Anna Binetti

Domniemany portret Anny Binetti, pastel Louisa François Marteau, ok. 1766

Anna Binetti, z domu Ramón (ur. ok. 1738[1] w Wenecji, zm. po 1786 zapewne w Wenecji)[2] – znana włoska tancerka baletowa i kurtyzana.

Wieloletnia przyjaciółka Giacomo Casanovy. Przez pewien czas żona francuskiego tancerza i baletmistrza Georges’a Bineta (zwanego z włoska Giorgio Binetti, a w Anglii pisanego też: Binety, Binnety). W latach 1765–1777 partnerka sceniczna i życiowa wybitnego francuskiego tancerza i baletmistrza Charles’a Le Picqa (1745–1806). Od grudnia 1765 do marca 1767 roku primabalerina teatru królewskiego w Operalni Saskiej w Warszawie. W tym czasie kochanka podstolego koronnego, hrabiego Franciszka Ksawerego Branickiego i stolnika koronnego, hrabiego Augusta Fryderyka Moszyńskiego. Prawdopodobnie także faworyta króla Stanisława Augusta[2]. Jej panieńskie nazwisko zapisywano również: Ramani, Ramóni, Roman; zamężną notowano też jako: Binet, Binett, Binety, Binnety, Benety, a u nas także: Pinetti[3].

Kochanka Casanovy

Giacomo Casanova, rysunek jego brata Francesco Giuseppe Casanovy, ok. 1755
King’s Theatre w Londynie, gdzie Anna Binetti występowała z mężem w latach 1761–1763

Była córką weneckiego gondoliera Ramóna[4]. Debiutowała na scenach weneckich jako panna Ramón zapewne jeszcze pod koniec lat 40., ale po raz pierwszy odnotowano ją już jako solistkę w 1751 na scenie tamtejszego Teatro San Moisè[5]. Około 1754 poznał ją Casanova, który tak wspominał ich pierwsze kontakty: „Przez dwa tygodnie byłem kochankiem bardzo urodziwej młodej weneckiej dziewczyny, którą ojciec, niejaki Ramón wystawił na podziw publiczny jako tancerkę w teatrze. Mógłbym pozostać już w jej niewoli, gdyby jej wymuszone małżeństwo nie zerwało naszych więzów. Jej protektorka, Mme Cecilia Valmarana, znalazła dla niej bardziej odpowiedniego męża w osobie francuskiego tancerza nazwiskiem Binet, który zmienił je na Binetti, dzięki czemu jego młoda żona nie została Francuzką; wkrótce zdobyła ona wielką sławę na więcej niż jeden sposobów”[4]. Ich późniejszym spotkaniom w Stuttgarcie, Londynie i Warszawie towarzyszyła zawsze serdeczność z odrobiną zazdrości i wielkim wzajemnym sentymentem. Tak pozostało aż do ostatnich dni Casanovy, kiedy spisywał swoje pamiętniki.

Na scenach włoskich

Jeszcze jako panna Ramón tańczyła kolejno w Wenecji, Lodi, Parmie i Weronie, gdzie w 1757 pracowała już z mężem, tancerzem i baletmistrzem Georges’em Binetem (Binettim). Był on niestety rozpustnikiem i hazardzistą, a żonę traktował instrumentalnie, czerpiąc korzyści z jej pozaartystycznej aktywności. Pod koniec tego roku tańczyli razem w Mediolanie, gdzie używała już podwójnego nazwiska Ramóni-Binetti, a później pojawiała się tylko jako pani Binetti. Występowali także w Mantui, Brescii i Weronie.

W Stuttgarcie i Londynie

W sezonie 1759/60 pracowała z mężem w Stuttgarcie. Spotykał ją tam Casanova jako tancerkę i kochankę ambasadora austriackiego. W latach 1761–1763 państwo Binetti przebywali z kolei w Londynie jako soliści King’s Theatre[2], gdzie dla niepoznaki i większej swobody bycia przedstawiali się nawet jako rodzeństwo[6]. Tam również widział ją Casanova: „Przyjęła mnie z otwartymi ramionami (…). Jak to jest, że nie mieszkasz ze swoim mężem? – zapytałem. – Bo on gra, przegrywa i okrada mnie ze wszystkiego co posiadam – odpowiedziała. Ponadto kobieta mojego pokroju, gdy jest mężatką, nie może liczyć na to, że bogaty kochanek przyjdzie się z nią zobaczyć, kiedy nie może przyjmować jego wizyt bez żadnych ograniczeń. Nic mi nie grozi ze strony Binettiego, bo daleki jest od zazdrości”[4].

Partnerka Le Picqa

W 1765 spotkała w Wiedniu kilka lat młodszego od siebie, 20-letniego wówczas Charles’a Le Picqa, który opuścił niedawno stuttgarcki zespół Jeana-Georges’a Noverre’a, gdzie zdobył sławę i rozpoczął teraz niezależną karierę. Potrzebował stałej partnerki scenicznej i opiekunki życiowej, więc Binetti wykorzystała tę okazję. Tak zawiązał się jeden z najsłynniejszych duetów baletowych XVIII wieku. Występowali tam w przedstawieniach baletowych dwóch sławnych choreografów: Gasparo Angioliniego i Franza Hilverdinga. Latem tego roku cały balet wiedeński uczestniczył w uroczystościach dworskich w Innsbrucku[7], gdzie Le Picq i Binetti tańczyli m.in. 6 sierpnia w premierze nowego baletu Enea in Italia autorstwa Hilverdinga: on jako tytułowy Eneasz, a ona jako jego matka Wenus[8]. Premiera odbywała się z okazji zaślubin arcyksięcia Leopolda Habsburga z infantką Marię Ludwikę Burbon, w obecności dworu cesarskiego i wielu dostojnych gości zagranicznych. Były tam tego lata również inne przedstawienia z ich udziałem, np. Ifigenia in Aulide w choreografii Angioliniego, po której jednak 18 sierpnia zmarł nagle ojciec nowożeńca, cesarz Franciszek I Lotaryński, więc ogłoszono siedmiomiesięczną żałobę państwową. W całym cesarstwie zawieszono przedstawienia teatralne, a wszyscy artyści stracili na ten czas źródła zarobkowania.

