Aniela Gruszecka

Aniela Gruszecka
Jan Powalski
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1884
Warszawa

Data i miejsce śmierci

18 kwietnia 1976
Kraków

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Epoka

Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Aniela Gruszecka, zamężna Nitschowa, ps. Jan Powalski (ur. 18 maja 1884 w Warszawie, zm. 18 kwietnia 1976 w Krakowie) – polska pisarka i krytyczka literacka.

Życiorys

Córka Artura Gruszeckiego. Studiowała nauki ścisłe na Uniwersytecie Jagiellońskim i na Sorbonie. W 1913 wyszła za mąż za profesora językoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego Kazimierza Nitscha, którego pracę i życie opisała w książce Całe życie nad przyrodą mowy polskiej (1976). Była związana ze środowiskiem intelektualno-artystycznym Krakowa sportretowanym w powieści Przygoda w nieznanym kraju.

Jej ciotecznym bratem był Konstanty Krumłowski. Stryjecznym bratem męża był profesor Uniwersytetu Warszawskiego Roman Nitsch, żonaty z rzeźbiarką i profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie Ludwiką Nitschową z domu Kraskowską – autorką warszawskiego Pomnika Syreny.

10 listopada 1933 „za zasługi na polu literatury” została odznaczona przez Prezydenta RP Ignacego Mościckiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[1].

Otrzymała nagrodę literacką miasta Krakowa (1934)[2] i województwa krakowskiego (1948).

Twórczość

Debiutowała powieścią W słońcu (1913) opowiadającą o życiu dwóch chłopców na ówczesnych kresach. Nowatorstwem artystycznym odznaczyła się powieść psychologiczna Przygoda w nieznanym kraju (1933, wznow. 1957), której akcja rozgrywa się w krakowskich środowiskach intelektualnych i artystycznych. Ważne miejsce w twórczości Gruszeckiej zajmują popularne powieści historyczne dla młodzieży, których akcja toczy się w średniowiecznej Polsce: Król (1913), W grodzie żaków (1913, wznow. 1947), Od Karpat nad Bałtyk (1946), Nad jeziorem (1921, wznow. 1961) czy Powieść o kronice Galla (tom 1-6, 1960–1970). Nad jeziorem. Sielanka wielkopolska z XIII wieku wyróżnia się szczególnie umiejętną archaizacją języka. Wielotomowy cykl Powieść o kronice Galla stanowi epicką panoramę dziejów Kroniki Polskiej, ukazującą jej powstanie, znaczenie historyczne oraz spory naukowe, jakie budziła wśród kolejnych pokoleń.

Aniela Gruszecka współpracowała z czasopismem „Przegląd Współczesny”, w którym ogłosiła wiele studiów o literaturze, m.in. O powieści (1927), Stare i nowe w powieści współczesnej (1933), Klasyfikacja a życie na terenie powieści (1934). Opublikowała w nim także recenzje kilku głośnych debiutów: Witolda Gombrowicza, Adolfa Rudnickiego i Zbigniewa Uniłowskiego.

Przypisy

  1. M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277
  2. Paweł Stachnik, Nagroda przy wódce..., dziennikpolski24.pl, 28 marca 2017 [zarchiwizowane z adresu 2020-05-04].

Media użyte na tej stronie

Portret Anieli Gruszeckiej 1919 (130088618) (cropped).jpg
Adres wydawniczy: [1919]
Opis fizyczny: 1 fotografia ; 14,4x10 cm
Tytuł nadany przez katalogującego.