Angkor Wat
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Wyznanie | |
| Wezwanie | |
| Historia | |
| Data budowy | XII wiek[1] |
| Dane świątyni | |
| Budulec | Lateryt |
Położenie na mapie Kambodży  | |
 13°24′45″N 103°52′00″E/13,412500 103,866667 | |
Angkor Wat („Miasto/Stolica Świątyń”) – kompleks świątynny w Kambodży, jest największym zabytkiem religijnym na świecie[2], na terenie o powierzchni 162,6 ha (1 626 000 m²; 402 akry)[3]. Pierwotnie zbudowany jako świątynia hinduistyczna[2], poświęcony bogu Wisznu dla Imperium Khmerów, pod koniec XII wieku stopniowo przekształcił się w świątynię buddyjską[4]. Zbudowany przez króla Khmerów Surjawarmana II na początku XII wieku w Yaśodharapura(ang.) (Khmer: យសោធរបុរៈ, współczesny Angkor), stolica Imperium Khmerów, jako jego państwowa świątynia i ewentualne mauzoleum. Zrywając z tradycją poprzednich królów Shaiva, zamiast tego Angkor Wat został poświęcony Wisznu. Jako najlepiej zachowana świątynia w tym miejscu, jako jedyna pozostała znaczącym centrum religijnym od czasu jej założenia. Świątynia jest na szczycie wysokiego klasycznego stylu architektury khmerskiej(ang.). Stał się symbolem Kambodży(ang.)[5], widnieje na fladze narodowej i jest główną atrakcją kraju dla odwiedzających[6].
Angkor Wat łączy dwa podstawowe plany architektury świątyni Khmerów: świątynia-góra i później galeryjna świątynia. Zaprojektowany do reprezentowania gór Meru, dom dewów w mitologii hinduskiej(ang.): w fosie o długości większej niż 5 kilometrów (3 mil)[7] a zewnętrzna ściana o długości 3,6 km (2,2 mi) to trzy prostokątne galerie, każda wzniesiona ponad drugą. Pośrodku świątyni stoi Kwinkunks wież. W przeciwieństwie do większości świątyń Angkor, Angkor Wat jest zorientowany na zachód; uczeni są podzieleni co do znaczenia tego. Świątynia jest podziwiana za wspaniałość i harmonię architektury, jej rozległe płaskorzeźby oraz liczne dewaty(ang.) zdobiące jej ściany.
Etymologia
Współczesna nazwa, Angkor Wat (Khmer: អង្គរវត្ត) (alternatywna nazwa: Nokor Wat, Khmer: នគរវត្ត), oznacza „Miasto Świątynne” lub „Miasto Świątyń” w języku khmerskim; Angkor (Khmer: អង្គរ) to miejscowa forma słowa nokor które pochodzi od sanskryckiego słowa nagara, oznaczającego „miasto” lub „stolicę”,Wat (Khmer: វត្ត) to słowo oznaczające świątynię we wszystkich krajach Indochin oraz m.in. w Mjanmie i Tajlandii. Słowa Angkor i Wat razem oznaczają „Świątynia Miejska”.
Oryginalna nazwa świątyni brzmiała Vrah Viṣṇuloka lub Parama Viṣṇuloka (sanskryt), (Khmer: បរម វិស្ណុ លោក – Barom Visnulōk), co oznacza święte mieszkanie Wisznu.
Historia
Angkor Wat leży 5,5 kilometra (3,4 mi) na północ od nowoczesnego miasta Siem Reap oraz w niewielkiej odległości na południe i nieco na wschód od poprzedniej stolicy, która znajdowała się w centrum Baphuon(ang.). Na obszarze Kambodży, gdzie znajduje się ważna grupa starożytnych budowli, jest to najbardziej wysunięte na południe główne miejsce Angkor.
Zgodnie z mitem Indra zlecił budowę Angkor Wat, by służył jako pałac jego synowi Precha Ket Mealei. Według XIII-wiecznego chińskiego podróżnika Zhou Daguan(ang.), niektórzy wierzyli, że świątynia została zbudowana w ciągu jednej nocy przez boskiego architekta.
Pierwotny projekt i budowa świątyni miały miejsce w pierwszej połowie XII wieku, za panowania Surjawarmana II (1113–1150 n.e.) ku czci hinduskiego bóstwa Wisznu, z którym, jako władca-bóg, król ten się identyfikował. Ponieważ nie znaleziono ani steli fundamentowej, ani żadnych współczesnych inskrypcji odnoszących się do świątyni, jej pierwotna nazwa jest nieznana, ale mogła być znana jako „Varah Vishnu-lok” od przewodniego bóstwa. Wygląda na to, że prace zakończyły się wkrótce po śmierci króla, przez co część dekoracji płaskorzeźby nie została dokończona. Termin Vrah Visuloka lub Parama Visuloka dosłownie oznacza „Króla, który udał się do najwyższego świata Wisznu”, które pośmiertnie odnoszą się do Suriarmarmana II i zamierzają czcić jego chwałę i pamięć.
