Anemoi

Marmurowy fryz z wizerunkami skrzydlatych bogów, ośmioboczna Wieża Wiatrów wzniesiona ok. 40 r. p.n.e. w Atenach
Wyobrażenie harpii jako ptaka z kobiecą głową i ostrymi szponami, Ulisse Aldrovandi: Monstrorum historia, 1642, Bolonia

Anemoi (lm gr. Ἄνεμοι Ánemoi, łac. Venti ‘wiatry’, lp gr. Ἄνεμος Ánemos, łac. Ventus ‘wiatr’) – w mitologii greckiej uosobienia wiatrów.

Bogowie uosabiający wiatry, wiejące z kierunków kardynalnych (zasadniczych, głównych; S, N, E, W) i interkardynalnych (pośrednich; SE, SW, NE, NW); synowie tytanidy Eos i tytana Astrajosa[a][1][2]:

  • Boreasz (Boreas, gr. Βορέας Boréas, Βοριάς Boriás ‘wiatr północny’ ‘północ’, łac. Boréas ‘wiatr północny’, Boreus ‘północny’, Aquilo ‘wiatr północny’, ‘północ’) – północ;
  • Notos (gr. Νότος Nótos ‘południe’, łac. Notus ‘wiatr południowy’, Auster ‘wiatr południowy’, ‘południe’) – południe;
  • Apeliotes (gr. Ἀπηλιώτης Apēliṓtēs ‘związany ze Słońcem’, łac. Solanus ‘wiatr wschodni’) – wschód;
  • Zefir (gr. Ζέφυρος Zéphyros, łac. Zephyrus ‘wiatr zachodni’, Favonius ‘wiatr zachodni’) – zachód;
  • Kajkias (Kaikias, Hellespontias, gr. Καικίας Kaikías, łac. Caecius) – północny wschód;
  • Euros (gr. Εὖρος Euros ‘ten, który pali’, łac. Eurus ‘wiatr południowo-wschodni’, Vulturnus ‘wiatr południowo-wschodni’) – południowy wschód;
  • Skiron (Scirron, Skejron, Argestes, Olimpias, gr. Σκίρων Skírōn, Skeirōn, łac. Caurus, Corus ‘wiatr północno-zachodni’) – północny zachód;
  • Lips (gr. Λίψ Líps ‘nadchodzący z Libii’, łac. Africus) – południowy zachód.

Przedstawiano ich jako skrzydlatych mężczyzn[3][4]. Byli utożsamiani z rzymskimi Venti.

Duchy (demony) lub boginie (zwane harpiami) uosabiające gwałtowne wiatry; córki boga Taumasa i Okeanidy Elektry[5][6][7]:

  • Aello (Nikotoe, gr. Ἀελλώ Aellṓ, Νικοθόη Nikothóē, łac. Aello, Nicothoe, „Wichrowa”, „Zawierucha”, „Burzliwa”);
  • Ocypete (Okypete, gr. Ωκυπέτη Ōkypétē, łac. Ocypete, „Prędka w locie”, „Pędziwiatr”);
  • Kelajno (Celaeno, gr. Κελαινώ Kelainṓ, łac. Celaeno, „Czarna”, „Ciemnica”).

Przedstawiano je w postaci skrzydlatych kobiet lub ptaków z ludzką głową[5][6][7].

Wyobrażenie o bóstwach przejawia się w sztukach plastycznych, między innymi w greckim malarstwie wazowym (malowidła wazowe z V wieku p.n.e. przedstawiające Zefira z Hiacyntem, Boreasza porywającego Orejtyję) i rzeźbie (Wieża Wiatrów w Atenach, Porwanie Orejtyi przez Boreasza L.S. Boizota, Zefir i Psyche A. Rodina), tańcu (balet Zefir i Flora P. Vranickiego) i literaturze (Iliada i Odyseja Homera, Eneida Wergiliusza)[8][9].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Według Wieży Wiatrów w Atenach, która w starożytności służyła jako wiatrowskaz i zegar miejski. Na każdym boku budowli znajduje się relief z wyobrażeniem jednej z ośmiu greckich personifikacji wiatrów.

Przypisy

  1. ↑ Arystoteles: Meteorologika. O świecie, Księga druga, Rozdział VI, ss. 70–74: Róża wiatrów. pbi.edu.pl. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-08)]. (pol.).
  2. ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 794–795. ISBN 83-01-03529-3.
  3. ↑ Anemoi. telemachia.com. [dostęp 2011-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).
  4. ↑ Starsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 188–189. ISBN 83-7391-077-8.
  5. ↑ a b Początki świata. W: Zygmunt Kubiak, op.cit., s. 43. ISBN 83-7311-077-8.
  6. ↑ a b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 119. ISBN 83-04-04673-3.
  7. ↑ a b Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratysława: Perfekt a.s., 1998, s. 157–158. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
  8. ↑ Vojtech Zamarovský, op.cit., s. 84. ISBN 80-8046-098-1.
  9. ↑ Vojtech Zamarovský, op.cit., s. 456. ISBN 80-8046-098-1.

Bibliografia

  • Aaron J. Atsma: Anemoi. theoi.com. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
  • Aaron J. Atsma: Anemoi Thuellai. theoi.com. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
  • Anemoi. mythindex.com. [dostęp 2009-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-19)]. (ang.).
  • Jane E. Harrison, Margaret de G. Verrall, ss. 201–203: Mythology and Monuments of Ancient Athens Being a Translation of a Portion of the Attica of Pausanias. books.google.com. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
  • Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9.
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 1414. ISBN 83-7399-022-4.
  • Henry George Liddell, Robert Scott: A Greek-English Lexicon: ἄνεμος. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-08-05]. (ang.).
  • Carlos Parada: Winds. maicar.com. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
  • Bogowie światła i powietrza. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 78–79. ISBN 83-210-0677-9.
  • Venti. mythindex. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-03)]. (ang.).
  • Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Ventus. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
  • Οι Αέρηδες. sundials.gr. [dostęp 2011-07-08]. (gr.).

Media użyte na tej stronie

Tower of the Winds frieze detail.jpg
Autor: en:User:Morn, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Detail of the frieze on the Tower of the Winds. Shown are the Greek wind gods Boreas (north wind, on the left) and Skiron (northwesterly wind, on the right).