Aniela Salawa

Błogosławiona
Aniela Salawa OFS
mistyczka, tercjarka
Ilustracja
Zdjęcie Anieli Salawy z 1921
Data i miejsce urodzenia

9 września 1881
Siepraw

Data i miejsce śmierci

12 marca 1922
Kraków

Czczona przez

Kościół katolicki

Beatyfikacja

13 sierpnia 1991
Rynek Główny w Krakowie
przez Jana Pawła II

Wspomnienie

9 września

Atrybuty

szczotka do zamiatania, szal

Patronka

tercjarzy franciszkańskich, służących, studentów, nieuleczalnie chorych oraz chorych na stwardnienie rozsiane

Szczególne miejsca kultu

sanktuarium bł. Anieli Salawy w Sieprawiu,
bazylika św. Franciszka z Asyżu w Krakowie,
ul. Franciszkańska 2

Przyczyna śmierci

rak żołądka

Miejsce spoczynku

kaplica Męki Pańskiej bazyliki św. Franciszka z Asyżu w Krakowie

Zawód, zajęcie

służąca

Miejsce zamieszkania
  • Siepraw (1881–1897)
  • Kraków (1897–1922)
    • Narodowość

    polska

    Rodzice
  • Bartłomiej
  • Ewa z d. Bochenek

    • Aniela Salawa (ur. 9 września 1881 w Sieprawiu, zm. 12 marca 1922 w Krakowie) – polska mistyczka, tercjarka franciszkańska[1], autorka Dziennika, służąca[2] oraz błogosławiona Kościoła katolickiego.

    Życiorys

    Zdjęcie bł. Anieli Salawy

    Pochodziła z Małopolski. Urodziła się w podkrakowskiej wsi Siepraw 9 września 1881 w wielodzietnej[a] rodzinie kowala Bartłomieja Salawy[b] i Ewy z domu Bochenek, córki piekarza z Sułkowic. Już cztery dni później (13 września) została ochrzczona z rąk ks. Wojciecha Kopińskiego w parafialnym kościele św. Michała Archanioła w Sieprawiu[3]. Rodzicami chrzestnymi byli Paweł Ficek i Wiktoria Salawa[4]. Była dzieckiem chorowitym i niedożywionym, z powodu niedostatku, skłonnym do omdleń[5].

    Podstawowych prawd wiary nauczyła się w domu, w którym jej pobożni rodzice (szczególnie matka) je pielęgnowali, poprzez śpiew godzinek o Niepokalanym Poczęciu NMP, lekturę książek religijnych czy też odmawianie wspólnego różańca[5]. Do szkoły uczęszczała zaledwie przez dwa lata, potem starała się pomagać rodzicom w gospodarstwie, a następnie wyjechała za pracą do Krakowa. Od 1897 utrzymywała się jako pomoc domowa, służąc w kilku krakowskich domach, początkowo w Podgórzu u maszynisty kolejowego Franciszka Kloca, przy ul. Dekerta jako opiekunka małego dziecka[6][7], a następnie u innych pracodawców (rodzina Turowskich (1900–1901), rodzina Xawerów (1901–1903)[7]), najdłużej – ponad 11 lat – u adwokata dr. Edmunda Fischera i jego żony Marii[c].

    Kluczowym momentem w życiu i przemianie duchowej Anieli była śmierć, chorującej na gruźlicę, jej siostry Teresy (25 stycznia 1899)[8]. Od tego dnia dużo czasu zaczęła poświęcać na modlitwę i kontemplację. Uczęszczała na nabożeństwa u redemptorystów (należała do Arcybractwa Matki Bożej Nieustającej Pomocy[9]) i franciszkanów, pomagała m.in. w dekoracji kościołów. Ponadto była członkinią Sodalicji Mariańskiej.

