Andrzej Bałanda

Andrzej Bałanda
Data i miejsce urodzenia10 lutego 1941
Jasło
Data i miejsce śmierci17 lipca 2010[1]
Kraków
profesor nauk fizycznych
Specjalność: fizyka jądrowa
Alma MaterUniwersytet Jagielloński
Doktorat1970 – fizyka
Uniwersytet Jagielloński
Habilitacja1979 – fizyka
Uniwersytet Jagielloński
Profesura1995[2]
Nauczyciel akademicki
UczelniaUniwersytet Jagielloński
Okres zatrudn.od 1963
Rektor PWSZ[3]
UczelniaPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu
Okres spraw.1998–2007
NastępcaZbigniew Ślipek
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Andrzej Józef Bałanda (ur. 10 lutego 1941 w Jaśle, zm. 17 lipca 2010 w Krakowie[4]) – polski fizyk, profesor, specjalista w dziedzinie spektroskopii jądrowej, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Współorganizator i pierwszy rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu w latach 1998-2007.

Życiorys

Syn Józefa i Marii[4]. Studiował fizykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1958–1963, pracę magisterską wykonał pod kierownictwem prof. Henryka Niewodniczańskiego, twórcy powojennej krakowskiej fizyki doświadczalnej. Bezpośrednio po studiach został zatrudniony w Instytucie Fizyki UJ, gdzie pracował do śmierci. Pracę doktorską, której promotorem był prof. Andrzej Hrynkiewicz, obronił w 1970, rozprawa habilitacyjna przedstawiająca pierwsze w Polsce pomiary spektroskopowe otrzymane bezpośrednio na wiązce cząstek naładowanych została ukończona w 1978. Pełnił obowiązki kierownika studiów zaocznych w IF UJ, zorganizował i był kierownikiem studiów podyplomowych, był członkiem komisji senackich UJ. Przebywał na stażach naukowych w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej, Instytucie Badań Ciężkich Jonów GSI w Darmstadt, Instytucie KVI w Groningen, i Uniwersytecie w Amsterdamie. Napisał dwa podręczniki dla studentów, kierował wieloma pracami magisterskimi, wypromował kilku doktorów. Tytuł profesora nauk fizycznych otrzymał w 1995[2].

Współtwórca i pierwszy rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu. Organizator akcji popularyzujących naukę[5][6][7]. W latach 1999 – 2004 przewodniczący Konferencji Rektorów Uczelni Zawodowych (obecna nazwa Konferencja Rektorów Zawodowych Szkół Polskich, KREPSZ)[8]. W latach 2003 - 2004 członek tzw. zespołu Prezydenta, przygotowującego projekt ustawy „Prawo o Szkolnictwie Wyższym”[9]. Zajmował się badaniem gigantycznych dipolowych rezonansów jądrowych, fizyką ciężkich jonów, spektroskopią dileptonów. Kierownik projektów badawczych KBN, recenzent podręczników z fizyki, współautor ponad dwustu publikacji naukowych. Współautor i członek międzynarodowego programu naukowego HADES (High Acceptance Di-electron Spectrometer)[10]. Otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2004)[11], Medal Komisji Edukacji Narodowej (2005), honorową odznakę "Zasłużony dla Ziemi Sądeckiej” (2007). Interesował się ogrodnictwem, turystyką górską i speleologią. Był instruktorem taternictwa jaskiniowego[12][13]; w roku 1972 wszedł na Elbrus. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera XVI-zach.-19)[14].

Grób prof. Andrzeja Bałandy na Cmentarzu Rakowickim

Podręczniki

  • A. Bałanda, Fizyka dla chemików, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 1990, 1994, ISBN 83-233-0731-8
  • A. Bałanda, Statystyczne metody opracowania pomiarów, PWSZ Nowy Sącz, 2002, ISBN 83-88887-13-0

Ważniejsze publikacje

  • The HADES Collaboration, G. Agakichiev, C. Agodi, H. Alvarez-Pol, E. Atkin, E. Badura, A. Bałanda et al. The high-acceptance dielectron spectrometer HADES, Eur. Phys. J. A 41 (2009) 243. https://link.springer.com/article/10.1140/epja/i2009-10807-5 (PDF)
  • A. Krasznahorkay, A. Bałanda, J.A. Bordewijk, et al. Excitation of the isovector GDR by inelastic α-scattering as a measure of the neutron skin of nuclei. Nuclear Physics A, 567 (1994) 521. https://doi.org/10.1016/0375-9474(94)90022-1
  • Agakichiev, G.; Agodi, C.; Alvarez-Pol, H.; Bałanda, A.; et al., Dielectron production in C-12+C-12 collisions at 2A GeV with the HADES spectrometer, Phys. Rev. Lett. 98 (2007) 052302. https://doi.org/10.1103/PhysRevLett.98.052302
  • E. Grosse, A. Bałanda, H. Emling, et al. Collective rotation of U-238 at high spins, Physica Scripta, 24 (1981) 337. https://doi.org/10.1088/0031-8949/24/1B/033
  • A. Bałanda, M. Jaskula, M. Kajetanowicz, et al., The HADES Pre-Shower detector, Nuclear Instruments and methods in Physics Research, 531 (2004) 445. http://dx.doi.org/10.1016/j.nima.2004.05.082
  • Andrzej Bałanda & Adam Maj, Gigantyczne rezonanse narzędziem badania materii jądrowej, Postępy Fizyki 45 (1994) 319.

Źródła

Przypisy

  1. ↑ Zmarł twórca sądeckiej PWSZ - Dziennik Polski
  2. ↑ a b Historia PWSZ
  3. ↑ Przegląd Uniwersytecki (Wrocław) R.4 Nr 8 (31) wrzesień/październik 1998
  4. ↑ a b Andrzej Bałanda. rejestry-notarialne.pl.
  5. ↑ Sądeczanie w gronostajach
  6. ↑ Sądeckie Konserwatorium Naukowe
  7. ↑ Akademia Nowy Sącz
  8. ↑ Jan Draus, Konferencja Rektorów Publicznych Szkół Zawodowych w Polsce 1998-2013, PWSZ w Gnieźnie 2013, ISBN 978-83-934406-7-2
  9. ↑ Prawo o szkolnictwie wyższym - „Forum Akademickiego”
  10. ↑ Hades. [dostęp 2018-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-29)].
  11. ↑ M.P. z 2005 r. nr 8, poz. 143
  12. ↑ Taternik nr 3 (196), 1967r.
  13. ↑ Taternik nr 1-2 (178-179), 1963r.
  14. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 20, ISBN 978-83-233-4527-5.

Media użyte na tej stronie

Grób prof. Andrzeja Bałandy.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób prof. Andrzeja Bałandy na Cmentarzu Rakowickim