Andrzej Chyra

Andrzej Chyra

Andrzej Chyra (2017)
Data i miejsce urodzenia	27 sierpnia 1964 Gryfów Śląski
Zawód	aktor, reżyser
Lata aktywności	od 1987
Zespół artystyczny
Nowy Teatr w Warszawie
Odznaczenia

Andrzej Chyra (ur. 27 sierpnia 1964 w Gryfowie Śląskim) – polski aktor i reżyser.

Życiorys

Jest absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Lubinie. W 1987 ukończył studia na Wydziale Aktorskim Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, a w 1994 – na Wydziale Reżyserii tejże uczelni.

W latach 90. był drugim reżyserem talk-show Wieczór z Alicją^[1]. W filmie zadebiutował w 1993 rolą Benvollo w Kolejności uczuć w reżyserii Radosława Piwowarskiego. Pierwszą nagrodę przyniosła mu rola Gerarda Nowaka w filmie Dług Krzysztofa Krauzego, za którą w 1999 został uhonorowany w kategorii „pierwszoplanowa rola męska” na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Sukces ten powtórzył w 2005 otrzymując na FPFF nagrodę za rolę w Komorniku Feliksa Falka oraz w 2013 za rolę w filmie W imię... Małgorzaty Szumowskiej. Za role w Długu i Komorniku został również uhonorowany Polską Nagrodą Filmową – Orłem, do której nominowany był także za swoje kreacje w filmach: Wszyscy jesteśmy Chrystusami (2006) Marka Koterskiego, Katyń (2008) Andrzeja Wajdy, Wszystko, co kocham (2011) Jacka Borcucha, Mowa ptaków (2020) Xawerego Żuławskiego, Śniegu już nigdy nie będzie (2021) Szumowskiej i Michała Englerta oraz Wszystkie nasze strachy Łukasza Rondudy i Łukasza Gutta (2021).

Laureat Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawanej przez redakcję miesięcznika „Teatr” – za sezon 2006/2007, za rolę Roya M. Cohna w przedstawieniu Anioły w Ameryce Tony’ego Kushnera w TR Warszawa.

Od 2008 jest członkiem zespołu Nowego Teatru w Warszawie.

W styczniu 2013 zadebiutował jako reżyser operowy, reżyserując w Operze Bałtyckiej Graczy Szostakowicza-Meyera^[2].

W 2015 otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego za reżyserię opery Pawła Mykietyna "Czarodziejska góra" według powieści Thomasa Manna z librettem Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk i scenografią Mirosława Bałki, koprodukcji Festiwalu Malta, Krakowskiego Biura Festiwalowego, Programu 2 Polskiego Radia i Opery Bałtyckiej^[3].

W 2019 otrzymał Specjalną Nagrodę im. Zbyszka Cybulskiego za całokształt twórczości^[4].

Życie prywatne

Magdalena Cielecka i Andrzej Chyra, 2008

Był mężem aktorki i reżyserki castingowej Marty Kownackiej. Następnie był związany z aktorką Magdaleną Cielecką^[5]. W 2015 urodziło się pierwsze dziecko aktora, syn ze związku z Pauliną Jaroszewicz^[6].

Został członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010^[7].

Deklaruje się jako ateista^[8].