    Mając 18 lat złożyła ślub czystości[10]. 27 lutego 1900 wstąpiła do Katolickiego Stowarzyszenia Służby Żeńskiej pw. św. Zyty w Krakowie (tzw. Zytek) i współpracowała z tym stowarzyszeniem do końca życia[d][11]. Codziennie przyjmowała komunię św. oraz bardzo często wstępowała do kościoła na adorację Najświętszego Sakramentu (m.in. do kościoła bernardynek) czy do kaplicy Męki Pańskiej u ojców franciszkanów[12]. 15 maja 1912 rozpoczęła nowicjat Trzeciego Zakonu św. Franciszka, a profesję złożyła 6 sierpnia 1913 na ręce o. Izydora Olbrychta OFM w kongregacji przy bazylice św. Franciszka w Krakowie, przyjmując imię Teresa[13].

    Kaplica Męki Pańskiej bazyliki św. Franciszka z Asyżu w Krakowie (blisko ołtarza po lewej nisza grobowa bł. Anieli Salawy)

    Nosiła zazwyczaj czarną, długą suknię, zapiętą pod szyją wysokim kołnierzykiem, albo ciemną spódnicę i białą bluzkę, również z kołnierzykiem[14]. Gęste, czarne włosy zaczesywała gładko nad czołem i splatała z tyłu głowy[14]. Twarz jej zdobiły silne rumieńce[14].

    W okresie I wojny światowej (1914–1915) pomagała rannym żołnierzom i jeńcom wojennym[15]. Wspierała biednych jałmużną[16]. W tym czasie jej stan zdrowia pogorszył się, zachorowała na stwardnienie rozsiane, później na raka żołądka i gruźlicę. W ostatnich pięciu latach swojego życia, nie mając już środków do życia i nie mogąc wykonywać wyuczonego zawodu, zmieniała kolejne mieszkania w Krakowie, by ostatecznie zamieszkać w suterenie domu przy ul. Radziwiłłowskiej 20[17]. W tym okresie była utrzymywana przez dobroczyńców[18]. 7 października 1920 wyjechała na pielgrzymkę do Częstochowy na Jasną Górę[19]. Wcześniej pielgrzymowała często do sanktuarium Matki Bożej Tuchowskiej[20]. U schyłku życia miała dar jasnowidzenia, przepowiadając wielu osobom ich dalsze losy. 8 lutego 1922, na miesiąc przed śmiercią napisała własnoręcznie Akt ofiarowania się za Polskę[21]:

    O Jezu, w Najświętszym Sakramencie utajony! Łącząc z ofiarą życia i śmierci Twojej mnie całą, duszę z Duszą Twoją, serce z Sercem Twoim, ciało z Ciałem Twoim, ofiaruję Ci przez ręce Niepokalanej Twojej Matki, Królowej Polski, św. Józefa i Świętych Twoich, wszystkie chwile mego życia, wszystkie boleści i cierpienia, szczególnie straszne palenie w gardle i języku.

    Ofiaruję Ci resztę życia, życie i śmierć w sprawie tej wielkiej, jaka się ma z woli Twojej wykonać ku czci i chwale Twojej najpierw w Polsce, a przez Polskę wśród wielkiego świata. Ofiaruję Ci to za tego kapłana[e], o którym wiesz i przez którego postanowiłeś tak ważną sprawę przeprowadzić. Proszę Cię, pobłogosław mu w pracy i nie zostawiaj go w połowie drogi, do jakiej sam go powołać raczyłeś. Amen.

    Zmarła 12 marca 1922 w szpitalu stowarzyszenia św. Zyty przy ul. Mikołajskiej 30 (dziś nieistniejącym) około godz. 16:00[22]. Została pochowana 15 marca, początkowo na cmentarzu Rakowickim w Krakowie przy licznym udziale duchowieństwa (m.in.: jezuitów, redemptorystów i franciszkanów)[23], jednak po ekshumacji dokonanej 13 maja 1949 na wniosek kard. Adama Stefana Sapiehy, ostatecznie spoczęła w kaplicy Męki Pańskiej bazyliki św. Franciszka z Asyżu.

