Andrzej Wawrzyniak

Andrzej Wawrzyniak

Data i miejsce urodzenia	3 grudnia 1931 Warszawa
Data śmierci	8 listopada 2020
Zastępca szefa misji i chargé d’affaires PRL w Indonezji
Okres	od 1967 do 1971
Szef Delegacji Polskiej do Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Laosie
Okres	od 1973 do 1974
Chargé d’affaires PRL w Nepalu
Okres	od 1977 do 1981
Poprzednik	Aleksy Dębnicki
Chargé d’affaires RP w Afganistanie
Okres	od 1990 do 1993
Poprzednik	Edward Poradko
Następca	Tomasz Kozłowski
Szef biura terenowego OBWE w Bośni i Hercegowinie
Okres	od 1996 do 1996
Honorowy konsul generalny Republiki Sri Lanki w Polsce
Okres	od 1997 do 2003
Dyrektor Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie
Okres	od 1973 do 2013
Następca	Joanna Wasilewska
Odznaczenia

Andrzej Michał Wawrzyniak (ur. 3 grudnia 1931 w Warszawie, zm. 8 listopada 2020^[1]) – polski marynarz, dyplomata, znawca i kolekcjoner sztuki orientalnej, muzealnik, założyciel dyrektor/kustosz (w latach 1973–2013) Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie. W Indonezji, z którą związany jest od lat, znany jako „Andrzej Nusantara Wawrzyniak”.

Życiorys

Grób muzealnika Andrzeja Wawrzyniaka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

W wieku 16 lat zaciągnął się na statek szkolny Dar Pomorza i od tego czasu pływał na dwunastu statkach, awansując do stopnia oficera Polskiej Marynarki Handlowej. W latach 1946–1952 był członkiem ZMP, od 1950 r. należał do PZPR (później był również lektorem w KC PZPR)^[2]. W międzyczasie (w 1955 r.) ukończył studia na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym Szkoły Głównej Służby Zagranicznej w Warszawie, następnie studiował na Wydziale Morskim Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie (1955–1957). Ukończył też studia podyplomowe i doktoranckie w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Warszawie (1976–1977).

Od 1956 r. rozpoczął pracę w polskiej służbie dyplomatycznej, od 1973 r. w randze ministra pełnomocnego.

W latach 1956–1960 był szefem wydziału Delegacji Polskiej do Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Wietnamie. Od 1961 do 1965 r. attaché kulturalnym, zaś następnie, w latach 1967–1971, zastępcą szefa misji i chargé d’affaires Polski w Indonezji. Od 1973 do 1974 r. pełnił funkcję szefa Delegacji Polskiej do Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Laosie, w latach 1977–1981 szefem Ambasady Polskiej w Nepalu. W 1989 był obserwatorem międzynarodowym ONZ podczas wyborów w Namibii. W latach 1990–1993 sprawował funkcję szefa Ambasady Polskiej w Afganistanie, w roku 1996 szefa biura terenowego Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Bośni i Hercegowinie, a w 1999 był obserwatorem ONZ na Timorze Wschodnim. W latach 1997–2003 był honorowym konsulem generalnym Republiki Sri Lanki w Polsce. Pochowany w kolumbarium na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie^[3].

Muzeum Azji i Pacyfiku

Andrzej Wawrzyniak spędził łącznie w Azji przeszło ćwierć wieku, gromadząc w różnych jej krajach bogatą kolekcję obiektów etnograficznych i dzieł sztuki.

Najwięcej lat spędził w Indonezji, a jego pobyt tam zaowocował zgromadzeniem ponad 3000 obiektów, które w 1973 r. podarował państwu polskiemu. Prof. Stanisław Lorentz ocenił indonezyjskie zbiory Andrzeja Wawrzyniaka jako „jedną z największych prywatnych kolekcji indonezjologicznych, przewyższającą m.in. wszystkie znane prywatne zbiory holenderskie, uchodzące w tej dziedzinie za największe na świecie”. Na ich bazie zostało utworzone w Warszawie w 1973 roku państwowe Muzeum Archipelagu Nusantary. Ze względu na rozszerzenie się zbiorów o obiekty z innych regionów – zostało ono 1976 roku przemianowane na Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie, którego założyciel został mianowany jego „dożywotnim” dyrektorem i kustoszem. Był nim do 2013 roku^[4], kiedy to został usunięty ze stanowiska ze względu na stwierdzone nieprawidłowości podczas kierowania placówką^[5]. Dziś Muzeum posiada ponad 20 000 eksponatów z Azji, Australii i Oceanii.