Filmografia

• Dekalog IV (1988), jako student szkoły teatralnej
• Kolejność uczuć (1993), jako Benvollo
• Zawrócony (1994), jako ksiądz
• Honor dla niezaawansowanych (1995), jako Adam Jakubiec
• Bar Atlantic (1996), dwie role: jako Lucjan Myjka w odc. 6 i 10 i jako Janosik w wizji Poznańskiego w odc. 12 (oraz współpraca reżyserska w odc. 1-4)
• Boża podszewka (1997), jako Rosjanin
• Zaklęta (1997), jako Karol
• Miodowe lata (1998), jako Wilkoń, rekrutator z agencji pracy (odc. 7)
• Kallafiorr (1999), jako Brando
• Dług (1999), jako Gerard Nowak
• Wyrok na Franciszka Kłosa (2000), jako żandarm Kranz
• Wielkie rzeczy: Sieć (2000), jako Jerzy
• Miasteczko (2000)-(2001), jako adwokat Marka
• Twarze i maski (2001), jako Czerski
• Wielkie rzeczy: Gra (2001), jako Jerzy Jastrzębski
• Wiedźmin (2001), jako Borch Trzy Kawki
• Pieniądze to nie wszystko (2001), jako Wiesław Turkot
• Przedwiośnie (2001), jako Blondyn
• Wiedźmin (2002), jako Borch Trzy Kawki
• Tam, gdzie żyją Eskimosi (2003), jako prawnik zleceniodawcy
• Zaginiona (2003), jako Krzysztof Ryś, oficer CBŚ
• Zmruż oczy (2003), jako ojciec
• Pogoda na jutro (2003), jako kandydat
• Siedem przystanków na drodze do raju (2003), jako strażnik snów
• Powiedz to, Gabi (2003), jako Borys
• Defekt (2003), jako Makler
• Symetria (2004), jako Dawid
• Ono (2004), jako Dingo, gospodarz teleturnieju
• Tulipany (2005), jako „Dzieciak"
• Oficer (2005), jako nadkomisarz Krzysztof Ryś (odc. 2-13)
• Komornik (2005), jako Lucjan Bohme
• Persona non grata (2005), jako Waldemar
• Dzień dobry kochanie (2005), jako Tomasz
• Wszyscy jesteśmy Chrystusami (2006), jako Adaś Miauczyński (w wieku 33 lat)
• Oficerowie (2006), jako Krzysztof Ryś w restrospecjach z serialu „Oficer” (odc. 8 i 10)
• Palimpsest (2006), jako Marek
• Samotność w sieci (2006), jako Kuba
• Zapomniana bohaterka, inny tytuł Strajk (2006), jako Lech Wałęsa
• Katyń (2007), jako porucznik Jerzy 8. Pułku Ułanów
• Melancholia (2008)
• Magiczne drzewo (2008), jako tata Piotr
• Nieruchomy poruszyciel (2008), jako Wojciech Peksa
• Wszystko, co kocham (2009), jako ojciec Janka
• Zdjęcie (2009)
• Mistyfikacja (2010), jako major
• Trick (2010), jako Bukowski
• Sponsoring (2010), jako klient sadysta
• Daas (2011), jako Jakub Goliński
• Znieważona ziemia (2011), jako Aleksiej
• Mafijne rozgrywki (2012)
• Psubrat (2013), jako ojciec
• Performer (2013), jako ojciec
• Bilet na Księżyc (2013), jako kapitan Barczyk
• W imię... (2013), jako ksiądz Adam
• Kamienie na szaniec (2013), jako mjr Jan Wojciech Kiwerski, ps. „Oliwa”
• MOLEHILL (2014), jako Dziad
• Obietnica (2014), jako Konrad
• Carte Blanche (2014), jako Kacper
• Zjednoczone stany miłości (2015), jako Karol
• Na granicy (2016), jako były strażnik graniczny powracający w Bieszczady
• Ach śpij kochanie (2017), jako Władysław Mazurkiewicz „Piekny Władek”
• Juliusz (2018), jako dyrektor szkoły
• 7 uczuć (2018), jako Ryszek Gott
• 1983 (2018), jako minister Władysław Lis
• Eter (2018), jako Komendant
• Mowa ptaków (2019) jako Lucjan
• Magnezja (2020) jako Lew Alińczuk
• Doktor Liza (2020) jako Gleb Glinka
• Śniegu już nigdy nie będzie (2021) jako żołnierz

Dubbing

• Tytus, Romek i A’Tomek wśród złodziei marzeń (2002), jako Saligia

Role teatralne

• Stracone zachody miłości (1986), jako Nataniel, reż. Tadeusz Łomnicki, PWST Warszawa
• Dyskretny urok faunów (1992), jako Emory, reż. Romuald Szejd, Scena Prezentacje
• Bachantki (2001), jako Dionizos, reż. Krzysztof Warlikowski, Teatr Rozmaitości
• Uroczystość (2001), jako Christian, reż. Grzegorz Jarzyna, Teatr Rozmaitości
• Burza (2003), jako Antonio, reż. Krzysztof Warlikowski, Teatr Rozmaitości^[9]
• Giovanni (2006), jako Giovanni, reż Grzegorz Jarzyna, Teatr Rozmaitości
• Anioły w Ameryce (2007), jako Roy M. Cohn, reż. Krzysztof Warlikowski. Teatr Rozmaitości^[10]
• (A)pollonia (2009), reż. Krzysztof Warlikowski w Nowym Teatrze w Warszawie
• Tramwaj zwany pożądaniem (2010) reż. Krzysztof Warlikowski, Theatre de l'Odeon (Paryż), Nowy Teatr.

Teledyski

• Z twarzą Marilyn Monroe, Myslovitz (1996)
• C.Y.E. Andrzeja Smolika i Kasi Kurzawskiej (2006)

Reżyser

• Z dziejów alkoholizmu w Polsce (1994) Teatr Stara Prochownia
• Przegryźć dżdżownicę (1997) Piętro w Poznaniu
• Kochanek (1998) Teatr Centrum Kultury
• Gracze (2013) Opera Bałtycka
• Carmen (2018) Teatr Wielki - Opera Narodowa

W kulturze masowej

• W 2011 roku polska grupa muzyczna Video zadedykowała Andrzejowi Chyrze piosenkę zatytułowaną „Andrzej Chyra”, będącą osobliwym hołdem dla aktora^[11].

Nagrody

• Orzeł Najlepsza główna rola męska: 2006: KomornikNajlepsza drugoplanowa rola męska: 2000: Dług
• Nagroda na FPFF w Gdyni
  • Najlepsza pierwszoplanowa rola męska: 1999: Dług
  • 2005: Komornik
  • 2013: W imię...
• 2015: Nagroda im. Konrada Swinarskiego

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Chyra w bazie filmpolski.pl

Linki zewnętrzne

• Andrzej Chyra w bazie IMDb (ang.)
• Andrzej Chyra w bazie Filmweb
• Andrzej Chyra, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Andrzej Chyra na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Andrzej Chyra w bazie Akademii Polskiego Filmu