Andrzej Szczytko

Andrzej Szczytko

Andrzej Szczytko jako Thomas Gregg, podczas pracy nad serialem Tajemnica twierdzy szyfrów (2006)
Imię i nazwisko	Andrzej Wincenty Szczytko
Data i miejsce urodzenia	9 października 1955 Augustów
Data i miejsce śmierci	11 czerwca 2021 Poznań
Zawód	aktor, reżyser, tłumacz
Lata aktywności	1977–2021
Zespół artystyczny
Teatr im. C.K. Norwida w Jeleniej Górze (1977–1978) Teatr Dramatyczny w Białymstoku (1978–1980) Teatr Współczesny w Szczecinie (1980) Teatr Polski w Szczecinie (1981–1983) Teatr Polski w Poznaniu (1983–1991, 1995–2000) Lubuski Teatr w Zielonej Górze (1993–1995) Teatr Nowy im. Kazimierza Dejmka w Łodzi (2009–2012) Narodowy Teatr Dramatyczny w Charkowie (2012–2017)
Odznaczenia

Zdjęcie z planu serialu Tajemnica twierdzy szyfrów (2006); od lewej – górny rząd: Marcin Bosak (Raider), Marcin Dorociński (Afgan), Arkadiusz Janiczek (sierżant); od lewej – dolny rząd: Robert Wrzosek (Nigel Wood), Paweł Deląg (komandor Howard Compaigne), Jan Wieczorkowski (Hamlet), Piotr Grabowski (major Andrzej Czerny), Andrzej Szczytko (kapitan Thomas Gregg)

Andrzej Szczytko i Janusz Głowacki, Teatr Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki w Charkowie (2014)

Andrzej Szczytko

Andrzej Wincenty Szczytko (ur. 9 października 1955 w Augustowie, zm. 11 czerwca 2021 w Poznaniu) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny, tłumacz; dyrektor Polskiego Instytutu Sztuki Teatralnej w Nowym Jorku (1991–1993), zastępca dyrektora (1998–2000) i p.o. dyrektora naczelnego (2000) Teatru Polskiego w Poznaniu, reżyser-gość Teatru Dramatycznego im. Tarasa Szewczenki w Charkowie (2012–2017)^[1][2].

Życiorys

Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Grzegorza Piramowicza w Augustowie (1974)^[3]. Absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi (1978), gdzie studiował na roku m.in. z: Hanną Mikuć, Elżbietą Piwek, Bogusławą Pawelec, Jackiem Komanem, Piotrem Skibą i Jacentym Jędrusikiem. Kształcił się także w Goodman School of Drama na DePaul University (1980)^[4]. Zadebiutował 18 listopada 1977 w Teatrze im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze rolą Lentullusa w spektaklu Androkles i lew G.B. Shawa w reżyserii Henryka Tomaszewskiego^[5].

Był aktorem Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze (1977–1978), Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku (1978–1980), Teatru Współczesnego w Szczecinie (1980), Teatru Polskiego w Szczecinie (1981–1983); Teatru Polskiego w Poznaniu (1983–1991, 1995–2000); Lubuskiego Teatru im. Leona Kruczkowskiego w Zielonej Górze (1993–1995); Teatru Nowego im. Kazimierza Dejmka w Łodzi (2009–2012)^[6][7]. Gościnnie występował na deskach Teatru Studio w Warszawie, Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, Sceny na Piętrze oraz Teatru Muzycznego w Poznaniu^[8][9]. Wystąpił w ponad stu rolach teatralnych w spektaklach takich reżyserów jak: Krystian Lupa, Henryk Tomaszewski, Alina Obidniak, Jerzy Zegalski, Wanda Laskowska, Lech Raczak, Krzysztof Babicki, Adam Orzechowski, Waldemar Modestowicz, Jacek Bunsch i Grzegorz Mrówczyński^[10][11]. Był asystentem Jerzego Kreczmara^[4].

W latach 80. i 90. współpracował z Teatrem Polskiego Radia^[4]. W 1990 roku zadebiutował na deskach poznańskiego Teatru Polskiego reżyserią adaptacji Traktatu moralnego Czesława Miłosza^[5]. Przedstawienia w jego reżyserii były zapraszane na festiwale w Berlinie, Poczdamie, Warszawie − Teatr Imka^[12], Poznaniu, Rzeszowie, Kijowie – Narodowy Teatr im. Iwana Franki^[13], Sarajewie i Mińsku − RTBD^[4][14]. W latach 1991–1993 występował na off-off Broadwayu, a w ramach Polskiej Grupy Teatralnej w Nowym Jorku pełnił funkcję dyrektora Polskiego Instytutu Sztuki Teatralnej w Nowym Jorku, którego zadaniem było udokumentowanie historii teatru polskiego w Stanach Zjednoczonych^[5][1]. Pełnił także funkcję zastępcy dyrektora (1998–2000) i p.o. dyrektora naczelnego (2000) Teatru Polskiego w Poznaniu^[15][16][17]. W latach 1999–2007 był producentem, zaś w latach 2000–2004 był dyrektorem naczelnym agencji reklamowej^[1][5].

