Anglosasi
 | Ten artykuł od 2021-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Anglosasi (łac. Anglosaxones, ang. Anglo-Saxons) – plemiona wywodzące się z terenu obecnych Niemiec i Skandynawii, takie jak Anglowie, Sasi i Jutowie. Począwszy od V wieku plemiona te zasiedliły większą część Wysp Brytyjskich. Współczesny język angielski pochodzi od języków, którymi te plemiona posługiwały się 1500 lat temu.
Współcześnie termin „Anglosasi” używany bywa także w rozmaitych kontekstach na oznaczenie wspólnoty narodów wywodzących się od plemion anglosaskich (Afrykanerzy, Amerykanie, Australijczycy, Brytyjczycy, Irlandczycy, Kanadyjczycy, Nowozelandczycy – należy jednak podkreślić, że nacisk jest także kładziony na biały kolor skóry, wyznanie chrześcijańskie i posługiwanie się językiem angielskim, jako pierwszym lub drugim językiem ojczystym), przede wszystkim w wyrażeniach związanych z prawem, typu anglosaski system prawny.
Historia
Anglosasi byli germańskimi plemionami, które zamieszkiwały Brytanię od połowy V wieku n.e. Zajęcie Brytanii przez Anglosasów jest powszechnie uważane za początki współczesnego narodu angielskiego.
Pod koniec IV i na początku V wieku Rzymianie przywieźli wojowników anglosaskich wraz z rodzinami do Brytanii. Mieli oni jako płatni żołnierze pomagać Rzymianom w obronie południowych i wschodnich wybrzeży przed innymi plemionami germańskimi. Około 410 roku ostatnie oddziały rzymskie opuściły Brytanię. Mimo że niektórzy jej mieszkańcy nadal wiedli życie na sposób rzymski, w miarę napływu coraz to nowych osadników zza kanału La Manche i Morza Północnego wiele miejsc zaczęło się zmieniać i przybierać anglosaski charakter.
Przybywający do Brytanii Anglosasi stopniowo zajmowali coraz rozleglejsze tereny i zakładali farmy, wioski oraz miasta. W ciągu 200 lat, od około 450 do 650 roku, przesunęli się dalej na zachód i utworzyli królestwa. Niektóre anglosaskie nazwy przetrwały, na przykład Anglia Wschodnia będąca kiedyś królestwem wschodnich Anglów. Inne anglosaskie nazwy są nadal w użyciu. Słowo ford oznacza skrzyżowanie i występuje na przykład w nazwie Bradford, ton zaś znaczyło farma lub wioska i zawarte jest w wielu nazwach na Wyspach Brytyjskich, na przykład Brighton lub Preston. W 1016 roku Kanut II Wielki (siostrzeniec Bolesława Chrobrego) i jego armia podbili stopniowo całą Anglię. Kanuta uznano za króla. Od połowy VI wieku mnisi irlandzcy rozpoczęli nawracanie na chrześcijaństwo ludów zamieszkujących północną część Brytanii. Koniec epoki Anglosasów to bitwa pod Hastings w 1066, w której zwyciężył normański najeźdźca Wilhelm Zdobywca.
Kultura
Życie kulturalne skupiało się wokół klasztorów i na dworze królewskim. Przed wprowadzeniem chrześcijaństwa i języka łacińskiego, Anglosasi posługiwali się alfabetem złożonym z 33 znaków zwanych runami. Uczeni zajmowali się tłumaczeniem klasycznych dzieł łacińskich na język anglosaski bądź staroangielski.
Kościoły anglosaskie, jak np. kościół w Earls Barton, często mają kwadratowe wieże ozdabiane kamiennymi reliefami.
Anglosascy mnisi sporządzali nadzwyczaj piękne rękopisy. Jeden z mnichów (skryba) przepisywał tekst, drugi go ilustrował, a trzeci tworzył wszelkie inne ozdoby.
Anglosasi wyrabiali także biżuterię. Obrabiali piękne klejnoty i umieszczali na nich wyrzeźbione obrazy przedstawiające ich władców albo inskrypcje, które ich chwaliły. Anglosasi wyrabiali także naczynia, biżuterię metalową i przedmioty z kości ułatwiające codzienne życie.
Z małych skrawków odzieży znalezionych w grobowcach archeolodzy wysnuli wniosek, że kobiety często nosiły długie, powiewne szaty mocowane na ramionach wielkimi broszami. Przy pasach noszono sakiewki. Znaleziono też biżuterię – brosze, naszyjniki, szpile i bransolety. Mężczyźni zwykle ubierali się w krótkie tuniki wkładane na wąskie spodnie oraz w płaszcze. Niektórych mężczyzn chowano z tarczą i mieczem.
Alfred Wielki
Najsławniejszym królem anglosaskim był Alfred Wielki. Władał w południowej Anglii w IX wieku. Był utalentowanym żołnierzem, który obronił swoje królestwo przed najazdem wikingów. Był wielkim orędownikiem nauki, pod jego panowaniem rozkwitły sztuka i rzemiosło. Za czasów jego panowania zaczęto spisywać Kroniki anglosaskie, zapis ważnych wydarzeń w królestwie. Alfred był też założycielem wielu ufortyfikowanych miast, zwanych burhs. Miast tych broniły masywne wały, za którymi mogli schronić się mieszkańcy uciekający przed nowymi najeźdźcami – wikingami.
Zobacz też
Media użyte na tej stronie
Autor: my work, Licencja: CC BY-SA 3.0
Britain 400–500: Anglo-Saxon Homelands and Settlements
Autor: R Neil Marshman (c), Licencja: CC-BY-SA-3.0
10th-century Saxon west tower and 14th-century south porch of All Saints' parish church, Earls Barton, Northamptonshire