Andrzej Bolewski

Andrzej Bolewski

Data i miejsce urodzenia	17 lipca 1906 Małogoszcz
Data i miejsce śmierci	29 listopada 2002 Kraków
Profesor nauk technicznych
Specjalność: geologia, mineralogia, petrografia
Alma Mater	Akademia Górniczo-Hutnicza
Profesura	1946
Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN	członek rzeczywisty
Status PAU	członek krajowy czynny
Doktor honoris causa Akademia Górniczo-Hutnicza – 1984 Politechnika Śląska – 1984
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Akademia Górniczo-Hutnicza
Prorektor
Uczelnia	Akademia Górniczo-Hutnicza
Okres spraw.	1951–1952 i 1960–1962
Dyrektor
Instytucja	Centralny Urząd Geologii
Okres spraw.	1952–1957
Odznaczenia

Andrzej Bolewski (ur. 17 lipca 1906 w Małogoszczu, zm. 29 listopada 2002 w Krakowie) – mineralog i petrograf.

Okres przed II wojną światową

Na początku I wojny światowej został wysiedlony wraz z rodzicami w głąb Rosji (Ukraina, Kaukaz). Po powrocie do kraju zamieszkał wraz z rodziną w Radomiu, gdzie ukończył szkołę średnią i zdobył świadectwo dojrzałości. W 1924, po odbyciu praktyki w kopalni soli w Wieliczce, zdał egzamin na Wydział Górniczy Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, który ukończył w 1930. Pracę na tej uczelni zaczął w roku 1928 jako młodszy asystent Zakładu Mineralogii i Petrografii.

Należał do Polskiej Korporacji Akademickiej Montana, której był prezesem w 1930. Przewodził Krakowskiemu Kołu Międzykorporacyjnemu.

W 1930 pracował w kopalni ropy naftowej w Moreni (Rumunia). Następnie odbył podróż naukową do Włoch (sycylijskie kopalnie siarki), Grecji (kopalnie rud cynku i ołowiu Laurion), Austrii i Czechosłowacji. W 1933 odbył uzupełniające studia mineralogiczne na uniwersytecie w Liège, Gandawie i Lowanium. Na Sorbonie studiował problemy struktury kryształu oraz mikroskopię światła odbitego. W Lille zapoznał się z petrografią węgla kamiennego, a w szkole handlowej w Antwerpii z ekonomiką surowców mineralnych. W tym samym roku studiował w Hiszpanii złoża rtęci, siarki i pirytu. Doktoryzował się na AGH w 1935, a habilitował w 1939. Od 1936 pełnił obowiązki kierownika Zakładu Mineralogii i Petrografii AGH.

Lata okupacji

Bolewski brał udział w kampanii wrześniowej 1939 jako podporucznik Wojska Polskiego, szczęśliwie uniknął niewoli niemieckiej. Został aresztowany 6 listopada 1939 w ramach akcji – „Sonderaktion Krakau”. Przebywał w więzieniu we Wrocławiu, następnie został zesłany najpierw do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, a potem do Dachau. Zwolniony na skutek interwencji hiszpańskich i włoskich naukowców, powrócił do Krakowa, gdzie wraz z prof. Walerym Goetlem prowadził działalność konspiracyjną oraz tajne nauczanie, wykorzystując do tego Techniczną Szkołę Górniczo-Hutniczo-Mierniczą, utworzoną za zgodą okupanta. Przygotowywał skrypty i podręczniki akademickie, w czym pomagał mu Zbigniew Werner.

W porozumieniu z Walerym Goetlem zbierał materiały na temat przyszłych Ziem Odzyskanych, a zwłaszcza dane dotyczące surowców mineralnych i szlaków komunikacyjnych, głównie drogi wodnej Odry. Pomagał mu w tym Hubert Gruszczyk. Był także uczestnikiem i doradcą polskiej delegacji na konferencji w Poczdamie w 1945, gdzie brał udział w negocjacjach Wielkiej Trójki (Truman, Churchill, Stalin), w komisji badającej sprawę wytyczenia przyszłych zachodnich granic Polski.

Po II wojnie światowej

Na początku 1945 kierował odbudową wypalonego gmachu głównego AGH. W marcu tego roku brał udział w przejmowaniu Wrocławia i obiektów górniczych Dolnego Śląska. Został też kierownikiem Zakładu Mineralogii i Petrografii AGH, którym kierował do 1969.

W roku 1946 został profesorem nadzwyczajnym, a zwyczajnym w 1950, był także organizatorem Wydziału Górniczego Politechniki Śląskiej w Gliwicach. W latach 1951–1952 był prorektorem AGH. W 1952 powołany został na stanowisko prezesa Centralnego Urzędu Geologii. W roku 1952 został także członkiem PAN. Jako prezes CUG zreorganizował państwową służbę geologiczną. Po ustąpieniu w 1957 z urzędu prezesa CUG poświęcił się pracy na AGH. W latach 1960–1962 był ponownie prorektorem tej uczelni. W 1969, w ramach szeroko zakrojonej „reorganizacji” szkolnictwa wyższego został pozbawiony kierownictwa katedry. Przez pewien czas był też pracownikiem Instytutu Geologicznego oraz członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego^[1]. W 1976 przeszedł na emeryturę.

W roku 1984 otrzymał tytuł Doktora honoris causa Akademii Górniczo-Hutniczej^[2], a następnie także Politechniki Śląskiej w Gliwicach^[3]. W 1990 został członkiem PAU. Był członkiem honorowym i wieloletnim prezesem Polskiego Towarzystwa Mineralogicznego, członkiem Brytyjskiego Towarzystwa Mineralogicznego i Francuskiego Towarzystwa Mineralogicznego i Krystalograficznego. Był autorem i współautorem wielkiej liczby artykułów naukowych, monografii, podręczników akademickich i encyklopedii, a także książek z historii nauki i wspomnień.

Uhonorowany został wieloma orderami i odznaczeniami, m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, i postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z 11 listopada 1996 Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski^[4][5], Złotym Krzyżem Zasługi (1946)^[6], a także Krzyżem Oświęcimskim, Odznaką Grunwaldzką i Medalem Rodła.

Został pochowany na Cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie^[7].

Publikacje

Są to głównie prace dotyczące skał magmowych, złóż siarki, fosforytów, węgla. Najbardziej znane podręczniki:

• Rozpoznawanie minerałów (1955)
• Mineralogia szczegółowa (1965, wyd. 3 1982)
• Petrografia (1974, wyd. 2 1982)
• Mineralogia szczegółowa (1993)

Przypisy

Bibliografia

• Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 111
• Andrzej Manecki, 2003, Andrzej Bolewski 1906-2002, Przegl. Geol., vol. 51, nr 2, s. 112–114, Warszawa.

Linki zewnętrzne

• Prof. zw. dr hab. in Andrzej Bolewski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2010-05-12] .