Czas budowy świątyni szacuje się na 32 do 35 lat[8]. Całkowita powierzchnia razem z murami zewnętrznymi i fosą to 2,08 km²[9]. Najwyższa z wież mierzy 65 metrów. Mury świątyni zbudowano z laterytu[8] ze względu na jego dużą twardość.
Jeden z największych skarbów Angkor Wat to kamienny „arras” ciągnący się na długości ponad 900 metrów, na którym widnieje prawie 20 tysięcy postaci przedstawiających realistyczne sceny z eposów indyjskich Ramajany i Mahabharaty, jak również życie dworu. Godne uwagi jest jedno z najsłynniejszych i najbardziej reprezentacyjnych dzieł w sztuce Khmerów: bogowie wraz z demonami ubijają Morze Mleka, aby wydobyć z głębin eliksir nieśmiertelności. Wszystkie reliefy wyróżniają się nad wyraz subtelnym pięknem i wielką precyzją. Płaskorzeźby w całym Angkor malowano początkowo na wiele kolorów. Pokryte złotem wieże Bajonu mieniły się w słońcu.
W samym sercu świątyni, dominując nad wszystkimi innymi elementami, znajdował się złoty posąg Wisznu jadącego na grzbiecie garudy – świętego ptaka o ludzkim ciele, z dziobem i szponami drapieżnika[10].
Jest to najlepiej zachowany przykład architektury Khmerów. Leży 1,3 km na południe od miasta królewskiego Angkor Thom. Angkor Wat został zbudowany jako świątynia hinduistyczna. Koncepcja władcy, stanowiącego uosobienie bóstwa, została tu przetransponowana w lingam. Po śmierci panującego świątynię zamieniano zwykle w mauzoleum. Dżajawarman VII przekształcił budowlę na świątynię buddyjską. Po jego śmierci symbole buddyjskie zostały zniszczone i świątyni przywrócono charakter hinduistyczny. Niektóre elementy zostały zamurowane, jak np. otwarta przez Commaille’a w 1908 r. komora z wielką figurą Buddy na najwyższym piętrze[11].
Architektura
Witryna i plan
Angkor Wat, położony na 13°24′45″N103°52′00″E, jest unikalnym połączeniem góry świątynnej (standardowy projekt świątyń państwowych imperium) i późniejszego planu koncentrycznych galerii. Konstrukcja Angkor Wat sugeruje również, że istniało niebiańskie znaczenie z pewnymi cechami świątyni
Galeria
Kompleks Angkor Wat z lotu ptaka
Widok Angkor Wat z Phnom Bakheng
(c) Diego Delso, CC BY-SA 3.0Galerie Angkor Wat
Jedna z wież Angkor Wat
Apsara
Fragment reliefu w galeriach Angkor Wat
Ubijanie morza mleka (fragment)
Przypisy
- ↑ Ashely M. Richter, Recycling Monuments: The Hinduism/Buddhism Switch at Angkor, CyArk, 8 września 2009 [dostęp 2017-12-22].
- ↑ a b National Geographic Society, Angkor Wat, National Geographic Society, 1 marca 2013 [dostęp 2020-06-22] (ang.).
- ↑ Largest religious structure, Guinness World Records [dostęp 2020-06-22] (ang.).
- ↑ CyArk, CyArk [dostęp 2020-06-22].
- ↑ East Asia/Southeast Asia :: Cambodia – The World Factbook – Central Intelligence Agency, www.cia.gov [dostęp 2020-06-22] [zarchiwizowane z adresu 2010-12-29].
- ↑ Cambodia, www.tourismcambodia.com [dostęp 2020-06-22] (ang.).
- ↑ Owen Jarus-Live Science Contributor 06 April 2018, Angkor Wat: History of Ancient Temple, livescience.com [dostęp 2020-06-22] (ang.).
- ↑ a b Maurice Glaize: The Monuments of the Angkor Group. Sajgon: 1944, s. 29. [dostęp 2012-09-07].
- ↑ Praca zbiorowa: Wielka Historia Świata – Cywilizacje Azji – Dolina Indusu – Indie – Kambodża. T. 5. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2005, s. 315. ISBN 83-7425-030-5.
- ↑ Jacek Pałkiewicz: Angkor. Zysk i S-ka, 2007. ISBN 978-83-7506-107-9.
- ↑ Maurice Glaize, The Monuments of the Angkor Group, Saigon, 1944.
Media użyte na tej stronie
Autor: sam garza, Licencja: CC BY 2.0
Buddhist monks in front of the reflection pool at Angkor Wat, Cambodia. View On Black
Autor: Jadamta, Licencja: CC BY-SA 3.0
Angkor Wat (Kambodża), widok z Phnom Bakheng
Autor: Charles J Sharp, Licencja: CC BY 2.5
The temple of Angkor Wat, Cambodia from the air
Autor: Jadamta, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief przedstawiający Ubijanie Morza Mleka w Angkor Wat, Kambodża
