Anguis

Anguis[1]
Linnaeus, 1758[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – padalec zwyczajny (A. fragilis)
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwozwierzęta
Typstrunowce
Podtypkręgowce
Gromadazauropsydy
Rządłuskonośne
InfrarządDiploglossa
Rodzinapadalcowate
PodrodzinaAnguinae
RodzajAnguis
Typ nomenklatoryczny

Anguis fragilis Linnaeus, 1758

Gatunki

zobacz opis w tekście

Anguisrodzaj jaszczurki z podrodziny w Anguinae w rodzinie padalcowatych (Anguidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w niemal całej Europie, z wyjątkiem północnej części Półwyspu Skandynawskiego, Sardynii, Korsyki, południowej części Półwyspu Iberyjskiego, wysp Morza Egejskiego, południowej Ukrainy, Niziny Nadkaspijskiej i północnego obszaru europejskiej części Rosji. Poza Europą można je znaleźć w północnej Azji (do rzeki Toboł), w Azji Mniejszej (występują w Turcji, Izraelu i północno-zachodnim Iranie) oraz w części Afryki (Maroko, Algieria, Tunezja)[3].

Charakterystyka

Gatunki z tego rodzaju maksymalnie osiągają długość około 50 cm. Grzbiet jest w kolorze brązowym (od jasnego do ciemnego i w różnych odcieniach), rzadziej ciemnoszary lub czarny. Spodnia strona ciała i boki są czarne. Padalce nie mają kończyn, przez co często mylone są z wężami, z którymi nie są jednak spokrewnione. Ich głowa jest mała, o zaokrąglonym pysku, nie wyodrębniona z tułowia. Zarówno grzbiet jak i spód ciała pokryte są dachówkowato na siebie zachodzącymi łuskami.

Systematyka

Etymologia

Anguis: łac. anguis „wąż”[4].

Podział systematyczny

Przeprowadzone przez Maceya i współpracowników (1999) oraz Wiensa i Slingluffa (2001) analizy filogenetyczne wykorzystujące dane molekularne sugerują, że rodzaj Ophisaurus jest parafiletyczny, gdyż część należących do niego gatunków jest bliżej spokrewnionych z gatunkami zaliczanymi do rodzaju Anguis oraz z żółtopuzikiem bałkańskim (również zaliczanym przez autorów do Ophisaurus; inni autorzy zaliczają go do osobnego rodzaju Pseudopus) niż z innymi gatunkami z rodzaju Ophisaurus; według tych analiz gatunki O. attenuatus, O. ventralis i O. harti są bliżej spokrewnione z Anguis i żółtopuzikiem bałkańskim niż z O. koellikeri[5][6]. Ze względu na parafiletyzm Ophisaurus Macey i współpracownicy (1999) zalecili, by uznać Ophisaurus za młodszy synonim rodzaju Anguis (choć dopuszczali też możliwość pozostawienia Ophisaurus jako odrębnego rodzaju, przy jednoczesnym przeniesieniu żółtopuzika bałkańskiego do odrębnego rodzaju Pseudopus, zaś O. koellikeri do rodzaju Hyalosaurus)[5]. Zsynonimizowanie Ophisaurus (i Pseudopus) z Anguis oznaczałoby włączenie do tego ostatniego rodzaju dodatkowych 14 gatunków i rozszerzenie zasięgu występowania przedstawicieli rodzaju na cały Iran, Afganistan, Azję Środkową, Indie, Chiny, Azję Południowo-Wschodnią i Amerykę Północną. Do rodzaju należą następujące gatunki[3]:

Kladogram

Kladogram według Gvoždíka i in. (2013)[7]. Analiza oparta na sekwencjach genów ND2 i tRNA:

Anguis 


 Anguis cephallonica



 Anguis veronensis





 Anguis fragilis




 Anguis colchica



 Anguis graeca





Ochrona

W Polsce występują padalec zwyczajny i padalec kolchidzki – są objęte całkowitą ochroną.

Przypisy

  1. Anguis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 227. (łac.)
  3. a b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Anguis (ang.). The Reptile Database. [dostęp 2019-02-17].
  4. E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 16. (ang.)
  5. a b J.R. Macey, J.A. Schulte, A. Larson, B.S. Tuniyev, N. Orlov & T.J. Papenfuss. Molecular Phylogenetics, tRNA Evolution, and Historical Biogeography in Anguid Lizards and Related Taxonomic Families. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 56 (3), s. 31-41, 1999. DOI: 10.1006/mpev.1999.0615 (ang.). 
  6. J.J. Wiens, J.L. Slingluff. How lizards turn into snakes: a phylogenetic analysis of body-form evolution in anguid lizards. „Evolution”. 55 (11), s. 2303–2318, 2001 (ang.). 
  7. V. Gvoždík, N. Benkovský, A. Crottini, A. Bellati, J. Moravec, A. Romano, R. Sacchi & D. Jandzik. An ancient lineage of slow worms, genus Anguis (Squamata: Anguidae), survived in the Italian Peninsula. „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 2013. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.05.004 (ang.). 

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Anguidae.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0