Andrzej Szczeklik

Andrzej Szczeklik
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 lipca 1938
Kraków

Data i miejsce śmierci

3 lutego 2012
Kraków[1]

Miejsce spoczynku

Cmentarz Salwatorski

Zawód, zajęcie

lekarz

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Wydział

Klinika Chorób Wewnętrznych

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Ecce Homo
Cmentarz Salwatorski
Grób Andrzeja Szczeklika

Andrzej Tadeusz Szczeklik (ur. 29 lipca 1938 w Krakowie, zm. 3 lutego 2012 tamże[1])[2] – polski lekarz-naukowiec, profesor Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, pisarz eseista i filozof medycyny, wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności, animator Akademii Młodych „PAUeczka Akademicka”. Zajmował się pracą naukową z zakresu kardiologii i pulmonologii.

Biografia i działalność naukowa

Urodził się w Krakowie jako syn lekarza-kardiologa, Edwarda Szczeklika. Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego im. B. Nowodworskiego w Krakowie[3]. Ukończył Średnią Szkołę Muzyczną, a w roku 1961 Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Krakowie. Dalej kształcił się na stażach naukowych w Stanach Zjednoczonych: Monmouth Medical Center, New Jersey (1962-1963) i w Szwecji: biochemia medyczna w Karolinska Institutet w Sztokhomie oraz na Uniwersytecie w Uppsali (1970)[4]. W roku 1963 rozpoczął pracę w III Klinice Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej we Wrocławiu. W 1966 roku uzyskał stopień naukowy doktora medycyny, a w 1969 doktora habilitowanego z zakresu chorób wewnętrznych. W 1979 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1989 profesora zwyczajnego[5].

Od stycznia 1972 roku objął kierownictwo Kliniki Akademii Medycznej w Krakowie. W latach 1990–1993 był rektorem Akademii Medycznej w Krakowie. Andrzej Szczeklik doprowadził do włączenia wydziałów medycznych do Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1993–1996 pełnił funkcję prorektora ds. Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1994 członek Papieskiej Akademii Nauk.

W 1975 przedstawił teorię rozwoju postaci astmy oskrzelowej, tzw. astmy aspirynowej.

W latach 70. prowadził badania nad prostacykliną i przyczynił się do wprowadzenia analogów prostacykliny do farmakoterapii.

Od 2009 roku był członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK).

Andrzej Szczeklik był autorem i współautorem ok. 600 prac naukowych, publikowanych w czasopismach międzynarodowych i krajowych. Wydał również kilka monografii i podręczników, także za granicą.

Autor książek przetłumaczonych na język angielski, niemiecki, hiszpański, węgierski, i litewski:

  1. Katharsis. O uzdrowicielskiej mocy natury i sztuki (Znak, Kraków 2002),
  2. Kore – O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny (Znak, Kraków 2007)
  3. Nieśmiertelność. Prometejski sen medycyny (Znak, Kraków 2012)

Był członkiem Papieskiej Akademii Nauk, PAU, PAN i wielu innych towarzystw naukowych. Został uhonorowany tytułem doctor honoris causa uniwersytetów medycznych we: Wrocławiu (1999)[6], Warszawie (2002)[7], Katowicach (2002)[8], i w Łodzi (2003)[9] oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego (2009)[10].

Był kierownikiem II Katedry Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Od listopada 2010 do swojej śmierci był członkiem Faculty of 1000[11].

Życie prywatne

Był żonaty (Maria Szczeklik), miał dwóch synów (Michał i Wojciech Szczeklik) i córkę (Anna).

Choroba i śmierć

Andrzej Szczeklik zmarł w Krakowie z powodu zawału serca połączonego z zapaleniem płuc. Pogrzeb profesora odbył się 8 lutego 2012 w bazylice Mariackiej w Krakowie. Uczony został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie[12].

Upamiętnienie

23 września 2013 roku II Klinika Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum UJ została nazwana imieniem prof. Andrzeja Szczeklika. Na korytarzu kliniki odsłonięto pamiątkową tablicę ku czci jej patrona, z cytatem papieża Jana Pawła II: Zadaniem każdego człowieka jest być twórcą własnego życia: człowiek ma uczynić z niego arcydzieło sztuki[13].

