Ania Nowak

Ania Nowak
Data urodzenia

1983

Narodowość

polska

Język

polski

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński, Inter-University Center for Dance (HZT) w Berlinie

Dziedzina sztuki

choreografia, taniec, performans

Epoka

sztuka współczesna

Ważne dzieła
  • Czy można umrzeć na złamane serce? (2018)
  • Języki przyszłości (2018)
Nagrody
Strona internetowa

Ania Nowak (ur. 1983 w Krakowie[1]) – polska tancerka, choreografka, performerka i autorka tekstów, poruszająca się na przecięciu sztuk performatywnych i wizualnych oraz feminizmu i praktyk queer[2][3][4].

Życiorys

Studiowała iberystykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie ukończyła studia w Inter-University Center for Dance (HZT) w Berlinie, gdzie mieszka i pracuje od 2011 r.[2][3][5][6]

Twórczość

Ania Nowak, Języki przyszłości, 2018

W praktyce twórczej zajmuje się przede wszystkim refleksją nad cielesnością w materialnym i niematerialnym wymiarze: problematyką seksualności, choroby i przyjemności, ale też afektów, uczuć czy intuicji, a także nad czasem oraz możliwościami i wzajemnymi relacjami języka i ciała. Zagadnienia te stanową dla Nowak punkt wyjścia do realizacji performansów, wideoperformansów, wystaw performatywnych czy też rozwijane są w formach tekstowych. Istotne są dla niej takie konteksty jak współczesna polityka czy kryzys związany ze zmianami klimatycznymi[2][3], „bada język, pocałunek i oddech jako sposoby komunikowania”[7].

Mimo zajmowania się choreografią nie uważa tańca za swoje podstawowe medium:

Ja zwykle nie tańczę w swoich pracach. [...] Jedyne sytuacje, w których tańczę w życiu, to sytuacje socjalne, czyli imprezy, bądź sytuacje artystyczne, w których stwierdzam że taniec rzeczywiście ma sens albo ma coś do zakomunikowania. Mimo że jestem choreografką, nie jest dla mnie naturalne, że taniec wyraża i stanowi mój główny środek wyrazu[8].

Od 2014 roku rozwija praktykę sytuującą się pomiędzy choreografią a performansem, tj. na styku sztuk performatywnych i wizualnych[9].

Prowadzi też badania artystyczne dotyczące miłości jako strategii wytwarzania wiedzy, w ramach których „bada ekonomie afektywne, niestabilne struktury troski oraz podejmuje próbę redefiniowania zmysłowości”[10]. Rezultaty swoich badań publikuje od 2014 r. na blogu Technologies of Love, gdzie miłość prezentowana jest jako kategoria polityczna, a technologia jako narzędzie wytwarzania relacji[3][11]:

Poprzez blog, Nowak zbiera materiały wokół radykalnego potencjału miłości jako fenomenu społecznego, który znajduje nowe formaty współbycia, a miłość rozumie jako zjawisko, które jest wciąż wymyślane inaczej i które nie wyklucza ze względu na wiek, płeć, orientację seksualną, przekonania czy stopień sprawności fizycznej[11].

Ważną częścią pracy Nowak jest udział w „nieformalnych strukturach wymiany i współpracy” oraz zaangażowanie w praktyki feministyczne, dlatego też przez jakiś czas artystka współpracowała przede wszystkim z kobietami[3][12]. Jak deklarowała:

Swoje projekty robię prawie wyłącznie z kobietami, czasami mam wsparcie dramaturgiczne od kogoś, kto nie jest kobietą. Oczywiście pracuję z mężczyznami, jeśli zostaję zaproszona do projektu i mnie to zainteresuje. Ja dosyć głośno o tym mówię, że praca z kobietami jest dla mnie wyborem politycznym. [...] Niewątpliwie chcę pracować z kobietami, żeby dawać im pracę, żeby dawać im zarobić i aby zyskały widoczność. Chociaż choreografia generalnie jest zdominowana przez kobiety, nie oznacza, to że kobiety dominują w niej pod względem zarobków i sukcesu[13].

