Aniela Krzywoń
 | |
 szeregowy | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 29 maja – 12 października 1943 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   | |
Aniela Krzywoń (ur. 27 kwietnia 1925 w Puźnikach, zm. 12 października 1943 pod Lenino) – żołnierz 1.= Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, pierwsza (i jedyna w historii) Polka, która otrzymała tytuł Bohatera Związku Radzieckiego. Jedyna kobieta nagrodzona tym tytułem, która nie była obywatelką Związku Radzieckiego.
Życiorys
Pochodziła z rodziny o tradycjach patriotycznych, jej ojciec Tadeusz, walczył w Legionach, a także w kampanii wrześniowej. W 1940 rodzina Krzywoniów została deportowana w głąb ZSRR, do wsi Jakutino w rejonie Szytkina w obwodzie irkuckim. Później rodzinę przeniesiono do Kańska w Kraju Krasnojarskim, gdzie Aniela rozpoczęła pracę w zakładach mięsnych.
29 maja 1943 wstąpiła jako ochotnik do Wojska Polskiego formowanego w ZSRR, gdzie otrzymała przydział do 2. kompanii fizylierek, 1 Samodzielnego Batalionu Kobiecego. Podczas bitwy pod Lenino Anielę przydzielono do oddziału ochrony sztabu 1 Dywizji Piechoty, z zadaniem ochrony ciężarówki z dokumentami sztabowymi. Samochód trafiony niemiecką bombą lotniczą stanął w płomieniach. Aniela Krzywoń, nie zważając na płomienie oraz ostrzał wroga, uratowała z ciężarówki skrzynię z dokumentami i dwóch rannych, sama zaś zginęła w pożarze.
Pochowana na polskim cmentarzu wojskowym w Lenino.
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari - 11 listopada 1943[1] (pośmiertnie; Polska)
- Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego - 11 listopada 1943 (pośmiertnie; ZSRR)
- Order Lenina - 11 listopada 1943 (pośmiertnie; ZSRR)
Upamiętnienie
Jej imię noszą ulice w wielu miastach Polski, m.in. w: Białymstoku, Bielsku-Białej, Jeleniej Górze, Krakowie, Łodzi, Nowej Dębie, Radzionkowie, Skierniewicach, Szczecinie-Dąbiu[2][3], Warszawie, Zabrzu, Zielonej Górze oraz za granicą w Rosji w Kańsku na Syberii[4], także na południu Polski w miejscowości Rudołtowice. W okresie PRL jej imieniem nazwano wiele szkół (np. w Legnickim Polu, gdzie w okolicznej miejscowości Mikołajowice mieszka jej brat), drużyn harcerskich i gromad zuchowych.
5 stycznia 1985 roku, w syberyjskim mieście Kańsk, odsłonięto pomnik Anieli Krzywoń[5][6].
Przypisy
- ↑ Wojciech Stela: Polskie ordery i odznaczenia. Warszawa: 2008, s. 89.
- ↑ Ulica Anieli Krzywoń w Szczecinie znajduje się w centrum osiedla Dąbie, wcześniej samodzielnym mieście, leżącym na prawym brzegu Odry.
- ↑ Ulica Anieli Krzywoń w Szczecinie
- ↑ Tadeusz Dybeł, Głos Radziszowa nr 11, V 2001 [1] (dostęp 23 stycznia 2011)
- ↑ Tomasz Honkisz. Kronika. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3/1985. s. 303-304.
- ↑ Школьники пытаются спасти памятник Анели Кживонь от разрушения и вандалов г. Канск; Лимон ТВ ((ros.) Uczniowie starają się ochronić pomnik Anieli Krzywoń przed zniszczeniem i wandalami, m. Kańsk; Limon TV) – materiał video z 12 lutego 2015
Bibliografia
- Jan Karaskiewicz, Edward Pawłowski, Fizylierka Aniela Krzywoń, Wydawnictwo MON, Warszawa 1988
- Н.Чернюк. От землянки ссыльных к землянке фронтовой.. memorial.krsk.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-11)]. – tekst z czasopisma Красноярский рабочий, Krasnojarsk, 01.04.1995
- Кживонь Анеля Тадеушовна. Герой Советского Союза ((ros.) Aniela Krzywoń. Bohater Związku Radzieckiego.) – artykuł w serwisie www.warheroes.ru
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Ribbon bar for the Soviet decoration Order of Lenin. Drawn by Zscout370.
Naramiennik szeregowego Wojsk Lądowych RP.
Medal “Gold Star” of a “Hero of the Soviet Union”
Orzeł tzw. wzór 43 (piastowski) noszony m.in. na czapkach przez żołnierzy 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Popularnie nazywany przez żołnierzy kuricą, kurą czy też wroną.
Autor: American1990, Licencja: CC BY 3.0
Medal okolicznościowy z Anielą Krzywoń - rewers
Autor: American1990, Licencja: CC BY 3.0
Medal okolicznościowy z Anielą Krzywoń - awers