    Grobowiec bł. Anieli Salawy w bazylice franciszkanów
    Obraz nad grobowcem

    Dziennik

    Aniela Salawa przez lata oddawała się medytacji. Czytała książki klasyków europejskiej mistyki m.in. św. Gemmę Galgani[24]: Głębie duszy, św. Jana od Krzyża: Ciemną noc duszy [25] oraz inne dzieła św. Teresy z Ávili, św. Katarzyny z Genui czy bł. Jana Ruysbroecka[26]. Swoje doznania mistyczne i wewnętrzne przeżycia duchowe opisała w Dzienniku[27], prowadzonym przez nią w latach 1916–1921[28]. Według Franciszka Świątka Dziennik jako dokument głębokich przeżyć mistycznych można zaliczyć do polskiej literatury mistycznej[29]. Natomiast według Jadwigi Stabińskiej dziennika nie można zaliczyć do dzieł literackich[30]. Jak wspomina Joachim Bar, Aniela Salawa w swoich dziennikach często wykorzystywała przeczytane treści z mistycznej literatury jaką czytała i niemal dosłownie ją stosowała we własnym dzienniku[26]:

    W jej późniejszym dzienniku powtarzają się nie tylko słowa, ale całe okresy zdań łudząco podobne do wyrażeń autorów mistycznych.

    Publikacje

    Staraniem ostatniego jej spowiednika o. Stanisława Maciątka SJ, który uporządkował po jej śmierci pozostawione przez nią notatki oraz sporządził ich maszynopis, zostały one później opublikowane, początkowo w periodyku „Nasza Przeszłość” w 1958[28], a następnie wydane w pozycji książkowej[31].

    • Aniela Salawa: Wypowiedzi Służebnicy Bożej Anieli Salawy. Kraków: 1988. OCLC 803980406.
    • Aniela Salawa (opr. o. Joachim Roman Bar OFMConv.): Dziennik. (PDF). Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1989. OCLC 830077597.

    Beatyfikacja

    Z inicjatywy ojców franciszkanów przekonanych o świątobliwości jej życia wysunięto propozycję wyniesienia jej na ołtarze[32]. Proces informacyjny odbył się w latach 1948–1949 w archidiecezji krakowskiej[33], po czym w 1955 w celu skompletowania pełnej dokumentacji przeprowadzono proces dodatkowy[34]. Odtąd przysługiwał jej tytuł Służebnicy Bożej. 20 czerwca 1986 Stolica Apostolska wydała dekret o ważności procesu informacyjnego i dodatkowego, po czym w roku następnym (1987) złożono tzw. Positio wymagane w dalszej procedurze beatyfikacyjnej[32].

    14 kwietnia 1987 odbyło się w Rzymie posiedzenie konsultorów teologicznych, a następnie 2 czerwca tegoż roku sesja kardynałów i biskupów Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, po czym 23 października papież św. Jan Paweł II upoważnił Kongregację do upowszechnienia dekretu o heroiczności jej cnót[32]. Odtąd przysługiwał jej tytuł Czcigodnej Służebnicy Bożej. Postulatorem procesu mianowano o. Stanisława Sikorę OFMConv[35], a wicepostulatorami o. Symeona Barcika OFMConv i o. Joachima Romana Bara OFMConv. Do beatyfikacji potrzebny był cud za jej wstawiennictwem, jakim okazało się uzdrowienie ośmioletniego chłopca Grzegorza Serafina z Nowego Targu, który uległ tragicznemu wypadkowi podczas zabawy[32][f]. Po zaakceptowaniu przez Stolicę Apostolską tego cudu, 6 lipca 1991 promulgowano dekret papieża św. Jana Pawła II zezwalający na jej beatyfikację, która odbyła się podczas uroczystej mszy świętej 13 sierpnia 1991, którą celebrował św. Jan Paweł II na Rynku Głównym w Krakowie, podczas jednego z etapów swojej pielgrzymki do Polski[32]. W słowie kończącym tę uroczystość powiedział on wtedy m.in.[36]:

    Jest to dla mnie ogromna radość, że mogłem dzisiaj w Krakowie wynieść do chwały błogosławionych Anielę Salawę. Ile razy modliłem się przy jej relikwiach, jak głęboko zapadły mi w pamięć, w serce te słowa: „Panie! Żyję, bo każesz, umrę, kiedy chcesz, zbaw mnie, bo możesz”.

