Andrzej i Marta Goworscy

Andrzej i Marta Goworscy

MAG

Marta Panas-Goworska i Andrzej Goworski, sierpień 2016
Miejsce urodzenia	Lublin/Białystok
Narodowość	polska
Język	polski
Alma Mater	Marta Panas-Goworska: UMCS, SWPS Andrzej Goworski: UMCS, UWr
Dziedzina sztuki	literatura popularnonaukowa, esej, opowiadanie
Ważne dzieła
„Inżynierowie Niepodległej" „Naznaczeni przez rewolucję bolszewików" „Naukowcy spod czerwonej Gwiazdy” „Grażdanin N. N.”

Marta Panas-Goworska (ur. 5 stycznia 1980 w Lublinie) i Andrzej Goworski (ur. 31 lipca 1979 w Białymstoku) – pisarski duet. Interesują się kulturą i historią krajów Europy Środkowo-Wschodniej oraz Rosji. Prywatnie małżeństwo^[1][2].

Twórcy

Marta Panas-Goworska jest kulturoznawcą^[3], śledzi internacjonalistyczne związki między namiętnością a zbrodnią^[2]. Ponadto zajmuje się redagowaniem i opracowywaniem pism swojego ojca, profesora Władysława Panasa, np. w wydanym przez Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” Magicznym mieście. Szkicach i fragmentach lubelskich. Laureatka stypendium na realizację w 2019 roku projektów z zakresu twórczości artystycznej Miasta Lublin^[4] oraz stypendium twórczego na drugie półrocze 2019 roku. Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na przygotowanie książki o pionierkach polskiej medycyny^[5]. Wraz z prof. dr hab. n. med. Iwoną Sudoł-Szopińską jest współautorką miniatur z zakresu historii radiologii, publikowanych cyklicznie na stronach European Society of Musculoskeletal Radiology^[6][7].

Andrzej Goworski jest polonistą^[3], absolwentem Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego – podąża ścieżkami historii medycyny^[2]. Jest autorem opowiadań i recenzji literackich. Publikował m.in. na łamach: „Akcentu”^[3], „Odry” czy „Toposu”. Od 2007 roku współpracuje z wrocławskim oddziałem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 2015–2018 pracował jako koordynator ds. nauki w Narodowym Instytucie Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. dr hab. med. Eleonory Reicher^[8], a w 2018 roku został asystentem w Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci Uniwersytetu SWPS^[9].

Publikują m.in. w „Gazecie Wyborczej”^{[3][1][10][11][12][13][14][15][16][17]}, „Tygodniku Powszechnym”^{[3][1][18][19]}, „Nowej Europie Wschodniej”^{[3][1][20][21][22][23][24][25][26]}, „National Geographic”^[3][1][27], „Polityce”^{[3][1][28][29]}, „Uważam Rze”^[30], Newsweeku^[31], Twórczości, na stronach Przekroju.pl^[32], Vogue.pl^[33][34], Kultury Enter^{[35][36][37][38]} oraz współpracują z kwartalnikiem literacko-artystycznym „Akcent”^[3][1][39]. W artykułach popularnych Goworscy podejmują zagadnienia radzieckiej sztuki, opisując np. modę bolszewików lub trendy w sztukach plastycznych oraz problematyką nauk o życiu i analizując ich specyfikę w Związku Radzieckim. Prowadzą również bloga poświęconego historii Związku Radzieckiego – „Sowiecki alfabet”^[1]. Mieszkają w Warszawie.

Goworscy są autorami czterech książek, w tym trzech opublikowanych przez Wydawnictwo Naukowe PWN: Naukowcy spod czerwonej gwiazdy (2016), Grażdanin N.N. (2017) i Inżynierowie Niepodległej (2018), a także książki Naznaczeni przez rewolucję bolszewików (2017), która ukazała się nakładałem marki Editio wchodzącej w skład Grupy Wydawniczej Helion. Publikacje Naukowcy spod czerwonej gwiazdy i Grażdanin N.N. traktują o historii ZSRR^{[40][41][42][43]}. Pierwsza poświęcona jest radzieckim naukowcom: Oldze Lepieszynskiej, Nikołajowii Siergiejowi Wawiłowom, Andriejowi Tupolewowi, Michaiłowi Bachtinowi, Lwu Teremenowi, Trofimowi Łysence, Grigorijowi Majranowskiemu, Ernstowi Krenkelowi, Lwu Landauowi, Władimirowi Demichowowi, Michaiłowowi Kałasznikowowi, Andriejowi Sacharowowi. Ideą przewodnią autorów było zachowanie obiektywizmu i przedstawienie postaci odpowiednio do ich zasług i przewin. W drugiej książce autorzy skupili się na codziennym życiu mieszkańców ZSRR w okresie od lat 40. do połowy 90. XX wieku. Rosjoznawca Andrzej de Lazari, recenzując książkę Grażdanin N. N., scharakteryzował ją jako pracę popularnonaukową^[3]. Kolejna, trzecia książka autorów, Naznaczeni przez rewolucję bolszewików, to „opowieść o pięciu mężczyznach i czterech kobietach, uczestnikach i świadkach wydarzeń z lat 1917–1921; dziewięć biografii połączonych wspólnym mianownikiem czerwonej rewolucji i jej skutków”^[44]. Autorzy zaprezentowali w niej Michaiła Tuchaczewskiego, Isaaka Babla, Anatolija Łunaczarskiego, Sergiusza Prokofiewa, Aleksandra Kołczaka, Mariję Boczkariową, Aleksandrę Kołłontaj, Łarisę Reisner i Marinę Cwietajewą. Czwarta publikacja – Inżynierowie Niepoległej – to, jak napisano na stronach Wydawnictwa Naukowego PWN, książka, w której:

