcie oblotu przekonstruowanego przez inżyniera Tadeusza Chylińskiego samolotu Piper L-4 Cub na samolot sanitarny a 10 października 1954 roku na Wiśle samolotu Piper L-4 Cub z pływakami (Wodnosamolot)[4]. Z Instytutem Lotnictwa Andrzej Abłamowicz, pozostał związany aż do 1985. W Warszawie też ukończył ostatecznie w 1956 studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej z dyplomem inżyniera-mechanika ze specjalnością budowy płatowców.

W 1959 został kierownikiem Zakładu Badań w Locie Instytutu Lotnictwa, którym kierował przez 14 lat[1]. Przez całe swoje zawodowe życie pracował jako pilot doświadczalny. Początkowo zajmował się próbami w locie szybowców, później przejął tematy badawcze w zakresie samolotów od starszych kolegów - pilotów doświadczalnych pracujących w GIL na zlecenie - Włodzimierza Gedymina i Wiktora Pełki. W 1951 nabył uprawnienia do pilotowania samolotów wielosilnikowych, a w 1952 przeszedł przeszkolenie na pierwszym polskim śmigłowcu BŻ-1 Gil, na którym też samodzielnie odbywał dalsze loty.

W 1955, jako jeden z nielicznych pilotów cywilnych przeszedł przeszkolenie na odrzutowych samolotach myśliwskich Jak-17U, Jak-23, MiG-15, MiG-17 i ich polskich wersjach pochodnych Lim oraz na bombowcu Ił-28[1]. Nabył stopniowo uprawnienia na wszystkie samoloty. Oblatał on jako pierwszy m.in. prototypy TS-8 Bies (1955) i TS-11 Iskra (1960) oraz jedynego polskiego czterosilnikowego samolotu komunikacyjnego MD-12 (1959). Oblatywał samoloty będące na wyposażeniu PLL LOT, miał uprawnienia egzaminatora. Prowadził (wraz z Ludwikiem Natkańcem) międzynarodowe próby homologacyjne radzieckich samolotów pasażerskich Tu-134 i Jak-40[1].

Na prototypie szybowca Bocian w 1953 wylądował ze złamanym drążkiem sterowym, sterując 8-centymetrowym kikutem drążka[5]. Z kolei na prototypie TS-11 Iskra powrócił do Warszawy i wylądował na lotnisku na Okęciu z wyłączonym silnikiem w locie znad Siedlec, przelatując bez napędu 86 km (z wysokości 9000 metrów). Innym razem na wysokości przeżył gwałtowną dekompresję - wyrwanie się z ramy mocującej oszklenia kabiny w TS-11 Iskra. Według jego wspomnień, przeżył też korkociąg na prototypie samolotu PZL M18 Dromader, ...choć samolot ten zupełnie nie nadaje się do tej ewolucji[6].

W czasie swego życia latał na 152 typach szybowców, samolotów i śmigłowców, wykonując loty na prawie wszystkich zbudowanych w Polsce typach samolotów i szybowców oraz wielu zagranicznych[1]. Wylatał w sumie 8103 godziny[1]. Wraz z Julianem Bojanowskim prowadził próby silnika odrzutowego SO-1, latając na odrzutowym samolocie bombowym Ił-28 pełniącym rolę latającej hamowni. Próby te ukończył z sukcesem, mając raz podczas lotów w chmurach pożar doczepionego pod komorą bombową silnika SO-1, czy awarie przyrządów do lotów IFR. Osiągał w tych lotach pułap 11 000 m, bez ogrzewania, w warunkach częściowej i bardzo prymitywnej hermetyzacji. Prowadził też (z inż. Ludwikiem Natkańcem) próby niecodziennej konstrukcji – rolniczego odrzutowca PZL M-15 „Belphegor”.

Demonstrując wielokrotnie polskie samoloty na arenie międzynarodowej przyczyniał się do propagowania polskich konstrukcji i polskiego przemysłu lotniczego. Zwłaszcza znamienny był przelot samolotem TS-8 Bies w 1957 na salon lotniczy w Paryżu – a było to niedługo po odwilży politycznej roku 1956. Swoją wiedzę i doświadczenie zawodowe wykorzystał w 7 publikacjach książkowych (w tym: 2 napisane z konstruktorem szybowcowym mgr inż. Władysławem Nowakowskim).

Spisał też wspomnienia w książce pod tytułem Nikogo nie zestrzeliłem, nagrodzoną w konkursie Wojsk Lotniczych, niedopuszczoną jednak do druku. Po śmierci autora praca przepadła.