W latach 2012–2017 był reżyserem-gościem Narodowego Teatru Dramatycznego im. Tarasa Szewczenki w Charkowie^{[18][19][20][21]}. Na deskach teatru wystawił Żegnaj, Judaszu Ireneusza Iredyńskiego (2013), Antygonę w Nowym Jorku Janusza Głowackiego (2014) oraz Kartotekę Tadeusza Różewicza (2017)^[22]. Zajmował się przekładem polskiej i ukraińskiej dramaturgii publikowanej na łamach miesięcznika Dialog, gościnnie wykładał także w Instytucie Teatralnym charkowskiego Konserwatorium^[1][23].

Na małym ekranie zadebiutował rolami Sierżanta i Człowieka wojny w Matce Courage i jej dzieciach Brechta (1983) w reżyserii Andrzeja Rozhina. Debiutem filmowym była rola Feliksa Kroguleckiego w Republice nadziei (1986) w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego. Na dużym ekranie pojawiał się najczęściej w rolach drugoplanowych m.in. w: Koledze Pana Boga (1986) reż. Wojciech Brzozowicz, Powrocie do Polski (1988) reż. Paweł Pitera, Gdańsku 39 (1989) reż. Zbigniew Kuźmiński, Kanclerzu (1989) reż. Ryszard Ber, Poznań 56 (1996) reż. Filip Bajon, Ogniem i mieczem (1999) reż. Jerzy Hoffman oraz w Teczce (2007) reż. Jakub Kossakowski. Wystąpił też w wielu produkcjach telewizyjnych takich jak: Pogranicze w ogniu (1988–1991) jako porucznik Lenart, Duża przerwa (2000–2001) jako prof. Zbigniew Szawdzianiec^[24], Tajemnica twierdzy szyfrów (2007) jako kpt. Thomas Gregg^[25] oraz w innych rolach gościnnych.

Zmarł 11 czerwca 2021 w Poznaniu, w wieku 65 lat^[1]. Pochowany na Cmentarzu Parafii Matki Bożej Pocieszenia w Poznaniu (kwatera: IV rząd: B miejsce: 50).

