Andrzej Masłowski

Andrzej Masłowski (ur. 30 listopada 1766 w Chojnicach, zm. 8 grudnia 1828 w Poznaniu) – polski zegarmistrz, wynalazca i skrzypek amator.

Życiorys

Naukę (terminowanie) rozpoczął pomiędzy 15 a 18 rokiem życia (być może początkowo nie kształcił się na zegarmistrza). W 1789 był już mistrzem i prawdopodobnie w tym czasie zamieszkał w Poznaniu, otwierając tam zakład (najpewniej zdobył też posadę zegarmistrza miejskiego)^[1].

Wykonał w tych latach model zegara z tzw. skaczącą sekundą (seconde morte), czyli z sekundnikiem poruszającym się skokami co sekundę (w owym czasie w zegarach sekundniki w pierwszym momencie cofały się nieco, by dopiero potem ruszyć w przód). Być może była to udana kopia któregoś z wytworów przodującego genewskiego zegarmistrza – Jeana-Moisé Pouzaita. Sam fakt wykonania tak precyzyjnego urządzenia świadczy o tym, że Masłowski posiadał warsztat wyposażony na najwyższym europejskim poziomie^[1].

Kolejnym zegarem skonstruowanym przez niego był tzw. monochord (w antyku słowo to oznaczało przyrząd mierniczy służący do określania stosunków długości struny do wysokości dźwięku) – wybijał on kolejne godziny różnymi tonami, co umożliwiało ocenę czasu bez patrzenia na tarczę. Było to najprawdopodobniej oryginalne rozwiązanie Masłowskiego^[1].

Około 1804 wykonał całkowicie nowy instrument muzyczny – klawikord harmoniczny zwany też coelizonem. Był to czterooktawowy instrument strunowy, zamiast klawiatury posiadający szereg prętów zróżnicowanej grubości i długości. Pręty były trącane palcami i przekazywały swe drgania na struny. Instrument spodobał się poznańskiej publiczności i 10 kwietnia 1805 zaprezentowany został w Berlinie, na tamtejszej Akademii (23 kwietnia dano koncert otwarty dla publiczności). 23 maja 1805 koncertu na tym instrumencie wysłuchał król Fryderyk Wilhelm III. Zadowolony podarował wynalazcy tysiąc talarów^[1].

W 1806 odbyła się w Rogalinie próba maszyny latającej, której konstrukcję inspirował hrabia Edward Raczyński. Urządzenie składało się z taftowego spadochronu i skrzydeł łączonych jedwabnymi sznurkami. Próba lotu zakończyła się niepowodzeniem^[1].

Po tym czasie wrócił do pracy zegarmistrzowskiej. W 1811 wydał Zbiór wiadomości potrzebnych naprawiającym także i noszącym zegarki. Była to pierwsza w języku polskim książka o zegarach mechanicznych i sztuce ich naprawy – podręcznik dla zegarmistrzów. Miała 36 stron i sygnowana była tylko inicjałami (A.M.)^[1].

Oprócz powyższego Masłowski był zdolnym skrzypkiem – koncertował nawet na dworze Antoniego Henryka Radziwiłła (np. w 1815). Należał też do poznańskiej loży wolnomularskiej "Świątynia Jedności". W latach 1806–1807 pełnił natomiast funkcję skarbnika Komitetu Ofiary Narodowej^[1].

Zmarł 8 grudnia 1828 i pochowany został na cmentarzu na Wzgórzu Świętego Wojciecha w Poznaniu, być może (jako wolnomularz) poza jego obrębem. Jego płyta nagrobna nie zachowała się^[1].

Życie rodzinne

Jego pierwszą żoną była Brygitta Lange (zm. między 1805, a 1808), z którą miał dwóch synów: Leona (1796?–1866) i Sylwestra (1805?–1855?). Około 1820 ożenił się po raz drugi – z Marianną Zadzińską (ur. 1 lipca 1790 w Kcyni, zm. 9 marca 1873). Mieli szóstkę dzieci: Katarzynę (1809–1881), Rozalię Passini (ur. 1814), Helenę Radkiewicz (ur. 1814), Józefę (1818–lata 50. XIX w., zm. w Rawie Mazowieckiej), Mariannę i Jana (ur. 1823). Leon i Sylwester zostali zegarmistrzami^[1].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Andrzej Masłowski – poznański zegarmistrz, muzyk i wynalazca, na stronie portalu w www.zegarkiipasja.pl