Queerowy aspekt jej prac wiąże się z wytwarzaniem takich form relacji – międzyludzkich oraz z tym, co nie-ludzkie – które wykraczają poza dominujące narracje i struktury oparte na binarnych podziałach, jak np. postać queerowego Boga Ojca/Matki w pracy Bez tytułu 3[14], oraz poza dyskursy większościowe, jak choćby w pracy Języki przyszłości[15][16]. Sama artystka określa ten obszar swoich zainteresowań jako ciągle uaktualnianą pracę z „queerowym ucieleśnieniem i troską”[17]:

W mojej praktyce realizacja tej odpowiedzialności wiąże się z szukaniem odpowiedzi na pytanie o granice między troską, czułością, erotyką i porno. To ważne dla mnie tematy, jednak równie ważny jest sposób pracy nad nimi. Robiąc prace, spekuluję o tym, co to znaczy pracować feministycznie i queerowo. W sztukach performatywnych wciąż brakuje tego namysłu. Musimy wyobrazić sobie bycie w queerowo-feministycznych wspólnotach tak, aby nie reprodukować heteronormatywnych, patriarchalnych, biało-suprematywnych struktur i hierarchii[18].

Pracując z ruchem, cielesnością, bliskością, dotykiem czy seksualnością Nowak zwraca uwagę na problematykę władzy, neoliberalnej ekonomii oraz związanych z nimi nadużyć. „Nie możemy pozwolić, żeby działalność artystyczna polegała przede wszystkim na uwodzeniu sprzyjającemu zarabianiu pieniędzy. Interesuje mnie przyjemność i erotyzm poza imperatywem sprzedaży i kupna,” jak stwierdza artystka[18]. Jak podkreśla Anka Herbut, w pracach Nowak kluczowe jest przechwytywanie słów i dekonstruowanie ich pierwotnych znaczeń, a przez to demontaż tożsamości kulturowych, narodowych i seksualnych oraz proponowanie seksualności rozumianej jako czułość i empatia w miejsce relacji opartych na dominacji[19].

Intencją artystki jest również takie poszerzanie pola produkcji choreograficznej, by było ono przestrzenią inkluzywną: uwzględniającą różnorodność oraz głosy osób z mniejszości czy z nienormatywnymi ze względu na wiek czy stopień sprawności ciałami[17].

Działania Nowak zostały określone przez Tomasza Platę jako praktyki teatru eksperymentalnego czerpiącego z tradycji sztuki performance i wyróżnione obok realizacji Wojtka Ziemilskiego, Chóru Kobiet, Komuny//Warszawa, Anny Karasińskiej, Weroniki Szczawińskiej czy Wojtka Blecharza[20].

Współpracuje między innymi z Agatą Siniarską, Mateuszem Szymanówką, Julią Rodriguez.

Jej prace prezentowane były m.in. w berlińskich Hebbel am Ufer (HAU), Sophiensaele, Uferstudios, Neukoellner Oper i Akademie der Künste, warszawskich Nowym Teatrze i Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski oraz w BWA Wrocław, Art Institute HGK FHNW w Bazylei, CAC Contemporary Art Centre w Wilnie i ICK Dans Amsterdam, a także w Barcelonie, Sztokholmie i Bukareszcie[2][3][21]. Brała udział w tworzeniu choreografii do ceremonii otwarcia Pierwszych Igrzysk Europejskich w Azerbejdżanie[2].

Artystka ma również sprecyzowane plany na bliższą i dalszą przyszłość:

W 2021 roku będzie rezydentką Ankara Queer Art w Turcji oraz Muzeum Sztuki Nowoczesnej i Współczesnej w Seulu. W 2025 wraz z grupą artystów, kucharzy i inżynierów rozpocznie research w Centrum Biolokacji w Punta Cana. Na 2033 przewidziany jest finał projektu badawczego Nowak na temat związków ekologii i miłości, a na 2046 nowy projekt dotyczący końca internetu[2][22].