Teatr

Filmografia

Role filmowe i telewizyjne
Rok	Tytuł	Reżyser	Rola	Uwagi
1983	Matka Courage i jej dzieci	Andrzej Rozhin	Sierżant, Człowiek Wojny	Teatr Telewizji
1985	Republika Ostrowska	Zbigniew Kuźmiński	Feliks Krogulecki	serial
1986	Republika nadziei	Zbigniew Kuźmiński	Feliks Krogulecki	film
1986	Kryptonim „Turyści”	Jerzy Obłamski	SB-ek aresztujący Masnego	odc. 3
1986	Kolega Pana Boga	Wojciech Brzozowicz	-	film
1988	Powrót do Polski	Paweł Pitera	Roman Wilkanowicz	film
1988	Pogranicze w ogniu	Andrzej Konic	porucznik Lenart, podwładny Sarny	odc. 6
1989	Żelazną ręką	Ryszard Ber	prowadzący Samuela Zborowskiego na ścięcie	film
1989	Normalne serce	Grzegorz Mrówczyński	Bruce Niles (Paul Popham)(ang.)	Teatr Telewizji
1989	Kanclerz	Ryszard Ber	Wacław Urowiecki, podkomendny Zamoyskiego	odc. 3, 4, 5
1989	Gdańsk 39	Zbigniew Kuźmiński	Stanisław Poszwa, inspektor celny w Kałdowie	serial
1991	Pogranicze w ogniu	Andrzej Konic	porucznik Lenart, podwładny Sarny	odc. 11, 13, 15, 20, 23, 24
1996	Poznań 56	Filip Bajon	chirurg w Szpitalu im. Franciszka Raszei	film
1997	Ach, te okienka	Paweł Pitera	ojciec	serial[29]
1999	Ogniem i mieczem	Jerzy Hoffman	ataman koszowy	film
2000	Ogniem i mieczem	Jerzy Hoffman	ataman koszowy	serial
2000−2001	Duża przerwa	Mirosław Bork	Zbigniew Szawdzianiec „Alchemik”	serial
2001–2003	Zrozumieć świat	Ewa Juchniewicz	Marek Leśny	serial
2001	3 km do raju	Rafał Jerzak	dziennikarz	film
2001	Na dobre i na złe	Teresa Kotlarczyk	Szumski	odc. 74
2003	Psie serce	Michał Ozierow	Jacek, mąż Baśki	odc. 21
2003	Plebania	Jerzy Sztwiertnia	mąż Konstancji	odc. 332
2003	Chwała zwycięzcom	Adek Drabiński	porucznik Bohdan Hulewicz	Sensacje XX wieku
2003	M jak miłość	Maciej Dejczer	patolog	odc. 181
2003	Ludzie wśród ludzi	Krzysztof Riege	Aleksander	serial
2003	Kasia i Tomek	Jerzy Bogajewicz	pracownik kasyna	seria II, odc. 2, głos
2004	Czerwona Orkiestra	Adek Drabiński	pułkownik Abwehry	Sensacje XX wieku[30]
2004	Na dobre i na złe	Teresa Kotlarczyk	doktor Biernacki	odc. 172
2004	Tajemniczy zamek	Adek Drabiński	kmdr por. Howard Compaigne	Sensacje XX wieku[31]
2004	Pojedynek w Venlo	Adek Drabiński	Gijsbertus Sas(niderl.)	Sensacje XX wieku[32]
2005	Pensjonat pod Różą	Maciej Wojtyszko	Julian Gentowski	odc. 44 i 45
2005	Magda M.	Maciej Dejczer	przedsiębiorca, klient Wiktora	odc. 10
2006	Kopciuszek	Jerzy Łukaszewicz	Bielawski	serial
2006	Fala zbrodni	Filip Zylber	Zygmunt Rokicki, wiceminister finansów	odc. 62, 63, 65, 68, 69
2007	Teczka	Jakub Kossakowski	Włodzimierz Ostrowski, współcześnie	film
2007	Tajemnica twierdzy szyfrów	Adek Drabiński	kapitan Thomas Gregg	serial
2007	Regina	Teresa Kotlarczyk	lekarz	serial
2009	Ojciec Mateusz	Maciej Dejczer	rektor uczelni	odc. 29
2010	Samo życie	Teresa Kotlarczyk	Stanisław Wiśniewski, prezes wydawnictwa	serial
2011	Ojciec Mateusz	Maciej Dutkiewicz	ojciec Jarka	odc. 80
2013	Pierwsza miłość	Wojciech Beszłej	mł. inspektor Bogusław Oleszkiewicz	serial
2013	M jak miłość	Roland Rowiński	lekarz	odc. 1000
2014	Prawo Agaty	Maciej Migas	sędzia wojskowy	odc. 68, 69
2016	Na Wspólnej	Urszula Urbaniak	prokurator	odc. 2213
2019	Stulecie Winnych	Piotr Trzaskalski	prezydent Ignacy Mościcki	odc. 7[33]

Odznaczenia i nagrody

• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2012).
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2017)^[34].
• 1987: Wyróżnienie za role Tomasza Zana, Piotra Wysockiego, Justyn Pola i Kruka w „Dziadach” na Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu^[5][18].
• 1988: Nagroda Krytyków miesięcznika społeczno-kulturalnego „Nurt”^[2][1].
• 1995: Grand Prix za przedstawienie „Ewangelista – Bob Dylan Story” na Rzeszowskich Spotkaniach Teatralnych^[5][18].
• 1996: Nagroda Krytyków Dziennika Poznańskiego^[1][2].
• 2015: Nagroda Krytyki Ukraińskiej^[2][1].
• 2016: Nagroda im. Stanisława Ignacego Witkiewicza − Nagroda Sekcji Krytyków Teatralnych PO ITI za popularyzację polskiego teatru na świecie, przyznana z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru przez Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego^[35][36].
• 2019: Nagroda im. Łukasza Horowskiego za wielkopolski styl budowania partnerstwa Polski i Ukrainy przyznana podczas Festiwalu „Ukraińska Wiosna”^[37].

Przypisy

Bibliografia

• Coś niebywałego, czyli debiut i ciąg dalszy Polskiej Grupy Teatralnej w Nowym Jorku, [w:] JuliuszJ. Tyszka JuliuszJ., Widowiska nowojorskie, Poznań: Ars Nova, 1994, s. 130–135, ISBN 83-85409-25-4 .
• Starodubtseva L., Teatr traumy w: Teatr nr 3/2015 (1170), s. 74–75. ISSN 0040-0769
• JaninaJ. Szarek JaninaJ., Teatr Studio am Salzufer Tadeusz Różewicz Bühne. 10 lat polsko-niemieckiej sceny w Berlinie, Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, 2015, s. 301–302, ISBN 978-83-7638-699-7 .
• ElżbietaE. Baniewicz ElżbietaE., Dżanus. Dramatyczne przypadki Janusza Głowackiego, Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2016, s. 238–241, 328, ISBN 978-83-65586-51-3, OCLC 971424584 .

Linki zewnętrzne