    Jej wspomnienie liturgiczne wyznaczono na dzień jej urodzin, przypadający 9 września[2].

    Upamiętnienie

    Witraż przedstawiający Anielę Salawę znajdujący się w oknie kościoła Opatrzności Bożej w Trzebosi

    Błogosławiona Aniela Salawa została patronką tercjarzy franciszkańskich (od 1992)[5], służących[37], studentów[g], nieuleczalnie chorych oraz z inicjatywy Polskiego Stowarzyszenia Stwardnienia Rozsianego, chorych na stwardnienie rozsiane[38].

    W szpitalu św. Zyty przy ulicy Mikołajskiej 30, w miejscu, gdzie stało jej łóżko wmurowano po jej śmierci marmurową tablicę pamiątkową z napisem[39]:

    W tym pokoju dnia 12 III 1922 roku zasnęła w Panu służebnica Boża Aniela Salawa długoletnia członkini stowarzyszenia św. Zyty i III Zakonu Św. Franciszka.

    Kraków, ul. Radziwiłłowska 20
    Tablica pamiątkowa
    Kamienica

    Ponadto na kamienicy przy ul. Radziwiłłowskiej 20 również wmurowano tablicę pamiątkową[40].

    Błogosławionej poświęcono film z 2007 pt. Perła nad perły.

    Po mszy beatyfikacyjnej na krakowskim Rynku św. Jan Paweł II poświęcił w bazylice ojców franciszkanów obraz pędzla Stanisława Jakubczyka z jej wizerunkiem ofiarowany później do kaplicy jej poświęconej w sanktuarium w Sieprawiu[41]. Obraz beatyfikacyjny z jej wizerunkiem pędzla Piotra Moskala został umieszczony w kościele Księży Misjonarzy w Krakowie[42]. W 2006 proboszcz parafii św. Michała Archanioła w Sieprawiu ks. Piotr Kluska przekazał na ręce przewodniczącej Rady Gminy obraz olejny pędzla Jerzego Kurnali przedstawiający jej portret, który zawieszono w Urzędzie Gminy[43]. Ponadto jeden z witraży kościoła Narodzenia NMP w Myślenicach przedstawia jej podobiznę. Kolejny witraż z jej wizerunkiem znajduje się w kościele Opatrzności Bożej w Trzebosi.

    W jej rodzinnej miejscowości Sieprawiu znajduje się studzienka bł. Anieli Salawy[44].

    Poza jej sanktuarium w Sieprawiu, które 19 marca 2004 erygował dekretem kard. Franciszek Macharski[45], trzy inne kościoły parafialne w Polsce, a mianowicie w: Krakowie, Olsztynku i Suwałkach noszą jej wezwanie. Ponadto we wsi Olszowice wybudowano kaplicę pod jej wezwaniem[46]. W trzech miejscowościach w Polsce, a mianowicie w: Krakowie[47], Olszowicach[48] i Sieprawiu[49], jedną z ulic nazwano jej imieniem.

    W 2005 zarejestrowano w Krakowie, Fundację na rzecz Chorych na SM im. Bł. Anieli Salawy, której celem jest pomoc dla osób cierpiących na schorzenia narządu ruchu, zwłaszcza na stwardnienie rozsiane[50].

    W październiku 2011 przy parafii bł. Anieli Salawy w Krakowie utworzono chór pod nazwą Chór Mieszany Salawa[51].

    Ułożono specjalne wezwania do bł. Anieli Salawy[52] oraz godzinki ku jej czci[53].