Wybrane realizacje

Reżyseria i choreografia

  • 2015: A Queer Kind of Evidence, wraz z Martinem Hansenem. Premiera: Festiwal Tanztage, Berlin[3][23].
  • 2015: choreografia ceremonii otwarcia Pierwszych Igrzysk Europejskich, Baku[12].
  • 2015: Exercising Attention #5. Ćwiczenia z uważności, koncept, choreografia i wykonanie. CK Zamek w Poznaniu.
  • 2015: Exercising Attention #6. Ćwiczenia z uważności, koncept, choreografia i wykonanie. Realizacja we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca w ramach programu „Scena dla tańca 2015”. Prezentacja: Międzynarodowe Forum Tańca, Teatr Polski w Bydgoszczy[24].
  • 2016: Exercising Attention #7, koncept, choreografia i wykonanie, współpraca: Siegmar Zacharias, Litó Walkey, Alice Chauchat, Agata Siniarska. W ramach projektu Powrót (do) przyszłości w Galerii Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu, kurator: Mateusz Szymanówka[25][26][27].
  • 2016: Offering What We Don’t Have To Those Who Don’t Want It, współpraca: Agata Siniarska, Mateusz Szymanówka, Xenia Taniko Dwertmann, Julia Rodriguez. Premiera: Festiwal Tanztage, Berlin[3].
  • 2016: Don’t Go For Second Best, Baby!, performans i współpraca: Julek Kreutzer, Julia Plawgo, konsultacja dramaturgiczna: Mateusz Szymanówka, Julia Rodriguez, Siegmar Zacharias. Performans wyprodukowany przez Art Stations Foundation w ramach programu rezydencyjnego Solo Projekt Plus. Prezentowany m.in. w Nowym Teatrze w Warszawie w ramach cyklu Aktywizm tańca[3][28][29][30].
  • 2018: Bez tytułu 3, wraz z Maxem Göranem, współpraca: Jayson Patterson, wideo: Ola Osowicz, konsultacja dramaturgiczna: Agata Siniarska, stylizacja: Dusty Whistles. Spektakl wyprodukowany przez Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w ramach rezydencji performatywnych Sprzężenia zwrotne – nadawanie i przyjmowanie formy, kuratorka: Agnieszka Sosnowska. Prezentowany m.in. w Teatrze Studio w Warszawie[7][31].
  • 2018: Języki przyszłości, performerzy: Oskar Malinowski, Aleksandra Osowicz, Rafał Pierzyński, Jaśmina Polak. Spektakl w ramach cyklu Teatr 2118 w Nowym Teatrze w Warszawie, kurator: Tomasz Plata[3][32][15].
  • 2018: You are safe, reż. A. Siniarska, choreografia i performans: A. Siniarska, A. Nowak, Katarzyna Wolińska, dramaturgia: Mateusz Szymanówka. Realizacja w ramach programu Poszerzanie pola Nowego Teatru w Warszawie i Art Stations Foundation[33][34][33][35][36].
  • 2019: To the Aching Parts! (Manifesto), performans. Premiera: Hebbel am Ufer w Berlinie, prezentowany podczas Biennale Zielona Góra 2020[22].
  • 2019: Inflammations, choreografia: A. Nowak, performans: A. Nowak, Angela Alves, Laura Lulika, dramaturgia: Mateusz Szymanówka. Realizacja we współpracy z TATWERK[37].

Wystawy indywidualne

Wystawy zbiorowe

Udział performerski

Publikacje

Nagrody i wyróżnienia

Rezydencje artystyczne: CK Zamek w Poznaniu, Dancehouse Melbourne (wraz z Martinem Hansenem, 2014) i Art Stations Foundation (2016)[12][47].

Stypendystka Prezydenta Miasta Krakowa oraz Instytutu Muzyki i Tańca[21].

2014 – stypendium programu Danceweb w ramach festiwalu ImpulsTanz, Wiedeń[12].

2019 – II nagroda Project Room (CSW Zamek Ujazdowski) za wystawę i performans Czy można umrzeć na złamane serce? – za „stworzenie eksperymentalnej przestrzeni performatywnej instalacji wideo”, w którym artystka „podejmując temat cielesnego wymiaru cierpienia, przełożyła naukowy, medyczny dyskurs na poetycką, momentami dowcipną, wypowiedź”[3].

2021 – Nagroda Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven za odwagę, pokonywanie i przekraczanie granic dla młodej polskiej artystki[48].

