Andrzej Wierzbicki (polityk)

Andrzej Wierzbicki

Data i miejsce urodzenia	7 czerwca 1877 Chawa, gubernia tambowska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	11 lutego 1961 Warszawa, Polska
Poseł IV kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 4 października 1935 do 13 września 1938
Odznaczenia

Grób Andrzeja Wierzbickiego na cmentarzu Powązkowskim

Andrzej Wierzbicki (ur. 7 czerwca 1877 w Chawie(ros.), zm. 11 lutego 1961 w Warszawie) – polski działacz gospodarczy, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I i IV kadencji w II Rzeczypospolitej, od 1919 dyrektor naczelny, od 1932 do 1939 prezes zarządu Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów („Lewiatan”)^[1].

Życiorys

Syn Andrzeja i Marii z Męczyńskich. Skończył IV Gimnazjum w Warszawie, a następnie Petersburski Państwowy Instytut Technologiczny^[2] w Petersburgu ze stopniem inżyniera technologa (1903). W Petersburgu był współorganizatorem i działaczem koła „Zetu” (tajnego Związku Młodzieży Polskiej). W latach 1903–1912 pracował jako inżynier Rosyjskiego Towarzystwa Dróg Elektrycznych i Oświetlenia Elektrycznego, jednocześnie pełniąc funkcję sekretarza, wiceprezesa Oddziału Mechanicznego i członka Rady Towarzystwa Fabrykantów w Petersburgu. W 1912 roku przyjął stanowisko dyrektora Towarzystwa Przemysłowców Królestwa Polskiego i przeniósł się z rodziną z Petersburga do Warszawy. Był członkiem Ligi Narodowej przed 1914 rokiem^[3]. W czasie I wojny światowej członek Centralnego Komitetu Obywatelskiego i Rady Głównej Opiekuńczej. Mianowany członkiem Rady Stanu w 1918 roku^[4]. Po uzyskaniu niepodległości dyrektor naczelny, później zaś prezes Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów Lewiatan. Z ramienia Komitetu Narodowego Polskiego przewodniczył polskiej Delegacji Ekonomicznej na konferencję pokojową w Paryżu 1918–1919.

W październiku 1918 roku piastował funkcję ministra przemysłu i handlu w rządzie premiera Józefa Świeżyńskiego, powołanym przez Radę Regencyjną. W latach 1919–1927 i 1935–1937 był posłem na Sejm. Kierował pracami Komisji Opiniodawczej przy prezesie Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów. Był świetnym mówcą. W 1913 roku został członkiem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego. Z endecją związany był do 1928 roku. W 1939 członek Komitetu Obywatelskiego przy Dowództwie Obrony Stolicy. Za udział w obronie Warszawy otrzymał Krzyż Walecznych (Rozkaz Dzienny No 4 z dn. 26 września 1939).

Przez cały okres międzywojenny wpływał na kierunki rozwoju gospodarki kraju. Stworzył lobby działające na rzecz ustanowienia jasnych reguł funkcjonowania gospodarki. Skonsolidował krajowych przedsiębiorców. Zwolennik gospodarki liberalnej^[5]. Wywierał w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku duży wpływ na politykę gospodarczą rządu, zręcznie przeciwstawiając się silnym wówczas tendencjom etatystycznym. Od 1928 do 1939 roku był radcą Izby Przemysłowo-Handlowej w Warszawie, współpracownikiem Czesława Klarnera.

Po wojnie zajmował się problemem odbudowy kraju, zagospodarowania Ziem Odzyskanych. Współpracował z izbami przemysłowo-handlowymi. Zarabiał tłumaczeniami z rosyjskiego. W latach 50. XX wieku spisał wspomnienia, opublikowane pt. Wspomnienia i dokumenty: 1877–1920 (Warszawa 1958); dalszy ciąg pozostawał w maszynopisie, zdeponowanym w Instytucie Historii PAN w Warszawie. Po latach ukazała się publikacja: Żywy Lewiatan: wspomnienia, wstęp i opracowanie Piotr Wierzbicki (Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 2001).

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera C-2-30,31)^[6].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)^[7]
• Krzyż Walecznych (26 września 1939)
• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1934)^[8]

Nagroda im. Andrzeja Wierzbickiego

Konfederacja Lewiatan corocznie przyznaje wyróżniającym się przedsiębiorcom nagrody imienia A. Wierzbickiego przedsiębiorcom, którzy osiągnęli sukces w biznesie, jednocześnie aktywnie działając na rzecz środowiska, w którym funkcjonują.

Laureaci nagrody

• Adam i Jerzy Krzanowscy (2004)
• Piotr Soyka (2005)
• Krzysztof Pawiński (2006)
• Solange i Krzysztof Olszewscy (2007)
• Leszek Czarnecki (2010)
• Jerzy Starak (2011)
• Leszek Gierszewski (2015)
• Igor Klaja (2016)
• Paweł Szataniak (2017)
• Michał Akszak-Okińczyc (2019)
• Andrzej Koźmiński (2021)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Przedmowa do wspomnień Andrzeja Wierzbickiego Żywy Lewiatan charakteryzująca jego postać, napisana przez jego wnuka
• Artykuł pt. Andrzej Wierzbicki – zapomniany kapitalista