Angielszczyzna standardowa

Standard English
ObszarAfryka, Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Australia i Oceania, Azja, Europa
Pismo/alfabetłacińskie
Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Organ regulującybrak
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Angielszczyzna standardowa, angielszczyzna ogólna[1], język ogólnoangielski[1], angielszczyzna literacka[2][3][a] (ang. Standard English, SE[1]) – zespół form języka angielskiego pełniących funkcję dialektu prestiżowego i standardu językowego w krajach anglojęzycznych, zwłaszcza w kontaktach publicznych i oficjalnych. Odróżniają się one od form niestandardowych, ograniczonych pod względem zasięgu terytorialnego lub używanych przez warstwy społeczne o niższym poważaniu[6]. Standard English to odmiana angielszczyzny, która funkcjonuje jako norma porozumiewawcza w najważniejszych instytucjach społecznych, takich jak rząd, sądy czy środki masowego przekazu, a także jest promowana i nauczana w szkołach[7]. Pełni funkcję grafolektu, czyli ustabilizowanego standardu piśmienniczego[8].

Właściwości angielszczyzny standardowej są głównie kwestią gramatyki, słownictwa i norm ortograficznych, nie zaś wymowy; przyjmuje się bowiem, że obejmuje ona wiele rodzajów akcentów[7][9]. Nawet pod względem struktury gramatycznej język ogólnoangielski nie wykazuje pełnej homogeniczności: jego warianty narodowe preferują różne formy językowe (np. bieżąca norma brytyjska każe mówić I’ve just got a letter, amerykańska zaś akceptuje I’ve just gotten a letter)[10]. Ponadto koncepcja angielszczyzny standardowej nie jest rozumiana w sposób jednolity, a różni autorzy podkładają pod to pojęcie różne treści[5]. W odróżnieniu od wielu innych języków standardowych Standard English nie podlega regulacji ze strony rady językowej[11] i ewoluuje w sposób bardziej spontaniczny, na podstawie konsensusu użytkowników[12].

Zdecydowana większość osób anglojęzycznych w charakterze pierwszego języka przyswaja lokalne formy angielszczyzny, mniej lub bardziej odmienne od języka standardowego[13]. Mimo że język ogólnoangielski jest powszechnie zrozumiały, w sytuacjach codziennych posługuje się nim tylko mała część społeczeństwa[7]. Wielu użytkowników angielszczyzny operuje dwoma lub kilkoma dialektami, dostosowując swoją mowę do odpowiedniej sytuacji komunikatywnej[9].

Wariantywność stylistyczna

Choć angielszczyznę standardową stosuje się przede wszystkim do celów komunikacji formalnej i publicznej, nie jest ona bytem jednolitym stylistycznie. W jej obrębie wyróżnia się bowiem szereg rejestrów (stylów funkcjonalnych), właściwych dla różnych okoliczności sytuacyjnych (np. w języku ogólnym można użyć zarówno książkowego sformułowania She must be taller than I, jak i mniej formalnego She must be taller than me). Zakres pojęciowy angielszczyzny standardowej nie musi być zatem równoznaczny z językiem formalnym czy książkowym[14].

Funkcjonalne zróżnicowanie języka ogólnoangielskiego uwidacznia się m.in. przy porównywaniu artykułu w gazecie z pracą naukową. Zasadnicza różnica istnieje również między mówionymi i pisanymi realizacjami standardu, które z założenia kierują się różnymi kanonami formalności. Styl nieformalny właściwy jest jednak nie tylko dla swobodnej mowy, ale również dla czasopism i magazynów, które przy poruszaniu różnej tematyki stosują różne wzorce stylistyczne[14].

Poza angielskim dialektem ogólnym istnieją liczne dialekty nieliterackie, które są mniej ustabilizowane od skodyfikowanych standardów oraz szybciej akceptują nowe formy gramatyczne i słownikowe. Lokalne standaryzacje języka angielskiego charakteryzują się ogólnie przyjętymi zestawami reguł, których duża część wywodzi się z przepisów ustanowionych przez XVIII-wiecznych gramatyków normatywnych[15].

Uwagi

  1. ↑ Pojęcie „języka literackiego” (termin ze słowiańskiej tradycji lingwistycznej[4]) bywa traktowane jako równoznaczne z „językiem standardowym”, ale węziej rozumiane pojęcie angielszczyzny literackiej odnosi się do pewnego wariantu funkcjonalnego tego języka (podobnie jak np. język prawniczy)[5].

Przypisy

  1. ↑ a b c Łukasz Zarzycki, Wpływ form dialektalnych na angielszczyznę ogólną, „Folia Linguistica” (47), 2013, s. 9.
  2. ↑ Semantyka a gramatyka, wyd. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 227.
  3. ↑ Standard English, [w:] Angło-russkij sowriemiennyj słowar, academic.ru, 2014 (ros.).
  4. ↑ Eva Eckert, Varieties of Czech: Studies in Czech Sociolinguistics, Rodopi, 1993, s. 89, ISBN 978-90-5183-490-1 (ang.).
  5. ↑ a b Renata Vajdičková, Anglický odborný jazyk v globálnom kontexte a ako súčasť výučby na stredných odborných školách, [w:] Alena Ďuricová (red.), Od textu k prekladu, t. VIII, Praga: Jednota tlumočníků a překladatelů, 2013, s. 189, ISBN 978-80-7374-095-5 (słow.).
  6. ↑ The American Heritage Guide to Contemporary Usage and Style, Houghton Mifflin Harcourt, 2005, xiv, ISBN 978-0618604999 (ang.).
  7. ↑ a b c David Crystal, What is Standard English?, Concorde (English Speaking Union), 1994 (ang.).
  8. ↑ Walter J. Ong, Technologizace slova: mluvená a psaná řeč, vyd. české 1, Praga: Karolinum, 2006, s. 18, ISBN 80-246-1124-4, OCLC 85715882 (cz.).
  9. ↑ a b Sidney Greenbaum, Gerald Nelson, An Introduction to English Grammar, Pearson Longman, 2009, s. 3–4, ISBN 978-1-4058-7412-0 [dostęp 2019-10-05] (ang.).
  10. ↑ Trask 2003 ↓, s. 203.
  11. ↑ Suzanne Romaine, Language in Society: An Introduction to Sociolinguistics, Oxford University, 1994, ISBN 978-0-19-875133-5.
  12. ↑ John Algeo, What Makes Good English Good?, [w:] L. Miller Cleary, M.D. Lin (red.), Linguistics for Teachers, Nowy Jork: McGraw, 1993, s. 473–482 (ang.).
  13. ↑ Trask 2003 ↓, s. 200.
  14. ↑ a b Rodney Huddleston, Geoffrey K. Pullum, A Student's Introduction to English Grammar, Cambridge University Press, 2005, s. 2-3, ISBN 978-0-521-84837-4 (ang.).
  15. ↑ Jeremy Smith, An Historical Study of English: Function, Form and Change, Londyn: Routledge, 1996 (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne