Andrzej Lubieniecki (zm. 1623)

Andrzej Lubieniecki
Data i miejsce urodzenia

1551
Oprawczyki

Data i miejsce śmierci

6 lutego 1623
Siedliska Drugie

Wyznanie

kalwinizm

Andrzej Lubieniecki tzw. starszy (ur. ok. 1551, zm. 6 lutego 1623 w Siedliskach) – duchowny, historyk i pisarz braci polskich.

Życiorys

Jego rodzina, pierwotnie osiadła na Kujawach przeniosła się do województwa lubelskiego. Był synem Stanisława, i Katarzyny z Sobieskich, wyznawców kalwinizmu. Jego braćmi byli Paweł, Krzysztof Lubieniecki (starszy) i Stanisław Lubieniecki (starszy). Uczęszczał od 1560 roku do gimnazjum kalwińskiego w Bychawie[1], w tym samym roku wziął wraz z ojcem udział w dwu synodach kalwińskich w Bychawie. W 1569 brał udział w obradach Sejmu w Lublinie, podczas którego została uchwalona Unia lubelska[2]. Od 1573 studiował w Paryżu, następnie był dworzaninem Henryka Walezego i Stefana Batorego.

Po roku 1583 Lubieniecki stał się wyznawcą doktryny braci polskich[3]. Gdy był duchownym zboru w Śmiglu, zaprzyjaźnił się i zaczął współpracować z Faustem Socynem. Następnie został duchownym (ministrem zboru) w Hoszczy na Wołyniu. Brał udział w synodach braci polskich w Rakowie w 1601 i 1602, gdzie zamieszkał. Mianowano go sekretarzem synodu i scholarchą Akademii Rakowskiej.

Około 1616 Lubieniecki napisał swoje najważniejsze dzieło: Poloneutichia abo Królestwa Polskiego szczęście, a przy tym i W. Księstwa Litewskiego. A potem tegoż szwankowanie w roku 1612 i 1613 (opublikowane po raz pierwszy w 1843 roku[4][5], a w całości w 1982). Dzieło opisuje historię Polski, ze szczególnym uwzględnieniem okresu 1506−1616. W tej książce Lubieniecki podkreślał, że Bóg karze Polskę właśnie z powodu prześladowania innowierców oraz przejawów nietolerancji[6]. Pisał również poezje i pisma polemiczne. W latach 1617–1619 prowadził Księgę przyjaciół (Liber amicorum), która zawiera około 200 wpisów polskich i cudzoziemskich unitarian.

W 1620 Lubieniecki zamieszkał w majątku ziemskim swojego brata Pawła w Wysokiem, następnie mieszkał w Krupem i w Siedliskach, gdzie zmarł. Został pochowany w Suchodołach.

Jego synem był Andrzej Lubieniecki (młodszy), również historyk, zajmujący się dziejami unitarianizmu, autor dwutomowej Sylwy[7].

Przypisy

  1. ↑ Do 1563 roku, gdy gimnazjum przestało istnieć; Barycz 1981, s. 210.
  2. ↑ Barycz 1981, s. 211.
  3. ↑ Barycz 1981, s. 218.
  4. ↑ Barycz 1981, s. 204.
  5. ↑ Andrzej Lubieniecki, Polonoeutichia [...] z rękopisów Zakładu Naukowego im. Ossolińskich, Lwów: Zakład Naukowy im. Ossolińskich, 1843.
  6. ↑ Janusz Tazbir, Piotr Skarga. Szermierz kontrreformacji. Wiedza Powszechna Warszawa 1983, s.152.
  7. ↑ Barycz 1981, s. 208.

Bibliografia

  • Henryk Barycz: Szlakami dziejopisarstwa staropolskiego. Studia nad historiografią w. XVI-XVIII. Wrocław: Wyd. PAN, 1981. ISBN 83-04-00598-0.
  • J. Tazbir w: Polski Słownik Biograficzny, Wrocław-Warszawa-Kraków 1972, t.17 s.594-596.