Andrzej Kieruzalski

Andrzej Kieruzalski

Flis

Data i miejsce urodzenia	27 sierpnia 1928 Warszawa
Data i miejsce śmierci	3 maja 2017 Warszawa
Stopień instruktorski	harcmistrz
Organizacja harcerska	Związek Harcerstwa Polskiego
Odznaczenia

Andrzej Kieruzalski ps. „Flis”, „Andrzej Flis”, „Flisak” (ur. 27 sierpnia 1928 w Warszawie, zm. 3 maja 2017 tamże^[1]) – polski plastyk, lalkarz, chórmistrz, inscenizator i reżyser; pedagog, instruktor harcerski w stopniu harcmistrza, kierownik artystyczny zespołu „Gawęda”, jeden z pierwszych kawalerów Orderu Uśmiechu i laureat Nagrody m.st. Warszawy dla zasłużonych w dziedzinie upowszechniania kultury.

Życiorys

Grób Andrzeja Kieruzalskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Urodził się 27 sierpnia 1928 roku na warszawskim Grochowie. Tutaj ukończył szkołę podstawową przy u. Kordeckiego oraz liceum przy ul. Zbaraskiej. Przed II wojną światową był zuchem w 22 Warszawskiej Drużynie Harcerskiej na warszawskim Grochowie. W pierwszych miesiącach wojny zmarł jego ojciec, więc Andrzej jako 11-latek pozostał sam z mamą. W czasie okupacji organizował teatrzyki kukiełkowe dla młodszych dzieci „Mara” i „Skrzat”. Teatrzyk działał nawet podczas powstania warszawskiego, w którym Andrzej Kieruzalski, żołnierz Szarych Szeregów, brał udział. W Szarych Szeregach był patrolowym patrolu „Orłów”, p.o. drużynowym 19 Drużyny „Zawiszy”, kronikarzem Roju „Orły Podolskie” (prasko-grochowskiego hufca „Zawiszy”). W październiku 1944 roku ponownie w macierzystej 22 WDH, był jej drużynowym^[2]. W 1946 roku członek komendy Hufca Harcerzy Praga.

Za swe zasługi otrzymał Warszawski Krzyż Powstańczy, dwukrotnie Krzyż Armii Krajowej (Londyn, Warszawa) a także decyzją Prezydenta RP Lecha Wałęsy Krzyż Komandorski Orderu „Odrodzenia Polski” w 1993 roku.

Po wojnie wstąpił w szeregi Chóru Centralnego Zespołu Artystycznego Związku Harcerstwa Polskiego, kierowanego przez Władysława Skoraczewskiego. Tu poznał swoją późniejszą żonę Barbarę i blisko zaprzyjaźnił się ze Skoraczewskim, który trzymał nawet do chrztu jedynego syna Andrzeja i Barbary – Błażeja.

W 1956 roku ukończył studia na Wydziale Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Był autorem filmów animowanych, m.in. o tematyce medycznej, projektów architektonicznych, a także ilustracji do płyt. Był także twórcą wielkiej makiety kolejki w skali H0, która przez wiele lat stała w Centralnej Składnicy Harcerskiej przy ul. Marszałkowskiej w Warszawie. Razem ze swoim przyjacielem ze studiów, a późniejszym współpracownikiem Romanem Huszczo, napisał dwie książki: Z kukiełką w plecaku (Warszawa 1959) i Nasz najpiękniejszy obóz (Warszawa 1960). W latach 60. był mistrzem Warszawy i wicemistrzem Polski w rajdach samochodowych.

Po rozwiązaniu ZHP 13 października 1952 roku za namową hm. Stefana Wyrobka założył w Domu Harcerza na Pradze (przy ul. Siedleckiej 39) teatrzyk kukiełkowy „Gawęda”, z którego powstała później 170 WDH im. Stanisława Wyspiańskiego, a następnie Zespół Artystyczny ZHP „Gawęda” im. hm. Barbary Kieruzalskiej. Do końca był jego dyrektorem artystycznym. W latach pięćdziesiątych XX wieku zaproponował Pałacowi Młodzieży w Warszawie autorski program rozwoju dziewcząt i chłopców przez taniec, śpiew i teatr. Zarażał swoim pomysłem najlepszych pedagogów, muzyków, plastyków, autorów tekstów i choreografów. Z zespołem współpracowali znani polscy twórcy, tacy jak pisarka Wanda Chotomska, kompozytor Włodzimierz Korcz, reżyser Krzysztof Gradowski, scenograf Adam Kilian oraz choreografowie Zofia Rudnicka i Witold Gruca.

Jako pierwszy w Polsce stworzył i wystawił z wychowankami dziecięcy musical Rezerwat. Należał do twórców programów jubileuszowych zespołu, Pałacu Młodzieży, Chorągwi Stołecznej ZHP, obchodów Dnia Dziecka, festynów i pikników rodzinnych. Zmarł w Warszawie 3 maja 2017 roku. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 33, rząd 3, grób 13)^[3]. Jego jedyny syn Błażej zmarł w 2020 (ur. 1950)^[4].

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 1993
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 1983
• Medal Wojska po raz 1 i 2 (w Londynie) – 1948
• Krzyż Armii Krajowej (w Londynie i Warszawie) – 1974
• Warszawski Krzyż Powstańczy – 1984
• Złoty Krzyż Zasługi – 1971
• Srebrny Krzyż Zasługi – 1959
• Medal 40-lecia Polski Ludowej – 1984
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 – 1945
• Medal Komisji Edukacji Narodowej – 1976
• Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” – 1969
• Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa Polonia – 1987
• Order Uśmiechu – 1969
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” – 1964
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” – 1978
• Srebrne Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” – 1971
• Odznaka „Za Zasługi dla Kielecczyzny” – 1976
• Odznaka Honorowa NFOZ – 1977
• Medal za Wybitne Osiągnięcia w Pracy Wychowawczej – 1977
• Odznaka Honorowa Miasta Rzymu – 1981
• Nagroda Ministra Edukacji Narodowej – 1992
• Nagroda m.st. Warszawy dla zasłużonych w dziedzinie upowszechniania kultury – 1972

Zobacz też

• Zespół Gawęda

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Kieruzalski. [w:] Archiwum Historii Mówionej [on-line]. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2016-03-16].
• Edyta Gietka. Gawęda o Gawędzie. „Przegląd”, 2002-07-15. ISSN 1509-3115. [dostęp 2016-03-16]. [zarchiwizowane z adresu 2017-05-15]. (pol.).