    Zobacz też

    Uwagi

    1. ↑ Rodzeństwo Anieli to: Eleonora, Marianna, Stanisław, Julianna, Teresa, Anna, Karolina, Franciszek i Ludwik Andrzej. Ponadto miała ona jeszcze dwóch przyrodnich braci z pierwszego małżeństwa jej ojca: Franciszka i Jana (→ Wojtczak 1983 ↓, s. 153–154; Gogola 2010 ↓, s. 317).
    2. ↑ Było to drugie małżeństwo Bartłomieja Salawy. Początkowo ożenił się z sieprawską dziewczyną Magdaleną Wielgus, z którą miał dwóch synów. Przedwczesna śmierć żony uczyniła go wdowcem. 30 października 1861 ożenił się powtórnie w kościele w Sułkowicach z Ewą Bochenek. Zmarł 21 kwietnia 1906 (→ Wojtczak 1983 ↓, s. 152, 207).
    3. ↑ Dr Edmund Fischer był adwokatem i prezesem Izby Adwokackiej w Krakowie. Mieszkał on wraz ze swoją żoną Marią przy ul. Senackiej 6. Po śmierci żony w 1911 przeniósł się na ulicę św. Marka 7 wraz ze służącą u niego Anielą Salawą (→ Świątek 2009 ↓, s. 212).
    4. ↑ Stowarzyszenie Sług Katolickich pw. św. Zyty założył w 1899 o. Włodzimierz Ledóchowski SJ, późniejszy generał jezuitów. Stowarzyszenie miało swoją siedzibę w Krakowie przy ulicy Mikołajskiej 30, gdzie prowadziło schronisko dla bezdomnych dziewcząt, kuchnię, pralnię, prasowalnię, szkołę, bibliotekę oraz niewielki szpital (→ Świątek 2009 ↓, s. 212).
    5. ↑ Kapłanem tym jest jezuita, o. Stanisław Maciątek SJ (1889–1940), jej ostatni spowiednik. Zginął śmiercią męczeńską w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen (→ Świątek 2009 ↓, s. 214–215).
    6. ↑ Grzegorz Serafin podczas zjazdu ze zjeżdżalni na placu zabaw, wywrócił się na skutek odmocowania się jej od podłoża, w wyniku czego doznał licznych obrażeń głowy. Po przeprowadzonej operacji przez chirurga dr. Marka Rączkiewicza, lekarze przypuszczali, że chłopiec nie przeżyje. Dzięki powierzeniu jego losu modlitwie do Anieli Salawy, stan chłopca systematycznie się poprawiał. Przeprowadzono dochodzenie kanoniczne przez komisję mianowaną przez Kongregację Spraw Kanonizacyjnych, przesłuchując 14 świadków. Uzdrowienie uznano za cudowne. Grzegorz Serafin został później prawnikiem, kończąc Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
    7. ↑ Aniela Salawa może być uważana za patronkę studentów, z uwagi na polecenie się jej wstawiennictwu m.in. przez krakowskich studentów modlących się przy jej grobie o powodzenie na sesjach egzaminacyjnych (→ wypowiedź o. dr. Mariana Gołąba OFMConv. w filmie pt. Perła nad Perły).