Ordery i odznaczenia

Andrzej Wawrzyniak jako uznany autorytet w dziedzinie studiów nad sztuką Orientu jest członkiem wielu krajowych i międzynarodowych organizacji i stowarzyszeń, zajmujących się problematyką krajów Azji, Australii i Oceanii. Był między innymi członkiem Komitetu Badań nad Krajami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej oraz Komitetu Nauk Orientalistycznych PAN.

Za swą działalność został uhonorowany licznymi odznaczeniami, medalami i orderami, zarówno polskimi, jak i zagranicznymi:

• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego za działalność społeczną /1966/,
• Złota Odznaka „Za Zasługi dla Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych" /1967/,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski /1967/,
• Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” nadana przez Radę Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa /1971/,
• Honorowa Odznaka „Za Zasługi dla Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych /1972/,
• Nagroda Specjalna Ministra Kultury i Sztuki za długoletnią działalność kolekcjonerską, popularyzatorską i organizacyjną w zakresie muzealnictwa /1975/,
• Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” nadany przez Ministra Obrony Narodowej /1975/,
• Medal Wyzwolenia Klasy Pierwszej Tymczasowego Rządu Rewolucyjnego Wietnamu Południowego za działalność w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Wietnamie /1976/,
• Medal Przyjaźni Demokratycznej Republiki Wietnamu w uznaniu zasług dla sprawiedliwej sprawy Wietnamu /1976/,
• Odznaka Honorowa „Zasłużony Pracownik Służby Dyplomatyczno-Konsularnej” nadana przez Ministra Spraw Zagranicznych /1978/,
• Nagroda Ministra Spraw Zagranicznych Bułgarii za pomoc okazaną bułgarskiej ekspedycji himalajskiej na szczyt Lhotse /1981/,
• Złota Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” za pomoc udzieloną polskim ekspedycjom himalajskim /1981/,
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” /1982/,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej nadany przez Przewodniczącego Rady Państwa /1984/,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski /1985/,
• Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy /1987/,
• Nagroda I stopnia „Trybuny Ludu” za wieloletnią działalność na polu zbliżenia kultur świata /1989/,
• Nagroda Ministra Spraw Zagranicznych Republiki Indonezji za popularyzację kultury indonezyjskiej w Polsce /1990/,
• Order Zasługi Islamskiej Republiki Afganistanu za zasługi w promowaniu kultury ludów Afganistanu /1991/,
• Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta /1995/,
• Order Przyjaźni Socjalistycznej Republiki Wietnamu za zasługi w poparciu rewolucyjnego dzieła Narodu Wietnamskiego /1995/,
• Medal Przyjaźni Ludowo-Demokratycznej Republiki Laosu za wybitny wkład w umacnianiu przyjaźni i współpracy między Laosem a Polską /1997/,
• Medal Przyjaźni Mongolii za wkład w rozwój współpracy między Polską a Mongolią oraz propagowanie kultury i życia narodu mongolskiego wśród społeczeństwa polskiego /1997/,
• Order Zasługi Republiki Indonezyjskiej z Gwiazdą i Wstęgą za wybitne zasługi i działania na rzecz umocnienia przyjaźni między Polską a Indonezją /1998/,
• Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy /2001/,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, za wybitne zasługi na rzecz upowszechniania dorobku kulturowego narodów Azji i Pacyfiku /2003/^[6],
• Honorowa Nagroda Hetmana Kolekcjonerów Polskich Jerzego Dunin-Borkowskiego /2003/,
• Zasłużony Działacz Kultury Mongolii za wkład w przybliżaniu społeczeństwu polskiemu bogatej kultury i sztuki Mongolii /2003/,
• Zasłużony Działacz Kultury Pruszkowskiej na Mazowszu i Warmii i Mazurach za wkład w przybliżaniu społeczeństwu polskiemu bogatej kultury Pruszkowa /2005/,
• Medal Pamiątkowy „Pro Masovia” /2010/^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Lorentz, Przewodnik po muzeach i zbiorach w Polsce, Interpress, Warszawa 1982, s. 414.
• Who is Who in Australasia and the Far East, Cambridge 1991–1992, s. 766.
• International Directory of Indonesianists, Indonesian Studies Committee, Association for Asian Studies, Ohio 1994, s. 249.
• Directory of Members, European Society for Oceanists, Copenhagen 1996, s. 111.
• Lech Z. Niekrasz (red.), Azja i Pacyfik nad Wisłą. 25 lat Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie. 50 lat działalności Andrzeja Wawrzyniaka, MAiP, Warszawa 1998, s. 238 (album).
• Almanach 2002, Woreyd, Warszawa 2002, s. 432.