Andrzej Kędzior
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 7 listopada 1851 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister robót publicznych | |
| Okres | od 17 listopada 1918 |
| Przynależność polityczna | Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” |
| Następca | |
| Minister robót publicznych | |
| Okres | od 13 grudnia 1919 |
| Przynależność polityczna | Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
  .svg){kind=small} | |
Andrzej Kędzior (ur. 7 listopada 1851 w Toporowie, zm. 17 stycznia 1938 w Krakowie) – polski polityk, minister, działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”, doktor honoris causa Politechniki Warszawskiej.
Życiorys
Syn Filipa i Katarzyny z Wójcików[1]. Gimnazjum ukończył w Tarnowie, a Politechnikę w Wiedniu. Od 1879 pracował w Krajowym Biurze Melioracyjnym we Lwowie; w 1882 został jego kierownikiem a w 1892 dyrektorem. Z jego inicjatywy i pod jego kierownictwem biuro to rozwinęło szeroką działalność naukową i techniczną w dziedzinie projektowania zbiorników retencyjnych i kanałów, robót melioracyjnych, organizacji spółek wodnych, regulacji rzek, zabudowy potoków, budowy wodociągów i kanalizacji, osuszania bagien, nawodnień, zagospodarowania torfowisk, nowoczesnej gospodarki rybackiej wód zamkniętych i otwartych[2]. W 1915 w wyniku działań wojennych wstrzymano wszelkie prace hydrotechniczne, a Biuro Melioracyjne zostało ewakuowane do Wiednia.
W 1900 został delegatem technicznym Wydziału Krajowego do komisji regulacji rzek Galicji. W 1908 został wybrany posłem do Sejmu Krajowego Galicji z IV kurii wiejskiej powiatu mieleckiego, ponownie w kolejnej kadencji. W 1911 wybrany na posła do Reichsratu Przedlitawii (parlament austriackiej części Austro-Węgier).[3]
W 1918 wybrano go na prezesa Polskiego Koła Poselskiego w Reichsracie, jednak nie przyjął tego stanowiska. Pod koniec października 1918 wszedł w skład Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie.
Był inicjatorem budowy kanału rzecznego Wisła-Odra-Dniestr. Był naczelnikiem wydziału robót publicznych Polskiej Komisji Likwidacyjnej w 1918[4]. Od 17 listopada 1918 do 29 grudnia 1918 i od 13 grudnia 1919 do 9 czerwca 1920 był ministrem robót publicznych w rządach Jędrzeja Moraczewskiego i Leopolda Skulskiego. Od 28 czerwca 1922 przewodniczący Tymczasowego Wydziału Samorządowego we Lwowie.
W latach 1919–1922 był posłem na Sejm, a w latach 1922–1927 senatorem.
W 1925 Politechnika Warszawska i Politechnika Lwowska nadały mu doktoraty honorowe[5], a Towarzystwo Politechniczne we Lwowie – godność członka honorowego[2].
Członek Towarzystwa Gospodarczego i Towarzystwa Nauk Rolniczych.
Zmarł 17 stycznia 1938 w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu parafialnym przy ul. H. Sienkiewicza w Mielcu[6][7].
Stanowiska
- od 1879 pracownik w Krajowym Biurze Melioracyjnym we Lwowie
- 1882 kierownik Krajowego Biura Melioracyjnego we Lwowie
- 1892 dyrektor Krajowego Biura Melioracyjnego we Lwowie
- 1900–1915 delegat techniczny Wydziału Krajowego do komisji regulacji rzek Galicji
- w 1911 poseł austriackiej Rady Państwowej
- 1918 naczelnik wydziału robót publicznych Polskiej Komisji Likwidacyjnej
- 1918 i 1919–1920 minister robót publicznych w rządach: Jędrzeja Moraczewskiego i Leopolda Skulskiego
- 1919–1922 poseł Sejmu Ustawodawczego RP
- 1922–1927 senator z okręgu lwowskiego
- od 28 czerwca 1922 przewodniczący Tymczasowego Wydziału Samorządowego we Lwowie
Członkostwa
- członek redakcji „Czasopisma Technicznego” we Lwowie
- członek Państwowej Rady Rolniczej
- członek Rady Przybocznej austriackiego prezydenta Rady Ministrów
- członek Towarzystwa Gospodarczego i Towarzystwa Nauk Rolniczych
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[8][9]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry, 1915)[10]
- Order Świętej Anny z Mieczami (Imperium Rosyjskie)[11]
Upamiętnienie
Przed budynkiem świetlicy wiejskiej w Toporowie, miejscu urodzenia Andrzeja Kędziora, znajduje się kamień upamiętniający go[12].
Przypisy
- ↑ Litera K - Encyklopedia Miasta Mielca, www.encyklopedia.mielec.pl [dostęp 2020-01-16].
- ↑ a b Andrzej Ulmer: Doktorzy Honoris Causa Politechniki Warszawskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2000, s. 22-24.
- ↑ biografia w iPSB
- ↑ Rok 1918 we wspomnieniach mężów stanu, polityków i wojskowych, Warszawa 1987, s. 32.
- ↑ Lista doktorów honoris causa Politechniki Warszawskiej. pw.edu.pl. [dostęp 2015-06-19].
- ↑ Pogrzeb śp. A. Kędziora. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 18 z 25 stycznia 1938.
- ↑ Mielecka księga zmarłych - Encyklopedia Miasta Mielca, encyklopedia.mielec.pl [dostęp 2022-06-10].
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 629 „za zasługi w dziedzinie budownictwa wodnego i meljoracyjnego w Polsce”.
- ↑ Odznaczenie orderem „Polonia Restituta”. „Gazeta Lwowska”, s. 8, Nr 260 z 11 listopada 1928.
- ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1818, s. 163
- ↑ informacja na płycie nagrobnej
- ↑ admin: Toporów (pol.). cmolas.pl. [dostęp 2022-03-31].
Bibliografia
- Kto był kim w II Rzeczypospolitej, pod red. prof. Jacka. M. Majchrowskiego, Warszawa 1994, wyd. I.
Linki zewnętrzne
- Publikacje Andrzeja Kędziora w serwisie Polona.pl
| W dniu zaprzysiężenia | |
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
Media użyte na tej stronie
Baretka Orderu św. Anny.
Autor: Kroton, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ta fotografia została przesłana w ramach projektu Wiki Lubi Zabytki będącego częścią inicjatywy Wiki Loves Monuments 2011.
Andrzej Kędzior (1851-1938) Polish politician, member of Polish Sejm (1919-22) and Senate (1922-27), minister of Polish Government (1919-20)
Leopold Skulski Prime minister of Poland 1919- 1920. After Soviet invasion of Poland 1939, arrested by Soviet NKVD, died in prison
Autor: LuigiXIV, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nastrino da Commendatore con placca dell'Ordine Imperiale di Francesco Giuseppe (Austria)
Autor: Patryk Duszkiewicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kamień upamiętniający Andrzeja Kędziora w Toporowie
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)