    Przypisy

    1. ↑ Iriarte i in. 1998 ↓, s. 570.
    2. ↑ a b Czytelnia. Błogosławiona Aniela Salawa, dziewica. [w:] Internetowa Liturgia Godzin [on-line]. brewiarz.pl. [dostęp 2017-06-17].
    3. ↑ Gogola 2010 ↓, s. 316.
    4. ↑ Błogosławiona Aniela Salawa (1881-1922) – patronka FZŚ w Polsce. fzs.kapucyni.krakow.pl. [dostęp 2015-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-27)]. (pol.).
    5. ↑ a b c Błogosławiona Aniela Salawa, Patronka FZŚ w Polsce. [w:] Franciszkański Zakon Świeckich w Polsce [on-line]. fzs.info.pl. [dostęp 2017-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-22)]. (pol.).
    6. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 169.
    7. ↑ a b Gogola 2010 ↓, s. 321.
    8. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 175.
    9. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 198.
    10. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 180.
    11. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 182.
    12. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 197.
    13. ↑ Gogola 2010 ↓, s. 325.
    14. ↑ a b c Wojtczak 1983 ↓, s. 222.
    15. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 262.
    16. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 208.
    17. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 287.
    18. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 303.
    19. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 308.
    20. ↑ Świątek 2009 ↓, s. 133.
    21. ↑ Świątek 2009 ↓, s. 176.
    22. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 347.
    23. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 348.
    24. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 268–269.
    25. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 202–203.
    26. ↑ a b Wojtczak 1983 ↓, s. 202.
    27. ↑ Aniela Salawa: Dziennik błogosławionej Anieli Salawy (PDF). duchprawdy.com. [dostęp 2017-06-17]. (pol.).
    28. ↑ a b Wojtczak 1983 ↓, s. 353.
    29. ↑ Świątek 2009 ↓, s. 177.
    30. ↑ Stabińska 1987 ↓, s. 76.
    31. ↑ Dziennik / Aniela Salawa. [w:] Katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych NUKAT [on-line]. [dostęp 2017-06-18]. (pol.).
    32. ↑ a b c d e ~1922~ (Aniela Salawa). newsaints.faithweb.com. [dostęp 2017-03-12]. (ang.).
    33. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 350.
    34. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 352.
    35. ↑ Świątek 2009 ↓, s. 210.
    36. ↑ Św. Jan Paweł II: Homilia w czasie mszy świętej beatyfikacyjnej Anieli Salawy, odprawionej na Rynku Głównym. [w:] Zintegrowana Baza Tekstów Papieskich [on-line]. nauczaniejp2.pl, 1991-08-13. [dostęp 2017-03-12]. (pol.).
    37. ↑ Ks. Mariusz Rosik: Patronka służących. [w:] Tygodnik katolicki „Niedziela” [on-line]. niedziela.pl, 2013-09-30. [dostęp 2017-03-12]. (pol.).
    38. ↑ Danuta Dajmund: Służyć znaczy królować – bł. Aniela Salawa. [w:] „Apostolstwo Chorych” [on-line]. apchor.pl, 2015-06-06. [dostęp 2017-03-12]. (pol.).
    39. ↑ Wojtczak 1983 ↓, s. 346.
    40. ↑ Świątek 2009 ↓, s. 155.
    41. ↑ Świątek 2009 ↓, s. 208.
    42. ↑ Świątek 2009 ↓, s. 174.
    43. ↑ Protokół Nr XLIX2006 z sesji Rady Gminy Siepraw w dniu 26 października 2006 r. w godz. 15.00 – 17.50. [w:] Urząd Gminy Siepraw [on-line]. bip.malopolska.pl. [dostęp 2020-10-22].
    44. ↑ Świątek 2009 ↓, s. 65.
    45. ↑ Dekret erygujący Sanktuarium. [w:] Sanktuarium bł. Anieli Salawy w Sieprawiu [on-line]. sanktuarium-siepraw.katolicki.eu, 2004-03-19. [dostęp 2017-06-18].
    46. ↑ Kaplica pw. Błogosławionej Anieli Salawy w Olszowicach (mapa) 1:3000. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-05-02].
    47. ↑ Kraków. Błogosławionej Anieli Salawy (mapa) 1:750. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-05-12].
    48. ↑ Olszowice. Błogosławionej Anieli Salawy (mapa) 1:6000. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-05-12].
    49. ↑ Siepraw. Anieli Salawy (mapa) 1:12 000. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-05-12].
    50. ↑ Fundacja na rzecz Chorych na SM im. Bł. Anieli Salawy. bazy.ngo.pl. [dostęp 2017-05-20]. (pol.).
    51. ↑ Chór Mieszany Salawa. chorsalawa.pl. [dostęp 2017-03-12]. (pol.).
    52. ↑ Wezwania do Błogosławionej Anieli Salawy. mtrojnar.rzeszow.opoka.org.pl. [dostęp 2017-06-17]. (pol.).
    53. ↑ S. Janina Snopek-Stefaniak: Godzinki ku czci Błogosławionej Anieli Salawy. [w:] Sanktuarium bł. Anieli Salawy w Sieprawiu [on-line]. sanktuarium-siepraw.katolicki.eu, 2006-01-06. [dostęp 2017-06-18].