Przypisy

  1. ↑ a b Matters of Touch. Arts Santa Mònica, artssantamonica.gencat.cat [dostęp 2021-03-13].
  2. ↑ a b c d e f Ania Nowak, taniec POLSKA [pl] – taneczny portal internetowy [dostęp 2021-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-09] (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l Marcelina Obarska, Ania Nowak, Culture.pl [dostęp 2021-02-27] (pol.).
  4. ↑ a b Ula Sickle – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski [dostęp 2021-02-28] (pol.).
  5. ↑ Ania Nowak, Ruchome sieci współpracy. Nie tylko o polskiej społeczności tańca w Berlinie, taniec POLSKA [pl] – taneczny portal internetowy [dostęp 2021-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-05] (pol.).
  6. ↑ Agnieszka Sosnowska, Androgynous and Soft: Non-normative Languages of Ania Nowak, „Polish Theatre Journal”, 0 (1(5)), 27 kwietnia 2018 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  7. ↑ a b Bez tytułu 3. STS, teatrstudio.pl [dostęp 2021-02-27].
  8. ↑ Tarasin, 127.
  9. ↑ Tarasin, 130.
  10. ↑ a b Ania Nowak – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski [dostęp 2021-02-27] (pol.).
  11. ↑ a b O miłości, przyjemności, wstydzie, dumie, empatii, gimnazjum w Łasku, trosce i oporze w jednym ruchu bioder. Wieczór walentynkowy Kem Care – Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, artmuseum.pl [dostęp 2021-02-27] (pol.).
  12. ↑ a b c d SOLO PROJEKT PLUS 2016 » Art Stations Foundation, artstationsfoundation5050.com [dostęp 2021-02-28].
  13. ↑ Magda Garlińska, Pogaduchy: polskie tancerki z Berlina, Szajn, 4 lipca 2017 [dostęp 2021-02-27] (pol.).
  14. ↑ Marcin Bogucki, Queer po polsku, „Dialog – Miesięcznik poświęcony dramaturgii współczesnej”, maj 2019 [dostęp 2021-02-28] (pol.).
  15. ↑ a b Vogue Polska, Najważniejsze dzieła sztuki o tematyce LGBTQ+., Vogue Polska, 7 czerwca 2020 [dostęp 2021-03-13] (pol.).
  16. ↑ Katarzyna Słoboda, Choreografie intymności, „Didaskalia” (150), 2019 [dostęp 2021-03-13].
  17. ↑ a b Aleksandra Osowicz, Rozmowa z Anią Nowak, Choreografiawsieci.pl.
  18. ↑ a b Poszerzać pole tego, co możliwe, Dialog – Miesięcznik poświęcony dramaturgii współczesnej [dostęp 2021-02-28] (pol.).
  19. ↑ Anka Herbut, Choreografie queerowych utopii, „Dwutygodnik.com” (263), sierpień 2019 [dostęp 2021-03-13] (pol.).
  20. ↑ Post-teatr i okolice. Rozmowa z Tomaszem Platą, SZUM, 30 sierpnia 2016 [dostęp 2021-02-27] (pol.).
  21. ↑ a b Poznań/Ania Nowak – rezydencja: Ania Nowak – spektakl „Exercising attention #5. Ćwiczenia uważności”, taniec POLSKA [pl] – taneczny portal internetowy [dostęp 2021-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-08] (pol.).
  22. ↑ a b Ania Nowak: Biennale Zielona Gora, biennalezielonagora.pl [dostęp 2021-02-27].
  23. ↑ Berlin: Premiera projektu Ani Nowak i Martina Hansena oraz spektakl Alexandra Baczynskiego-Jenkinsa na Tanztage 2015, taniec POLSKA [pl] – taneczny portal internetowy [dostęp 2021-02-28] (pol.).
  24. ↑ Bydgoszcz. Taneczne sola Agaty Siniarskiej i Ani Nowak, e-teatr.pl, 16 października 2015.
