Anna Bilińska-Bohdanowiczowa

Anna Bilińska-Bohdanowiczowa

Anna Bilińska, Autoportret, 1887
Imię i nazwisko	Anna Maria Bilińska-Bohdanowiczowa
Data i miejsce urodzenia	8 grudnia 1854 Złotopol
Data i miejsce śmierci	8 kwietnia 1893 Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Académie Julian
Dziedzina sztuki	malarstwo, rysunek

Anna Maria Bilińska-Bohdanowiczowa herbu Sas (ur. 8 grudnia 1854^[1] w Złotopolu, zm. 8 kwietnia 1893^[2][3] w Warszawie) – polska malarka.

Młodość

Anna Bilińska urodziła się w rodzinie Polaka lekarza w Złotopolu (obecnie na Ukrainie) i tam spędziła dzieciństwo. Następnie przebywała wraz z ojcem w głębi Rosji. Pierwszymi jej nauczycielami rysunku w latach 1869–1872 był Michał Elwiro Andriolli i Ignacy Jasiński, malarze, przebywający na zesłaniu w Wiatce (obecnie Kirow) za udział w powstaniu styczniowym lub w popowstaniowej konspiracji^[3]. Później wraz z matką i rodzeństwem przeniosła się do Warszawy. Od 1875 r. studiowała przez 2 lata w warszawskim konserwatorium.

W 1877 r. zapisała się do prywatnej Klasy Rysunkowej Wojciecha Gersona. Zaczęła też dla podratowania domowego budżetu sprzedawać swoje prace malarskie. Również wystawiała swoje prace w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie.

W 1882 odbyła podróż wraz ze swoja przyjaciółką Klementyną Krassowską m.in. do Berlina, Monachium, Salzburga, Wiednia i Włoch. Podróż ta umocniła w niej przekonanie, aby wyjechać do Paryża i studiować dalej malarstwo. Dzięki możliwości wyjechania do Paryża razem z Zofią Stankiewicz i jej matką, z którymi również zamieszkała, podjęła studia na Académie Julian, w pracowni dla kobiet, pod kierunkiem Williama-Adolphe’a Bouguereau, Tony’ego Roberta-Fleury’ego i Jules'a Josepha Lefebvre’a.

Lata w Paryżu

Portret Anny Bilińskiej z 1884 autorstwa Emmeline Deane (1858–1944)

W 1884 r. zmarł jej ojciec i Anna Bilińska została bez środków do życia. W tym samym roku zmarła jej przyjaciółka Klementyna Krassowska, która zabezpieczyła malarkę finansowo w testamencie. Rok później umarł jej narzeczony Wojciech Grabowski (1850–1885), który również był malarzem.

Na przełomie 1885 i 1886 spędziła kilka miesięcy w Pourville-les Bains w Normandii^[4], dokąd załamaną nerwowo artystkę zabrała na rekonwalescencję malarka Maria Gażycz, którą artystka poznała jeszcze w Warszawie w pracowni Wojciecha Gersona^[5] oraz jej brat Władysław.

Debiutowała w Salonie Paryskim w 1884 roku, kiedy to został przyjęty jej rysunek Postać kobiety, wystawiając swoje prace w Salonie również w następnych latach (1885, 1887, 1892).

Latem 1886 roku na krótko przyjechała do Warszawy. Po powrocie do Paryża wynajęła większą pracownię przy rue de Fleurus. Pełniła wówczas funkcję przełożonej pracowni Académie Julian, a w 1886 została opiekunem aż do 1892 roku^[3].

Współpracowała z „Kłosami” ilustrowanym pismem wydawanym w Warszawie.

W 1889 otrzymała Srebrny Medal na Wystawie Światowej w Paryżu za obraz Autoportret. Był to wielki międzynarodowy sukces. Jej obrazy były wystawione tego samego roku w Royal Academy of Art w Londynie. W 1891 roku obrazy Bilińskiej pokazane zostały na ważnej wtedy dorocznej międzynarodowej wystawie sztuki w Berlinie, gdzie zostały nagrodzone małym złotym medalem.

Powrót do kraju

Grób Anny Bohdanowicz na cmentarzu Powązkowskim

W 1892 wyszła za mąż za poznanego w Paryżu doktora nauk medycznych Antoniego Bohdanowicza. Razem z mężem postanowili wrócić do Warszawy, gdzie malarka zamierzała otworzyć szkołę malarstwa dla kobiet wzorem paryskich uczelni, plany te jednak uniemożliwiła choroba. Zmarła na serce 8 kwietnia 1893 roku, kilka miesięcy po ślubie. Jej ostatni namalowany obraz Portret młodej kobiety z różą w dłoni, został wystawiony już pośmiertnie na wystawie; symbolicznie na znak żałoby po artystce został ozdobiony czarna szarfą.

Anna Bilińska-Bohdanowiczowa została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 10-1-17)^[6].

Twórczość Bilińskiej

Obrazy Anny Bilińskiej zaginione podczas II wojny światowej

Murzynka, 1884, z Muzeum Narodowego w Warszawie, odzyskana w 2012

Włoszka, z kolekcji prywatnej w Warszawie

Twórczość Anna Bilińskiej-Bohdanowiczowej to głównie malowane z dużą intuicją portrety. Była przedstawicielką realizmu, stosowała warsztat o precyzyjnym rysunku i dbałości, choć intuicyjnie zbliżała się do impresjonizmu.

Dwa z obrazów Bilińskiej zaginęły w czasie II wojny światowej: Murzynka (1884, ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie), Włoszka (ze zbiorów prywatnych w Warszawie). Murzynka została odzyskana w marcu 2012^[7].

Portret znanego rzeźbiarza amerykańskiego autorstwa Bilińskiej – George Grey Barnard, który razem z nią studiował w Paryżu, jest obecnie w kolekcji Departamentu Stanu w Waszyngtonie. W zbiorach Lwowskiej Galerii Obrazów znajduje się jej Starzec z książką.

Wybrane wystawy

Artystka. Anna Bilińska 1854–1893, 26 czerwca – 10 października 2021, Muzeum Narodowe w Warszawie^[8]

Galeria

Przypisy

Bibliografia

• Clara Erskine Clement, Women in the Fine Arts from the Seventh Century B.C. to The Twentieth Centutry A.D., 1904
• Joanna Sosnowska, Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880-1939, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2003.
• Magdalena Schlender, Autoportrety polskiej malarki Anny Bilinskiej. (Die Selbstbildnisse der polnischen Malerin Anna Bilinska), Hamburg 2005.

Literatura dodatkowa

• Helena d’Abancourt: Bohdanowiczowa z Bilińskich Anna (1858–1893). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 223–224. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0

Linki zewnętrzne

• Anna Bilińska-Bohdanowicz – artystka niezłomna biografia na portalu NiezlaSztuka.net
• Antoni Bohdanowicz: Anna Bilińska (kobieta, Polka i artystka) podług jej dzienników, listów, recenzyj i prasy (1928) w bibliotece Polona