    Bibliografia

    • O. Józef Symeon Barcik OFMConv.: Błogosławiona Aniela Salawa. Wyd. 2. popr. i uzup. Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy, 2015. ISBN 978-83-7869-191-4. OCLC 909204500.
    • Zdzisław Gogola. Błogosławona Aniela Salawa. (PDF). „Folia Historica Cracoviensia”. Nr 15/16, s. 313–328, 2010. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. ISSN 0867-8294. OCLC 922219190. 
    • Lázaro Iriarte, Józef Salezy Kafel, Andrzej Józef Zębik, Krystyna Kuklińska: Historia franciszkanizmu. Kraków: Bracia Mniejsi Kapucyni, 1998. ISBN 83-910410-0-X. OCLC 749560391.
    • Bogusław Konopka. Święta służąca. „Nowe Życie – religia, kultura, społeczeństwo – dolnośląskie pismo katolickie”. Nr 3 (390), 2007-03. Wrocław: Kuria Metropolitalna Wrocławska. OCLC 749208745. 
    • Alicja Kowalczyk: Życiorys bł. Anieli Salawy. (PDF). fzs.radom.pl.
    • Ks. Kazimierz Panuś: Bł. Aniela Salawa. Kraków: WAM, 2006. ISBN 83-7318-711-1. OCLC 749544698.
    • Jadwiga Stabińska: Z nadmiaru miłości. Życie wewnętrzne Anieli Salawy. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1987. OCLC 69448335.
    • Franciszek Świątek: W blaskach Anioła. Bł. Aniela Salawa. Wyd. IV. Wrocław: Wydawnictwo „Maria Vincit”, 2009. ISBN 978-83-85647-60-7. OCLC 802421982.
    • Albert Wojtczak: Służebnica Boża Aniela Salawa. W: Polscy święci. red. Joachim Roman Bar. T. 1. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1983, s. 147–355. OCLC 69586914.
    • O. Zefiryn OFM: Bł. Aniela Salawa (1881–1922). [w:] Portal Duszpasterstwa Powołań OO. Bernardynów [on-line]. powolanie.bernardyni.pl, 2007-06-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-17)].

    Linki zewnętrzne

    Franciszkanizm
    Początki
    Święci i błogosławieni
    rodziny franciszkańskiej
    Wybitni uczeni
    franciszkańscy
    Papieże
    Działalność, instytucje,
    siedziby
    Zakon franciszkański
    Św. Franciszek

    Media użyte na tej stronie

    SaintIcon.PNG
    Autor: Tomasz Wachowski, Licencja: CC BY 3.0
    ikona Święty
    Emblem of the Papacy SE.svg
    Emblem of the Papacy: Triple Tiara and Keys
    Tenement house, ca. 1890 design. Aleksander Biborski, 20 Radziwiłłowska street, Kraków, Poland.jpg
    Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
    Kamienica, ok. 1890 proj. Aleksander Biborski, ul. Radziwiłłowska 20, Wesoła, Kraków
    Aniela Salawa witraż Trzeboś.jpg
    Autor: Panek, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
    Kościół Opatrzności Bożej w Trzebosi. Witraż przedstawiający Anielę Salawę.
    Bł. Aniela Salawa.jpg
    Zdjęcie Anieli Salawy
    AnielaSalawa1921.jpg
    Zdjęcie Anieli Salawy z 1921 roku.
    St Francis of Assisi Church, Passion of Christ Chapel-, 2 Franciszkanska street, Old Town, Krakow, Poland.jpg
    Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
    Kościół św. Franciszka z Asyżu, Kaplica Męki Pańskiej, ul. Franciszkańska 2, Stare Miasto, Kraków
    StFrancis part.jpg
    Górną częścią najstarsze Portret Franciszek z Asyżu, ścienne malowidła w Sacro Speco w Subiaco.
    Salawa2.JPG
    Portret bł. Anieli Salawy (1881-1922) w kościele franciszkanów w Krakowie
    Salawa1.JPG
    Grobowiec bł. Anieli Salawy (1881-1922) w kościele franciszkanów w Krakowie
    Tenement house, commemorative plaque of bl. Aniela Salawa, 20 Radziwiłłowska street, Kraków, Poland.jpg
    Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
    Kamienica, Tablica pamiątkowa Anieli Salawy, ul. Radziwiłłowska 20, Wesoła, Kraków