Andrzej Kuśniewicz

Andrzej Kuśniewicz

Data i miejsce urodzenia	30 listopada 1904 Kowenice
Data i miejsce śmierci	14 maja 1993 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Lekcja martwego języka Król Obojga Sycylii
Odznaczenia
Nagrody
nagroda Polskiego Radia (1968,1969), Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego (1974), nagroda Ministra Spraw Zagranicznych (1979), nagroda I stopnia Trybuny Ludu (1979), Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego (1991)

Nagrobek Andrzeja Kuśniewicza na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, Warszawa, 30 lipca 2006

Andrzej Kuśniewicz (ur. 30 listopada 1904 w Kowenicach koło Sambora, zm. 14 maja 1993^[1] w Warszawie) – polski prozaik, eseista, poeta, redaktor „Miesięcznika Literackiego”.

Życiorys

Studiował na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1929-1931), a następnie prawo i nauki polityczne na Uniwersytecie Jagiellońskim (od 1931-1935). Magisterium uzyskał w 1935^[2]. W latach 1925–1928 podróżował po Europie jako przedstawiciel firmy samochodowej. Od 1936 pracował w służbie dyplomatycznej w Czechosłowacji i we Francji, gdzie zastała go wojna. W latach 1940–1943 pracował w Biurze Opieki nad Polakami i był działaczem francuskiego ruchu oporu. W czasie wojny został aresztowany przez gestapo i więziony w obozach we Fresnes, w Neue Bremm pod Saarbrücken i Mauthausen (od kwietnia 1944). W 1943 został członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej.

Po wojnie pracował w ambasadzie polskiej w Paryżu. Od 1947 do 1949 kierował Konsulatem Generalnym RP w Lille. W styczniu 1946 wstąpił do PPR a w 1948 został członkiem PZPR. W 1950 odsunięty od pracy w dyplomacji i wyrzucony z partii pod zarzutem współpracy z kontrwywiadem francuskim. W 1953 Komisja Kontroli Partyjnej przychyliła się do jego wielokrotnie ponawianych próśb i przywróciła mu prawa członka partii.

Większa część jego twórczości związana jest z Galicją.

Dzięki przekładowi Krzysztofa Jeżewskiego na francuski powieść Król obojga Sycylii otrzymała w 1978 Prix Séguier de littérature étrangère.

Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, w 1991 roku został laureatem nagrody literackiej polskiego PEN Clubu im. J. Parandowskiego^[3]. Był członkiem Związku Literatów Polskich.

Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera D-1b-12)^[4].

Życie prywatne

Jego pierwsza żona, Maria Ukniewska (1907–1962) była pisarką, druga – Anna Lechicka-Kuśniewicz (1918–2002) – satyrykiem (m.in. w redakcji „Szpilek”).

Współpraca ze Służbą Bezpieczeństwa

Od 1953 wykorzystywany był przez bezpiekę do rozpracowywania środowisk emigracyjnych. W 1960 zarejestrowany jako kontakt poufny Służby Bezpieczeństwa o kryptonimie Andrzej (IPN BU 00328/349). Był autorem pisanych dla SB charakterystyk m.in. Jerzego Andrzejewskiego i Ireny Jurgielewiczowej. Według oceny SB jego donosy były konkretne, obiektywne, posiadały wartość operacyjną. Po wydarzeniach marca 1968 denuncjował swoich kolegów pisarzy i dziennikarzy pochodzenia żydowskiego, którzy planowali emigrację z PRL^[5].

Odznaczenia

21 lipca 1977 roku odznaczony Orderem Sztandaru Pracy II. klasy^[6]. W dniu Narodowego Święta Odrodzenia Polski w 1974 roku otrzymał nagrodę państwową I. stopnia^[7].

Zbiory wierszy

• 1956 – Słowa o nienawiści (poemat)
• 1959 – Diabłu ogarek
• 1962 – Czas prywatny
• 1975 – Piraterie (wybór wierszy)

Proza

• 1961 – Korupcja – opis działalności konspiracyjnej w okupowanej przez hitlerowców Francji
• 1963 – Eroica
• 1964 – W drodze do Koryntu
• 1970 – Król Obojga Sycylii (proza reprezentująca nurt galicyjski)
• 1971 – Strefy (proza reprezentująca nurt galicyjski)
• 1973 – Stan nieważkości
• 1975 – Trzecie królestwo (opis realiów RFN)
• 1977 – Lekcja martwego języka (proza reprezentująca nurt galicyjski)
• 1980 – Witraż (rozrachunek z międzywojniem w Europie)
• 1985 – Mieszaniny obyczajowe (kryptopamiętnik)
• 1987 – Nawrócenie
• 1992 – Puzzle pamięci

Eseje

• 1980 – Moja historia literatury

Filmy

• 1979 – Lekcja martwego języka – reż. i scen. Janusz Majewski

Przypisy

Bibliografia

• Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, t. 4, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1996, s. 501–502. ISBN 83-02-05974-9.