Andrzej Wantuła

Andrzej Wantuła

Biskup
Kraj działania	PRL
Data i miejsce urodzenia	26 listopada 1905 Ustroń
Data i miejsce śmierci	15 czerwca 1976 Warszawa
Biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w PRL
Okres sprawowania	1956–1975
Wyznanie	luteranizm
Kościół	Kościół Ewangelicko-Augsburski w PRL
Ordynacja	25 października 1931
Nominacja biskupia	2 maja 1959
Sakra biskupia	1 listopada 1959

Andrzej Wantuła (ur. 26 listopada 1905 w Ustroniu, zm. 15 czerwca 1976 w Warszawie) – biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w PRL, profesor zwyczajny nauk teologicznych, prorektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

Życiorys

Był synem Jana Wantuły i Anny ze Szczepańskich. Ukończył szkołę ludową w Ustroniu i gimnazjum polskie w Cieszynie. 25 października 1936 zawarł związek małżeński z Julią Blasbalg z Ustronia.

W latach 1925–1929 odbył studia na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego, które kontynuował we Francji (studiował w Montpellier, Strasburgu i Paryżu). Dnia 25 października 1931 w kościele ap. Piotra i Pawła w Wiśle został ordynowany na księdza Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Został wikariuszem w Wiśle, w 1933 roku drugim proboszczem, a w następnym roku – po przejściu księdza Jerzego Mrowca na emeryturę – pierwszym i zarazem jedynym proboszczem. W 1937 obronił na Wydziale Teologii Ewangelickiej UW doktorat pt. Porządek kościelny Wacława Adama.

Po wybuchu II wojny światowej deklarował narodowość śląską (niem. schlonsakisch). Będąc proboszczem w Wiśle, wygłaszał kazania w języku polskim, nie chcąc podporządkować się nakazowi gestapo wygłaszania ich po niemiecku. W konsekwencji 11 maja 1940 został aresztowany. Więziony w Cieszynie i Mysłowicach, po pobycie w Dachau ostatecznie trafił do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen w Austrii. Po podpisaniu volkslisty został zwolniony z obozu i pracował fizycznie w Cieszynie^[1]. Następnie po przymusowym wcieleniu do Wehrmachtu skierowany na front zachodni, gdzie dostał się do niewoli i trafił w szeregi Armii Polskiej na Zachodzie. Jako kapelan wyznania ewangelickiego otrzymał awans do stopnia podpułkownika WP^[2].

W 1948 wrócił do kraju. W latach 1948–1956 był proboszczem w Wiśle. W 1952 został zatrudniony na Wydziale Teologii Ewangelickiej UW, po zniesieniu którego w 1954 był w latach 1954–1956 prorektorem Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie^[1]. Przez wiele lat był profesorem ChAT i kierownikiem Katedry Teologii Praktycznej^[1]. W 1966 został mianowany profesorem zwyczajnym^[1].

2 maja 1959 Synod Kościoła wybrał go biskupem Kościoła w Polsce^[1]. W latach 1963–1970 był wiceprezydentem Światowej Federacji Luterańskiej w Genewie^[1], a w Polsce był wieloletnim wiceprezesem Polskiej Rady Ekumenicznej. W lutym 1975 na pierwszej sesji VI Synodu zrezygnował z urzędu biskupa. 6 kwietnia 1975 przeszedł w stan spoczynku.

Był członkiem komisji przekładu Pisma Świętego w Brytyjskim i Zagranicznym Towarzystwie Biblijnym, a od 1961 jej przewodniczył. Dziełem tej komisji jest Biblia warszawska^[1].

Zmarł 15 czerwca 1976 w swoim mieszkaniu w Warszawie^[1] i pochowany został na cmentarzu ewangelickim „Na Groniczku” w Wiśle w dniu 19 czerwca 1976.

Wybrane publikacje

Grób w Wiśle

• Z przeszłości szkoły ewangelickiej w Wiśle (1933)
• Orkan na Śląsku. Garść wspomnień (1933)
• W sprawie tytulatury duchowieństwa ewangelickiego (1934)
• Ks. Jerzy Trzanowski. Życie i twórczość (1938)
• Zwięzłe wiadomości z historii Kościoła chrześcijańskiego (1939)
• O właściwą orientację nauczania kościelnego, "Rocznik Teologiczny" 1 1959, s. 89-98
• O kazualnym Zwiastowaniu Słowa Bożego, "Rocznik Teologiczny" 2 1960, s. 79-92
• Zarys homiletyki materialnej, "Rocznik Teologiczny" 3 1961, s. 167-194
• Symbolum Nicaeno-Constantinopolitanum, "Rocznik Teologiczny" 4 1962, s. 185-206
• Apostolicum, "Rocznik Teologiczny" 5 1963, s. 266-310
• Zarys homiletyki formalnej,"Rocznik Teologiczny" 6 1964, s. 75-104
• Zwięzłe wiadomości z historii Kościoła, (1964)
• Zarys homiletyki zasadniczej, "Rocznik Teologiczny" 7 1965, s. 257-301
• Zarys katechetyki zasadniczej, "Rocznik Teologiczny" 8 1966, s. 230-286
• Zarys katechetyki materialnej, "Rocznik Teologiczny" 1967, s. 105-132
• Zarys katechetyki formalnej, "Rocznik Teologiczny" 10 1968, s. 69-94
• O religijnych wartościach Dogmatu Trynitarnego, "Rocznik Teologiczny" 11 1969, s. 179-198
• Uwagi o Biblii Tysiąclecia, "Rocznik Teologiczny" 11 1969, s. 125-160
• Zarys katechetyki ewangelickiej (1973)
• Zarys homiletyki ewangelickiej (1974)
• Okruchy ze stołu Pańskiego. Kazania na wszystkie niedziele i święta roku kościelnego (1975), (1976), (2005)

Przypisy

Bibliografia

• Józef Golec, Stefania Bojda, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, t. 1, Cieszyn 1993, s. 257-258.
• Losy wojenne ks. Andrzeja Wantuły, red. B. Żyszkowska, Cieszyn 2005.
• J. Pilch, Inne spojrzenie na fakty, "Kalendarz Cieszyński 1993", Cieszyn 1992, s. 50-52.
• Władysław Sosna, Wierzę, że się jeszcze przydam, "Kalendarz Cieszyński 2001", Cieszyn 2000, s. 282-285.
• Wantuła Andrzej ks., [w:] JanJ. Szturc JanJ., Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI–XX w., Bielsko-Biała: „Augustana”, 1998, s. 311, ISBN 83-85970-50-9, OCLC 835742676 .
• Vladislav Volný st.: Biskup Andrzej Wantuła. 40 let úmrtí. Evangelický kalendář – Kalendarz Ewangelicki, 2016, s. 83-84. ISSN 0862-1411