Andrzej Grzegorczyk

Andrzej Grzegorczyk
Ilustracja
Andrzej Grzegorczyk (2012)
Data i miejsce urodzenia

22 sierpnia 1922
Warszawa

Data i miejsce śmierci

20 marca 2014
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz w Pruszkowie

Zawód, zajęcie

matematyk, filozof

Tytuł naukowy

profesor nauk matematycznych

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski

Rodzice

Piotr Grzegorczyk

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Andrzej Grzegorczyk (ur. 22 sierpnia 1922 w Warszawie, zm. 20 marca 2014 tamże[1]) – polski matematyk i filozof, specjalizujący się w logice, podstawach matematyki oraz matematycznych podstawach informatyki[2]. Zajmował się też teorią modeli, rekurencją i etyką[3].

Życiorys

Grób Andrzeja Grzegorczyka na cmentarzu parafialnym w Pruszkowie

Andrzej Grzegorczyk był synem Piotra Grzegorczyka, historyka literatury polskiej oraz Zofii z domu Zdziarskiej, lekarki[4]. W czasie II wojny światowej uzyskał maturę na tajnych kompletach w Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie (1940), a następnie studiował na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego[5]. Walczył w powstaniu warszawskim w batalionie „Gustaw”[6], został ranny 13 sierpnia 1944 w eksplozji „czołgu pułapki” na ulicy Kilińskiego w Warszawie, opuścił Warszawę z ludnością cywilną[7]. W 1945 obronił pracę magisterską z filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim[8]. W latach 1946–1948 był asystentem Władysława Tatarkiewicza i sekretarzem redakcji „Przeglądu Filozoficznego”[6]. W 1950 obronił na Uniwersytecie Warszawskim pracę doktorską z matematyki On topological spaces in Topologies without Points, napisaną pod kierunkiem Andrzeja Stanisława Mostowskiego. W latach 1950–1974 pracował w Instytucie Matematycznym PAN, w latach 1960–1968 równocześnie na Wydziale Matematyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego[8]. W 1960 mianowany profesorem nadzwyczajnym. W 1967 prowadził wykłady na Uniwersytecie w Amsterdamie. Od 1967 był członkiem Sekcji Logiki w Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki[2]. W 1972 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W 1974 został pracownikiem Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, od 1982 kierował Pracownią Etyki tamże[6].

Zainteresowania naukowe Andrzeja Grzegorczyka koncentrowały się na logice matematycznej ze szczególnym uwzględnieniem problematyki rozstrzygalności, teorii modeli, funkcji rekurencyjnych oraz zastosowania logiki w metodologii nauk. Ponadto zajmował się podstawami racjonalnego poglądu na świat i tworzeniem własnego systemu filozoficznego[2].

Był także aktywnym członkiem warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej, jego wiceprezesem (1972–1973) i członkiem zarządu (1973–1974, 1976–1978)[9], od lat 70. angażował się w niezależne działania ekumeniczne, w szczególności w ramach dialogu z prawosławiem, organizował w swoim mieszkaniu spotkania z inteligencją rosyjską, propagował także wśród opozycji ideę walki non-violence[6].

W styczniu 1976 podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[10]. W PRL informacje na temat Andrzeja Grzegorczyka podlegały cenzurze. W 1977 jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób pod szczególną kontrolą cenzury. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną z 7 stycznia 1977 Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów wymieniały jego nazwisko z adnotacją: „Wszelkie próby popularyzowania w środkach masowego przekazu (prasa codzienna, radio, TV, tygodniki społeczno-polityczne) niżej wymienionych osób należy sygnalizować kierownictwu GUKPPiW”. Zalecenia cenzorskie zezwalały jedynie na publikacje w prasie specjalistycznej, naukowej oraz skryptach itp.[11].

Od roku 1953[12] był żonaty z Renatą z domu Majewską, językoznawczynią, profesorem UW, z którą miał dwoje dzieci.

Odznaczenia i wyróżnienia

Publikacje

  • Logika popularna. Przystępny zarys logiki zdań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1955
  • Zagadnienia rozstrzygalności, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1957
  • Zarys logiki matematycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1961, s. 501.
  • Schematy i człowiek. Szkice filozoficzne, Wydawnictwo Znak, Kraków 1963
  • Basic notes in foundations, Instytut Matematyki PAN, Warszawa 1967
  • Zarys arytmetyki teoretycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971
  • Filozofia czasu próby, Éditions du Dialogue, Paryż 1979, s. 221, ISBN 2-85316-021-1.
  • Moralitety, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1986
  • Mała propedeutyka filozofii naukowej, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1989, s. 116, ISBN 83-211-0992-6.
  • Etyka w doświadczeniu wewnętrznym, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1989, s. 473, ISBN 83-211-0997-7.
  • Życie jako wyzwanie. Wprowadzenie w filozofię racjonalistyczną, wyd. IFiS PAN, Warszawa 1993
  • Logic – a human affair, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 1997
  • Europa – odkrywanie sensu istnienia, Instytut Politologii, Studium Generale Europa, Warszawa 2001
  • Psychiczna osobliwość człowieka, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2003

Zobacz też

Przypisy

  1. mp / br: Zmarł prof. Andrzej Grzegorczyk, wybitny logik i filozof. ekai.pl, 20 marca 2014. [dostęp 2014-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-22)].
  2. a b c Wincenty Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2001, s. 119. ISBN 83-88149-41-5.
  3. Grzegorczyk Andrzej, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-02-18].
  4. https://gigancinauki.pl/gn/biogramy/82853,Grzegorczyk-Andrzej.html
  5. Zmarł Profesor Andrzej Grzegorczyk (1922–2014). nowyportal.ptm.org.pl. [dostęp 2021-02-23].
  6. a b c d e KIK Warszawa. Informator klubowy. Kwiecień 2014
  7. Andrzej Grzegorczyk. 1944.pl. [dostęp 2021-02-23].
  8. a b Kto jest kim w Polsce. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989, s. 370. ISBN 83-223-2491-X.
  9. Andrzej Friszke Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956–1989 wyd. Warszawa 1997, według indeksu
  10. Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
  11. Tomasz Strzyżewski 2015 ↓, s. 139.
  12. https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_Philosophiae_Christianae/Studia_Philosophiae_Christianae-r2014-t50-n2/Studia_Philosophiae_Christianae-r2014-t50-n2-s176-184/Studia_Philosophiae_Christianae-r2014-t50-n2-s176-184.pdf
  13. M.P. z 1998 r. nr 1, poz. 25
  14. KAI) / pm, Prof. Andrzej Grzegorczyk doktorem honoris causa, ekai.pl, 14 maja 2013 [dostęp 2013-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-01] (pol.).
  15. Krzyż Oficerski OOP dla prof. Andrzeja Grzegorczyka. prezydent.pl, 28 marca 2014. [dostęp 2014-04-01].
  16. M.P. z 2013 r. poz. 343

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Andrzej Grzegorczyk.JPG
Autor: AcademiconTV, Licencja: CC BY 3.0
Prof. Andrzej Grzegorczyk (matematyk i filozof) w swoim mieszkaniu w Warszawie.
Andrzej Grzegorczyk, Jacek Majewski, Leszek Majewski (grób) 01.jpg
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób matematyka i filozofa Andrzeja Grzegorczyka i Leszka Majewskiego - wieloletniego dyrektora Fabryki Ołówków "St.Majewski i S-ka" w Pruszkowie oraz symboliczny grób jego syna podharcmistrza Jacka Majewskiego ps. "Sielakowa" na cmentarzu parafialnym w Pruszkowie