  25. ↑ DRUGA ODSŁONA „POWROTU (DO) PRZYSZŁOŚCI”, Galeria Sztuki im. Jana Tarasina, 7 maja 2016 [dostęp 2021-02-28] (pol.).
  26. ↑ Powrót (do) przyszłości, Galeria Sztuki im. Jana Tarasina, 7 kwietnia 2016 [dostęp 2021-02-28] (pol.).
  27. ↑ Mateusz Szymanówka, Katarzyna Koślacz (red.), Powrót (do) przyszłości, Kalisz 2016, s. 45–52, 119–132 [dostęp 2021-02-28].
  28. ↑ SOLO PROJEKT PLUS 2016 » Art Stations Foundation, artstationsfoundation5050.com [dostęp 2021-02-28].
  29. ↑ Don’t Go For Second Best, Baby! Disc 1 » Art Stations Foundation, artstationsfoundation5050.com [dostęp 2021-02-28].
  30. ↑ DON’T GO FOR SECOND BEST, BABY! Ania Nowak – Nowy Teatr, nowyteatr.org [dostęp 2021-02-28] (pol.).
  31. ↑ Karolina Plinta, Znajomi znajomym, SZUM, 20 lipca 2018 [dostęp 2021-03-13] (pol.).
  32. ↑ Witold Mrozek, Jak przyszłość, to koniec. „Teatr 2118” w Nowym Teatrze, SZUM, 24 maja 2019 [dostęp 2021-02-27] (pol.).
  33. ↑ a b Warszawa/Poszerzanie pola: Agata Siniarska „You Are Safe”, taniec POLSKA [pl] – taneczny portal internetowy [dostęp 2021-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-08] (pol.).
  34. ↑ Piękny aktywizm, teatralny.pl [dostęp 2021-02-27].
  35. ↑ You are safe – Nowy Teatr, nowyteatr.org [dostęp 2021-02-27] (pol.).
  36. ↑ Alicja Müller, Śniadanie na trawie z plastiku, „Didaskalia” (149), luty 2019, s. 92–94 [dostęp 2021-02-28].
  37. ↑ Sophiensæle, Ania Nowak: Inflammations, sophiensaele.com, 19 sierpnia 2019 [dostęp 2021-03-13] (ang.).
  38. ↑ Inflammatory states. Mateusz Szymanówka interviews Ania Nowak, BLOK MAGAZINE, 23 marca 2019 [dostęp 2021-03-13] (ang.).
  39. ↑ „Milk Me Sugar” w Galerii Arsenał w Białymstoku, SZUM, 3 lutego 2021 [dostęp 2021-02-27] (pol.).
  40. ↑ Milk me sugar, galeria-arsenal.pl [dostęp 2021-02-27] (pol.).
  41. ↑ [PL] ‘Milk Me Sugar’ w Galerii Arsenał w Białymstoku, BLOK MAGAZINE, 8 lutego 2021 [dostęp 2021-02-27] (ang.).
  42. ↑ TRZY TO JUŻ TŁUM. Wystawa OUT OF STH VI. Chłonność Przestrzeni, bwa.wroc.pl [dostęp 2021-03-13].
  43. ↑ Trzy to już tłum | MFF Nowe Horyzonty, nowehoryzonty.pl [dostęp 2021-03-13] (pol.).
  44. ↑ Anka Herbut (red.), TRZY TO JUŻ TŁUM. Wystawa główna OUT OF STH VI: Chłonność przestrzeni. Przewodnik po wystawie, s. 28–29 [dostęp 2021-03-13].
  45. ↑ Encyklopedia, Warszawa. Polifonia głosów i gestów. Wystawa „Wolne gesty” w CSW, Encyklopedia teatru polskiego [dostęp 2021-02-28] (pol.).
  46. ↑ Karol Sienkiewicz, Pod kontrolą, „Dwutygodnik” (233), marzec 2018 [dostęp 2021-02-28] (pol.).
  47. ↑ Monumental – Aerowaves – Dance across Europe, aerowaves.org [dostęp 2021-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-26].
  48. ↑ Ania Nowak, Mariola Przyjemska, Bracha L. Ettinger i Iwona Demko z Nagrodą Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven, SZUM, 16 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-18] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ania Nowak, Języki przyszłości, 2018.jpg
Autor: Maurycy Stankiewicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ania Nowak, performans „Języki przyszłości”, 2018, Nowy Teatr w Warszawie. Fot. Maurycy Stankiewicz.