Andrzej Leszczyński
| Prymas Polski i Litwy | ||
 | ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 1608 | |
| Data i miejsce śmierci | ||
| Miejsce pochówku | ||
| Arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski | ||
| Okres sprawowania | 1653–1658 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Prezbiterat | 18 grudnia 1633 | |
| Nominacja biskupia | 16 grudnia 1641 | |
| Sakra biskupia | 15 czerwca 1642 | |
| Data konsekracji | 1620 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konsekrator | |||||||
| |||||||
| |||||||
Andrzej Leszczyński herbu Wieniawa (ur. w 1608 w Gołuchowie, zm. 15 kwietnia 1658) – arcybiskup gnieźnieński w latach 1652–1658, kanclerz wielki koronny w latach 1650–1653, biskup chełmiński w latach 1646–1652, podkanclerzy koronny w latach 1645–1650, opat tyniecki w 1644 roku, opat czerwiński w latach 1641–1644[1], prepozyt płockiej kapituły katedralnej w latach 1646–1653[2], biskup kamieniecki w latach 1640–1646, opat przemęcki w 1636 roku, kanclerz królowej Cecylii Renaty, kanonik krakowski w 1623 roku, prepozyt łęczycki.
Życiorys
Urodzony w Gołuchowie (powiat Pleszew), najstarszy syn kanclerza w. koronnego Wacława i kalwinistki Anny z Rozrażewskich[3]. Miał 3 braci, Władysława, Jana i Rafała oraz 4 siostry.
Był uczniem kolegium jezuitów w Kaliszu, studiował prawo kanoniczne i cywilne w Ingolstadt w 1626, studiował w Würzburgu w 1626 roku[4] a następnie prawo kanoniczne, filozofię i prawdopodobnie teologię w Sienie. W 1621 przyjął niższe święcenia z rąk prymasa Wawrzyńca Gembickiego, a 18 grudnia 1633 przyjął święcenia kapłańskie[3]. Od 1623 kanonik krakowski, od 1628 prepozyt łęczycki.
Po powrocie do kraju został kanclerzem królowej Cecylii Renaty oraz opatem komendatoryjnym przemęckim. W 1634 roku był deputatem duchownym z kapituły katedralnej poznańskiej na Trybunał Główny Koronny[5]. 16 grudnia 1641 został biskupem kamienieckim[3]. Sakrę przyjął 15 czerwca 1642 w Warszawie. W 1643 otrzymał opactwo czerwińskie, a w 1644 tynieckie.
W 1645 mianowany podkanclerzym koronnym, odtąd brał udział w polityce polskiej, rywalizując na tym polu z kanclerzem Jerzym Ossolińskim. Był przeciwnikiem wojny z Turcją, a zwolennikiem twardej linii wobec kozaków i Powstania Chmielnickiego. Po śmierci Władysława IV początkowo popierał kandydaturę królewicza Ferdynanda, później jednak opowiedział się za Janem Kazimierzem. Podpisał pacta conventa Jana II Kazimierza Wazy w 1648 roku[6]. W nagrodę za swoją bezkompromisową postawę w 1650 Jan Kazimierz oddał mu kanclerstwo wielkie koronne; brał udział w wyprawie beresteckiej (1651)[3].
3 grudnia 1646 został biskupem chełmińskim[3]. W 1647 z jego polecenia kanonicy M. Bystram i F. Rzeszowski przeprowadzili wizytację diecezji chełmińskiej. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 31 lipca 1648 roku[7]. W 1650 ustanowił w kapitule chełmińskiej urząd archidiakona, ok. 1650 ufundował główny ołtarz do katedry w Chełmży, a w 1651 erygował seminarium duchowne w Chełmnie.
Już jednak w 1653 został prymasem oraz arcybiskupem gnieźnieńskim (ingres do katedry odbył 20 października 1654) i musiał złożyć pieczęć większą. W czasie potopu szwedzkiego wraz z królem Janem II Kazimierzem wycofał się na Śląsk, a zarazem zabiegał o pomoc dla króla u cesarza rzymskiego i papieża. Był zwolennikiem przeprowadzenia reform państwa. Odznaczał się wybitnymi zdolnościami dyplomatycznymi, lecz brak mu było silnej woli i energii. Starał się łagodzić antagonizmy między królem a magnaterią. Obok mów wygłoszonych na sejmach wydał: „Oratio in funere S. Caeciliae Renatae…” (1644).
Zmarł 15 kwietnia 1658 r. w Skierniewicach, pochowany w kolegiacie łowickiej.
Przypisy
- ↑ Henryk Folwarski, Poczet opatów kanoników regularnych w Czerwińsku, w: Nasza Przeszłość, t. VI, 1957, s. 80.
- ↑ Antoni Julian Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 354.
- ↑ a b c d e Gąsiorowski, Topolski 1981 ↓, s. 413.
- ↑ Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, w: Kwartalnik Historyczny R. 119 nr 2 (2012), s. 285.
- ↑ Mikołaj Pukianiec, Organizacja i funkcjonowanie poznańskiej kapituły katedralnej w XVII wieku, s. 134.
- ↑ Porządek na seymie walnym elekcyey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego aktu elekcyey należące, vchwalony y postanowiony roku Pańskiego M.DC.XLVIII, dnia VI października, s. 19.
- ↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 85.
Bibliografia
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski [red.]: Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 413. ISBN 83-01-02722-3.
Linki zewnętrzne
- Visitationes ecclesiarum dioecesis Culmensis et Pomesaniae Andrea Leszczynski episcopo A. 1647. facta
- Catholic-hierarchy
- Andrzej Leszczyński, Oratio in fvnere serenissimae Caeciliae Renatae, Poloniae ac Sveciae reginae w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Mathiasrex (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 2.5
lengyel kancellárok címere
Andrzej Leszczyński
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb szlachecki Wieniawa