Podręcznik chorób wewnętrznych wydawany od 2005 roku pod redakcją prof. Andrzeja Szczeklika, po jego śmierci, decyzją wydawcy został przemianowany na „Internę Szczeklika”, dla upamiętnienia jego wkładu w to dzieło i współpracę z wydawcą (Medycyna Praktyczna)[14].

Nagrody i wyróżnienia

  • 1995 – „Krakowianin Roku” (wraz z Józefem Tischnerem)
  • 1995 – przyznanie członkostwa honorowego The Royal College of Physicians w Londynie za odkrycie zaburzeń krzepnięcia krwi w chorobach serca
  • 1997 – Lancet Invesigators Award przyznawana przez czasopismo „The Lancet” za odkrycie podłoża genetycznego astmy oskrzelowej (wraz z Markiem Sanakiem)
  • 1998 – Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk przyrodniczych i medycznych „za wykrycie mechanizmu przeciwzakrzepowego działania aspiryny oraz badania nad patogenezą i metodami leczenia astmy oskrzelowej indukowanej aspiryną”[15]
  • 1999 – nadanie tytułu doktora honoris causa Akademii Medycznej we Wrocławiu
  • 2001 – nagroda Amerykańskiej Akademii Alergii i Immunologii
  • 2001 – nadanie tytułu doktora honoris causa Akademii Medycznej w Warszawie
  • 2002 – nadanie tytułu doktora honoris causa Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach[5]
  • 2002 – Nagroda Krakowska Książka Miesiąca (grudzień – za książkę Katharsis. O uzdrowicielskiej mocy natury i sztuki)
  • 2003 – nadanie tytułu doktora honoris causa UM w Łodzi
  • 2008 – Nagroda Totus (październik – za „świadectwo głębokiego humanizmu, inspirowane nauczaniem Jana Pawła II, przekazywane w życiu i twórczości”)
  • 2008 – nagroda Clemensa von Pirquet przyznana przez Europejską Akademię Alergologii i Immunologii Klinicznej
  • 2008 – nagroda „Ambasador Polszczyzny w Piśmie” nadana przez Radę Języka Polskiego przy Prezydium PAN
  • 2008 – nominacja do Nagrody Literackiej Nike za Kore – O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny[16]
  • 2009 – nadanie tytułu doktora honoris causa UJ Kraków
  • 2012 – Nagroda Imienia Św. Kamila, przyznana pośmiertnie („w dowód uznania za całokształt pracy naukowej, nieskazitelną postawę lekarza humanisty oraz skuteczne odkrywanie duszy w medycynie”)[17]

Odznaczenia

Słuch absolutny

W roku 2014 ukazała się książka pt. Słuch absolutny – wywiad-rzeka, przeprowadzony z prof. Andrzejem Szczeklikiem przez jego przyjaciela i wydawcę, Jerzego Illga. Autor podjął próbę znalezienia odpowiedzi na pytania, co ukształtowało osobowość bohatera książki – jaki dom? jakie lektury? jacy mistrzowie? jakie okoliczności? Na obwolucie książki zamieszczono m.in. zdania[19]:

Leczył najwybitniejszych polskich pisarzy i artystów: Lema, Miłosza, Szymborską, Wajdę, Tischnera, Mrożka. Znany z gry na fortepianie w Piwnicy pod Baranami i z brawurowej jazdy na nartach, był jedną z najbarwniejszych postaci Krakowa. Jego błyskotliwe książki o medycynie: Katharsis, Kore i Nieśmiertelność, stały się bestsellerami nie tylko w Polsce.

Był rzadko spotykanym typem Wielkiego Lekarza, uczonym i humanistą, zadziwiał erudycją i wiedzą z wielu dziedzin – od historii medycyny i jej najnowszych odkryć, poprzez mitologię, alchemię, astrologię, historię sztuki, po muzykologię i poezję. Oddany swemu powołaniu i pacjentom, był Andrzej Szczeklik prawdziwym autorytetem, człowiekiem niezłomnych zasad, bezkompromisowo broniącym etosu swojej profesji, a jednocześnie ciepłym i serdecznym.