Autorzy dotarli do wielu źródeł niedostępnych dla polskiego czytelnika i w sposób w bardzo przystępny i w ciekawej formie przedstawiają sylwetki i niezwykłe losy polskich inżynierów, naukowców, wojskowych, przedsiębiorców, którzy zrobili kariery w Cesarstwie Rosyjskim, a jednocześnie „nieśli ze sobą cywilizację” czy też „byli nosicielami kultury”. Co ważniejsze jednak, świadomie prowadzili działalność patriotyczną, pielęgnując i rozwijając polską kulturę, naukę i wspierając gospodarkę na ziemiach polskich. Stawali się tym samym zalążkiem przyszłych elit niepodległej Polski – inżynierami Niepodległej^[45].

Zaprezentowano w tej publikacji Marię Szymanowskiej, Alfonsa Poklewskiego-Koziełła, Stanisława Kierbedzia, Benedykta Dybowskiego, Michała Jankowskiego, Witolda Zglenickiego, Edwarda Piekarskiego i Wacława Sieroszewskiego. W 2017 roku książka autorstwa Goworskich Naukowcy spod czerwonej gwiazdy otrzymała Nagrodę internautów w konkursie na najlepszą popularnonaukową książkę 2016 roku „Mądra Książka”, organizowanym przez Fundację Euklidesa i Uniwersytet Jagielloński^[46]. Konspekt ich czwartej książki poświęconej Polakom na Wschodzie w latach 1830–1919 został nagrodzony stypendium twórczym na 2018 rok Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego^[47].

Twórczość

Książki popularnonaukowe

• Inżynierowie Niepodległej, PWN, Warszawa, 2018^[48].
• Naznaczeni przez rewolucję bolszewików, Editio, Warszawa, 2017^[49].
• Grażdanin N.N., PWN, Warszawa 2017^[50].
• Naukowcy spod czerwonej gwiazdy, PWN, Warszawa 2016^[51].

Rozdziały w monografiach

• Andrzej Goworski, Eden na cmentarzu – z Wacławem Grabkowskim rozmawia Andrzej Goworski [w:] Rozkład jazdy, red. J. Bierut, Fundacja im. Karpowicza, Wrocław 2012^[52].
• Andrzej Goworski, Jacek Inglot – literat, któremu śni się generał [w:] Rozkład jazdy, red. J. Bierut, Fundacja im. Karpowicza, Wrocław 2012.
• Andrzej Goworski, Ale dlaczego bracia Strugaccy? [w:] Slovanský areál a Evropa, red. V. Čermák, M. Příhoda, Červený Kostelec, Praga 2010.
• Andrzej Goworski, Jak odwrócić damę Słowackiego plecami oraz zdobyć „mleczko dla dziateczek”? – czyli o pożytkach z translatorskiej rewitalizacji [w:]Między oryginałem a przekładem. Strategie wydawców, strategie tłumaczy, ed. M. Filipowicz-Rudek, T. XVI, 2010, Księgarnia Akademicka UJ, Kraków^[53].

Opowiadania

• Andrzej Goworski, Zapowiedź (opowiadanie poświęcone postaci Andrieja Szeptyckiego, arcybiskupa i metropolity lwowskiego i halickiego), „Topos”, Nr 2, 2015.
• Andrzej Goworski, Cietrzew^[54], “Akcent”, Nr 2, 2014.
• Andrzej Goworski, Ploso, “Pomosty” 2013.
• Andrzej Goworski, Sowa^[55], “Akcent”, Nr 4, 2006.

Przypisy