Andrzej Lasota (1932–2006)

Andrzej Aleksander Lasota
Data i miejsce urodzenia

11 stycznia 1932
Warszawa

Data i miejsce śmierci

28 grudnia 2006
Katowice

profesor nauk matematycznych
Specjalność: biomatematyka, równania różniczkowe, teoria prawdopodobieństwa
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1960
Instytut Matematyczny PAN

Habilitacja

1964
Uniwersytet Jagielloński

Profesura

1979

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek rzeczywisty

Status PAU

członek czynny

Doktor honoris causa
Uniwersytet Śląski – 2001
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Śląski

Dziekan
Wydział

Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego

Okres spraw.

1972–1975

Andrzej Aleksander Lasota (ur. 11 stycznia 1932 roku w Warszawie, zm. 28 grudnia 2006 w Katowicach) – polski matematyk.

Kariera naukowa

Andrzej Lasota zdał egzamin dojrzałości w Państwowej Szkole Ogólnokształcącej Stopnia Licealnego im. I. Paderewskiego w Poznaniu. Zaraz po maturze w 1951 wrócił do Krakowa i rozpoczął studia fizyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po dwóch latach zmienił kierunek studiów na matematykę. Powodem tej zmiany była osobowość znakomitego matematyka, profesora Tadeusza Ważewskiego, który studentom fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego wykładał analizę matematyczną, ukazując jej fizykalne i przyrodnicze treści.

Pracę magisterską napisał w 1955 pod kierunkiem Tadeusza Ważewskiego. Doktoryzował się w 1960 w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk. Promotorem dysertacji O pewnym problemie granicznym dla równania struny drgającej był profesor Tadeusz Ważewski.

Habilitował się cztery lata później na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego na podstawie rozprawy O istnieniu i jednoznaczności rozwiązań nieliniowych równań różniczkowych i całkowych. Wyniki zawarte w rozprawie habilitacyjnej zostały opublikowane w Biuletynie PAN.

Profesor Lasota awansował zawodowo i naukowo, zostając kolejno:

  • profesorem nadzwyczajnym nauk matematycznych w 1972 roku, a w 1979 profesorem zwyczajnym;
  • członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk w 1983, członkiem rzeczywistym w 1994;
  • członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności był od roku 1997, członkiem czynnym tej Akademii od roku 2001.

W roku 1976 Andrzej Lasota przeniósł się z Krakowa na Uniwersytet Śląski. Wykładał tam od roku 1955 do 2003, a w latach 1972–1975 pełnił funkcję dziekana Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii UJ. Ponadto w latach 1970–1976 pełnił funkcję kierownika Zakładu Rachunku Prawdopodobieństwa.

Profesor współpracował z wieloma ośrodkami naukowo–badawczymi:

  • z Instytutem Maszyn Matematycznych w Krakowie (w latach 1967–1968), gdzie pełnił funkcję kierownika pracowni;
  • z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej – jako profesor zwyczajny w latach 1986–1988;
  • z Instytutem Matematycznym PAN, z którym był związany od roku 1956 najpierw jako asystent, potem adiunkt, a w latach 1995–2006 jako profesor zwyczajny.

Wyniki

  • podanie związku pomiędzy istnieniem i jednoznacznością rozwiązań (jednoznaczność implikuje istnienie) dla nieliniowych równań różniczkowych zwyczajnych, cząstkowych i całkowych;
  • sformułowanie twierdzenia o funkcjach uwikłanych dla funkcji nieróżniczkowalnych oraz podanie zastosowań tego twierdzenia w dowodach istnienia rozwiązań problemów brzegowych i rozwiązań okresowych równań różniczkowych zwyczajnych;
  • wykazanie, że w przestrzeniach Banacha istnienie rozwiązań równań różniczkowych o prawej stronie ciągłej jest własnością generyczną (współautor: James A. Yorke);
  • rozwiązanie problemu Ulama dotyczącego istnienia miary niezmienniczej dla transformacji kawałkami monotonicznych;
  • uzyskanie w teorii operatorów nieliniowych odpowiednika alternatywy Fredholma;
  • podanie oryginalnej metody funkcji dolnej w teorii operatorów Markowa, która jest mocnym narzędziem badania asymptotycznej stabilności operatorów Markowa;
  • zbadanie asymptotycznej stabilności operatorów Markowa działających na miarach i opisanie nowej klasy zbiorów, które nazwał semifraktalami; współautorami tych rezultatów byli J. A. Yorke i J. Myjak.
  • stworzenie podstaw teorii chaosu dla równań różniczkowych cząstkowych pierwszego rzędu,
  • zbudowanie modelu, który opisuje proces reprodukcji krwinek (współautor doc. Maria Ważewska-Czyżewska).

Nagrody, wyróżnienia, tytuły honorowe

Członkostwo

  • Komitet Matematyki Polskiej Akademii Nauk;
  • Rada Naukowa Instytutu Matematycznego PAN;
  • Redaktor Naczelny serii matematycznej Biuletynu Polskiej Akademii Nauk;

Członkostwo w komitetach redakcyjnych czasopism

Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[2]. Uniwersytet Śląski w Katowicach uruchomił cykl wykładów im. profesora Andrzeja Lasoty.

Przypisy

  1. ↑ Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. us.edu.pl. [dostęp 2022-05-28].
  2. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 160, ISBN 978-83-233-4527-5.

Bibliografia

  • Wojciech Bartoszek. The work of Professor Andrzej Lasota on asymptotic stability and recent progress. „Opuscula Mathematica”. 28 (4). Kraków: AGH University of Science and Technology Press. ISSN 1232-9274. (ang.). 
  • Michael C. Mackey, Adventures in Poland: Having Fun and Doing Research with Andrzej Lasota, Matematyka Stosowana 8 (2007), 8, 5-32.
  • List of books, research papers and other publications of professor Andrzej Lasota. „Opuscula Mathematica”. 28 (4). Kraków: AGH University of Science and Technology Press. ISSN 1232-9274. (ang.). 
  • Józef Myjak. Andrzej Lasota’s selected results. „Opuscula Mathematica”. 28 (4). Kraków: AGH University of Science and Technology Press. ISSN 1232-9274. (ang.). 
  • Piotr Rusek. Professor Andrzej Lasota’s theories in engineering. „Opuscula Mathematica”. 28 (4). Kraków: AGH University of Science and Technology Press. ISSN 1232-9274. (ang.). 

Linki zewnętrzne

Laureaci Medalu im. Wacława Sierpińskiego
XX wiek
XXI wiek