Oprócz lotów badawczych działał w Głównej Komisji Badania Wypadków Lotniczych, jako zastępca przewodniczącego. Działał też we władzach Aeroklubu PRL. Reprezentował polskie lotnictwo sportowe w FAI – głównie w Międzynarodowej Komisji Akrobacji Lotniczej, w której przez kilka kadencji pełnił funkcję członka zarządu i wiceprezydenta[1].

Brał udział w lotach mających ustalić wpływ przeciążeń na organizm ludzki. Na samolocie myśliwskim Lim-2 wyposażonym w kamerę skierowaną na pilota i czujniki badające prace organizmu osiągnął podczas wyrwania z lotu nurkowego przeciążenie 10,7 G, lądując później, mimo pościnania wielu nitów konstrukcji myśliwca i podgięcia do góry skrzydeł o ponad 45 cm[7].

Łącznie ze stresami związanymi z pracą pilota doświadczalnego, wszystkie te czynniki miały ujemny wpływ na stan zdrowia Abłamowicza.

Śmierć

Grób Andrzeja Abłamowicza i jego żony Zofii na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, 23 lipca 2008

W styczniu 1985 przeszedł na emeryturę, zmarł niespełna dwa miesiące później, 2 marca, na atak serca. Jest pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w kwaterze C12, rząd 6, grób 4[8]. Wraz z nim pochowana jest jego żona Zofia z d. Surowiec – wieloletnia stewardesa w PLL LOT.

Publikacje

  • Andrzej Abłamowicz, Władysław Nowakowski: Podstawy aerodynamiki i mechaniki lotu Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1980, s. 207.
  • Andrzej Abłamowicz: Akrobacja lotnicza, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1954, s. 118.
  • Andrzej Abłamowicz: Lotnicze przyrządy pokładowe i aparaty tlenowe, 1954.
  • Andrzej Abłamowicz: Pilotaż bez widoczności Wydawnictwa Komunikacyjne 1957.
  • Justyn Sandauer (red.), Władysław Nowakowski, Irena Kaniewska, Andrzej Abłamowicz, Julian Bojanowski, Roman Zatwarnicki, Jerzy Adamek: Podręcznik pilota szybowcowego Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1967.
  • Andrzej Abłamowicz: Akrobacja 1979, s. 202.
  • Andrzej Abłamowicz: Loty w trudnych warunkach atmosferycznych-IFR, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1982, s. 199.
  • Andrzej Abłamowicz: Akrobacja szybowcowa.

Odznaczenia i wyróżnienia

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m Konieczny J. R., Malinowski T.: Mała encyklopedia lotników polskich. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988.
  2. J. Woźniak, „Orły z Podkarpacia”, Rzeszów, 1987 s. 130
  3. Loty próbne na Pegazie. W: Andrzej Glass: Polskie Szybowce 1945-2011 Problemy Rozwoju. Bielsko-Biała: SCG, 2012, s. 272.
  4. Andrzej Glass. Polskie wersje samolotu Piper Cub. „Technika Lotnicza i Astronautyczna”. 7/1978, s. 37, 1978-07. 
  5. J. Woźniak, Orły z Podkarpacia, Rzeszów, 1987 s. 123
  6. J. Woźniak, Orły z Podkarpacia, Rzeszów, 1987 s. 125
  7. J. Woźniak, Orły z Podkarpacia, Rzeszów, 1987 s. 124
  8. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  9. Polskie Lotnictwo Sportowe KAW 1987 r. s 226

Bibliografia

  • Jerzy Jędrzejewski. Polscy piloci doświadczalni. Biblioteka Historyczna Instytutu Lotnictwa, 2014.
  • Jerzy Ryszard Konieczny: Mała encyklopedia lotników polskich. Tomik II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988. ISBN 83-206-0734-5.
  • Julian Woźniak: Orły z Podkarpacia. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987. ISBN 83-03-01983-X.
  • Rafał Chyliński: Motoszybowiec Pegaz i jego konstruktor Tadeusz Chyliński. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2015, s. 208. ISBN 978-83-7339-150-5.

Media użyte na tej stronie

Andrzej Abłamowicz (1929 - 1985) - pilot doświadczalny Instytutu Lotnictwa - 1961 r.jpg
Andrzej Abłamowicz (1929 – 1985) - pilot doświadczalny Instytutu Lotnictwa.
Nagrobek andrzeja ablamowicza.JPG
Grób Andrzeja Abłamowicza
Odznaka Zasłużony Mistrz Sportu.jpg
Знак к званию "Заслуженный мастер спорта" Польши