Anna Dymna, jedna z pacjentek, napisała[19]:

Wielki Lekarz i humanista profesor Andrzej Szczeklik umiał słuchać drugiego człowieka. Jego „słuch absolutny” pomagał nam żyć i często nas ratował.

Anna Dymna

Publikacje

Książki

  • 1971: Zawał serca
  • 1979: Sercu na ratunek
  • 2002: Katharsis. O uzdrowicielskiej mocy natury i sztuki
  • 2006: Choroby wewnętrzne – podręcznik lekarski
  • 2007: Kore. O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny
  • 2009: Choroby wewnętrzne 2009 - kompendium
  • 2009: Katharsis
  • 2012: Nieśmiertelność. Prometejski sen medycyny
  • 2014: Słuch absolutny. Andrzej Szczeklik w rozmowie z Jerzym Illgiem

Przypisy

  1. ↑ a b Kraków: Zmarł profesor Andrzej Szczeklik. „Polska The TImes”, 2012-02-03. 
  2. ↑ Szczeklik Andrzej, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-11-29].
  3. ↑ Jerzy Illg: "Tygodnik Powszechny": "Młodość i medycyna". [dostęp 2022-02-10].
  4. ↑ Lidia Becela, Kto jest kim w polskiej medycynie : informator biograficzny, wyd. Wyd. 1, Warszawa: Interpress, 1987, ISBN 83-223-2339-5, OCLC 19363162 [dostęp 2022-02-10].
  5. ↑ a b Doktorzy Honoris Causa Śląskiego Uniwersytetu Medycznego > Szczeklik Andrzej. [dostęp 2016-10-16].
  6. ↑ Doktorzy h.c. UMW | Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, www.umed.wroc.pl [dostęp 2020-07-15].
  7. ↑ Doktorzy Honoris Causa | Warszawski Uniwersytet Medyczny, www.wum.edu.pl [dostęp 2020-07-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-07].
  8. ↑ Lata 1998-2002 – 70 lat Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach [dostęp 2020-07-15] (pol.).
  9. ↑ Doktorzy Honoris Causa Uniwersytetu Medycznego w roku 2003. a.umed.pl. [dostęp 2017-04-16].
  10. ↑ Szczeklik doktorem honoris causa UJ, pulsmedycyny.pl [dostęp 2020-07-15] (pol.).
  11. ↑ Andrzej Szczeklik: Former Member in Clinical Immunology – F1000. Faculty of 1000 Ltd. [dostęp 2012-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-13)]. (ang.).
  12. ↑ 8 lutego pogrzeb prof. Andrzeja Szczeklika. rynekzdrowia.pl. [dostęp 2012-02-08].
  13. ↑ WK, "Klinika Szczeklika" już oficjalnie nosi imię swego twórcy [ZDJĘCIA], Gazeta Krakowska, 24 września 2013 [dostęp 2020-07-18] (pol.).
  14. ↑ Interna Szczeklika - Podręcznik chorób wewnętrznych 2019, www.mp.pl [dostęp 2020-07-18].
  15. ↑ Laureaci Nagrody FNP: Prof. dr hab. med. Andrzej Szczeklik. [dostęp 2016-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-05)].
  16. ↑ Nagroda Nike 2008. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-21].
  17. ↑ Nagroda Świętego Kamila 2012. kamilianie.eu, 2015-02-15. [dostęp 2015-02-02].
  18. ↑ M.P. z 2009 r. nr 39, poz. 614 – pkt 1.
  19. ↑ a b Jerzy Illg: Słuch absolutny. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2014. ISBN 978-83-240-2869-6.

Linki zewnętrzne


Media użyte na tej stronie

Andrzej Szczeklik fot Lech Polcyn.jpg
Autor: Lech Polcyn , Licencja: CC BY 3.0
Andrzej Szczeklik (ur. 29 lipca 1938, zm. 3 lutego 2012) – polski lekarz-naukowiec, profesor Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, pisarz eseista i filozof medycyny, wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności, animator Akademii Młodych "PAUeczka Akademicka". Zajmował się pracą naukową z zakresu kardiologii i pulmonologii.