Andrzej Wielowieyski

Andrzej Wielowieyski

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1927 Warszawa
Wicemarszałek Senatu I kadencji
Okres	od 4 lipca 1989 do 25 listopada 1991
Przynależność polityczna	Unia Demokratyczna
Odznaczenia

Andrzej Jan Wielowieyski (ur. 16 grudnia 1927 w Warszawie) – polski prawnik i polityk, działacz katolicki, działacz opozycji demokratycznej w PRL. Senator I i V kadencji, poseł na Sejm I, II i III kadencji, w latach 1989–1991 wicemarszałek Senatu I kadencji, w latach 2008–2009 poseł do Parlamentu Europejskiego VI kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys

Syn Zbigniewa (1894–1970), majora kawalerii Wojska Polskiego^[1], i Katarzyny (1900–1984)^[2][3]. W czasie okupacji hitlerowskiej naukę kontynuował na tajnych kompletach, w wieku 16 uzyskał konspiracyjną maturę^[4]. W 1943 wstąpił do Armii Krajowej, gdzie przyjął pseudonim „Wir”^[3]. Jako podchorąży służył w 27 Pułku Piechoty Armii Krajowej^[5].

W latach 1945–1948 należał do Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”. W 1947 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego^[6]. W latach 1948–1952 pracował kolejno w Ministerstwie Skarbu i Ministerstwie Finansów. W latach 1952–1955 pracował w Dyrekcji Budowy Osiedli Robotniczych. Od 1956 do 1961 był zatrudniony w Miejskiej Komisji Planowania Gospodarczego w Warszawie. W latach 1955–1962 uczestnik spotkań Klubu Krzywego Koła^[6]. Od 1957 członek warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej, od 1965 do 1972 jego wiceprezes, natomiast w latach 1972–1981 i ponownie od 1984 do 1989 pełnił funkcje sekretarza generalnego^[6]. W latach 1962–1984 był członkiem redakcji miesięcznika „Więź”. W sierpniu 1976 był sygnatariuszem apelu do przewodniczącego Rady Państwa Henryka Jabłońskiego w sprawie represjonowanych robotników Radomia i Ursusa^[6].

Był członkiem Komisji Ekspertów przy Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego podczas strajków w sierpniu 1980. W 1981 został powołany na kierownika ekspertów NSZZ „Solidarność” zgrupowanych w ramach Ośrodka Prac Społeczno-Zawodowych. Od 1982 pracował w redakcjach czasopism katolickich: „Królowa Apostołów” oraz „Gość Niedzielny”. W latach 1981–1985 zasiadał w Prymasowskiej Radzie Społecznej. Uczestniczył w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności^[7]. Od 1983 był jednym z doradców Lecha Wałęsy. W 1987 zasiadł w zespole ekspertów Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”. W 1988 był współorganizatorem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. W 1989 uczestniczył w pracach Okrągłego Stołu: posiedzeniach plenarnych oraz w zespole ds. gospodarki i polityki społecznej. Był przewodniczącym grupy roboczej ds. indeksacji i polityki społecznej^[6].

W wyborach parlamentarnych w 1989 został wybrany na senatora I kadencji z województwa katowickiego jako kandydat KO „Solidarność”. 19 lipca 1989 podczas wyborów prezydenckich przez Zgromadzenie Narodowe celowo oddał głos nieważny, przez co wraz z kilkoma innymi parlamentarzystami Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego umożliwił wybór na to stanowisko Wojciecha Jaruzelskiego. W Senacie pełnił wówczas funkcje wicemarszałka oraz przewodniczącego senatorów OKP.

W 1990 był wśród założycieli Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna. W latach 1991–1994 należał do Unii Demokratycznej. Od 1994 do 2005 był członkiem Unii Wolności^[6]. Później przystąpił do Partii Demokratycznej – demokraci.pl oraz Unii Europejskich Demokratów.

W wyborach w 1991, 1993 i 1997 uzyskiwał mandat posła na Sejm I, II i III kadencji z listy kolejno UD i UW z okręgów warszawskich: nr 1 (1991–1993) i nr 1 (1993–2001). W komisjach sejmowych zajmował się głównie budżetem, sprawami gospodarczymi oraz samorządem terytorialnym. W latach 1991–2004 był przewodniczącym delegacji polskiej do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy^[6].

W 2001 został wybrany na senatora V kadencji z okręgu wyborczego nr 19 z ramienia Bloku Senat 2001. W latach 2003–2005 zasiadał w kole senackim Unii Wolności, później w kole senackim demokraci.pl. W 2005 bez powodzenia ubiegał się ponownie o mandat senatora, uzyskawszy 136 089 głosów w okręgu wyborczym nr 18.

W 2004 w wyborach do Parlamentu Europejskiego zdobył drugi wynik w okręgu warszawskim na liście Unii Wolności. W 2008 po śmierci Bronisława Geremka zadeklarował zamiar objęcia po nim miejsca w Parlamencie Europejskim^[8]. Ślubowanie poselskie złożył 26 sierpnia tego samego roku^[9]. W PE należał do Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy^[9]. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 bezskutecznie ubiegał się o reelekcję z listy koalicji Porozumienie dla Przyszłości (jako kandydat Partii Demokratycznej).

Zasiadł we władzach krajowych Partii Demokratycznej, został też członkiem Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego oraz członkiem jury Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego^[10]. Zasiadł także w radzie Fundacji Otwarty Dialog^[11].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Order Orła Białego (2011)^[12][13]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2006)^[14]
• Krzyż Walecznych^[15]
• Krzyż Partyzancki^[15]
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami^[15]
• Kawaler Legii Honorowej (Francja)^[15]

Życie prywatne

Był żonaty z Zofią Wielowieyską z domu Tyszkiewicz, taterniczką, żeglarką i działaczką społeczną; ma z nią siedmioro dzieci^[16]. Ojciec m.in. Agnieszki Wielowieyskiej i Dominiki Wielowieyskiej^[1].

Publikacje

• Tajemnice i niespodzianki historii, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2004, ISBN 83-88032-70-4.

Przypisy

Bibliografia

• Adam Borowski: Andrzej Wielowieyski. Encyklopedia Solidarności. [dostęp 2019-11-08].