Dwa sezony w Warszawie

Franciszek Ksawery Branicki z synami w późniejszym okresie, obraz Giovanniego Battisty Lampiego, po 1788

Jesienią 1765 Charles Le Picq z Anną Binett, jej mężem Georges’em i córeczką podróżowali więc do Rosji w nadziei na nową pracę w Petersburgu, gdzie funkcję baletmistrza teatru dworskiego obejmował teraz ich niedawny wiedeński choreograf Gasparo Angiolini. Po drodze zatrzymali się jednak w Warszawie, gdzie pod dyrekcją Carlo Tomatisa działał od niedawna nowy włoski zespół operowo-baletowy z primabaleriną Cateriną Gattai na czele. Tutaj Binetti ponownie natknęła się na Casanovę, który tak opisał ich przyjazd:

„Tancerka Binetti, którą spotkałem ostatnio w Londynie, przyjechała do Warszawy ze swoim mężem i z tancerzem Le Picqiem. Przybywali z Wiednia, a jechali do Petersburga. Mieli list polecający do brata królewskiego [księcia Andrzeja Poniatowskiego], który był generałem w służbie austriackiej, ale przebywał wtedy w Warszawie. (…) Król oświadczył, że chce zobaczyć jej taniec i że nakłoni ją do pozostania w Warszawie przez osiem dni za honorarium w wysokości tysiąca dukatów. (…) W trzy dni później Le Picq zaaranżował balet kostiumowy; dekoracje, orkiestra i obsada – wszystko było na czas urządzone (…). Para tak się spodobała, że zawarto z nimi świetny kontrakt na cały rok. Z tego powodu Gattai była wściekła, bo Binetti całkowicie usunęła ją w cień, a co gorsza, odebrała jej wielbicieli”[4].

Niechęć Cateriny Gattai do przybyłej konkurentki była zupełnie zrozumiała. Tym bardziej, że Anna Binetti i Charles Le Picq rzeczywiście podpisali 25 grudnia 1765 wyjątkowo korzystny kontrakt, z którego wynikało także, że mieli podlegać bezpośrednio królowi, z pominięciem antreprenera Carlo Tomatisa (kochanka Gattai) i jego dworskiego nadzorcy, hrabiego Augusta Moszyńskiego[9]. Gwarantowało im to szczególną pozycję na dworze i w teatrze.

Faworyta Branickiego

Od pojawienia się w Warszawie Binetti urzekła hrabiego Franciszka Ksawerego Branickiego (wcześniej adoratora Mlle Gattai), który został jej kochankiem i głównym sponsorem. Według Casanovy, „jeszcze nie minęło dziesięć czy dwanaście dni, a już miała Binetti wykwintnie urządzony dom, skromną, ale ładną zastawę srebrną, piwnicę pełną najwyszukańszych win, doskonałego kucharza i liczne grono wielbicieli, a wśród nich stolnika Moszyńskiego i przyjaciela króla, podstolego koronnego Branickiego”[10]. Postanowiła więc zostać w Warszawie na dłużej, a mając tu poparcie najważniejszych osób dworu królewskiego, mogła wreszcie pozbyć się niewygodnego męża, który raz jeszcze okradł ją na koniec i wyjechał do Wiednia. Tymczasem ostra rywalizacja oraz intrygi towarzyskie Gattai i Binetti doprowadziły w efekcie do słynnego pojedynku Casanovy z Branickim. Ciężko ranny Branicki dopiero poniewczasie zrozumiał, że padł ofiarą intrygi Binetti i w efekcie wybaczył przeciwnikowi. Z kolei ona unikała już teraz Casanovy, co tak tłumaczył mu hrabia Moszyński: „Ona boi się waćpana. Była przyczyną twego pojedynku, a dawny jej kochanek Branicki, nie chce o niej słyszeć. (…) Omal nie położyłeś trupem jej rycerza. Wyrzucała mu, że przyjął twe wyzwanie; on wszakże oświadczył, że nie chce jej więcej widzieć”[11]. Że zaś pojedynki w granicach starostwa warszawskiego były wtedy zakazane Casanovie nakazano w imieniu króla opuścić Polskę[2].

Przyjaciółka Moszyńskiego

Od wiosny 1766, po wycofaniu się Cateriny Gattai z kariery baletowej, Binetti „panowała” już w teatrze warszawskim bezkonkurencyjnie aż do marca 1767. Pozyskała też nowego adoratora w osobie opiekuna teatru ze strony dworu, hrabiego Augusta Moszyńskiego, którego zresztą przywiązała do siebie na długie lata. Podobnie jak Charles Le Picq, była świetnie opłacana. Początkowo on zarabiał 800, a ona 700 dukatów rocznie[12], ale pod koniec 1766 zaproponowano im już po 1000 dukatów, 2-3 razy więcej niż otrzymywali pozostali soliści baletu[13]. Niewiele wiadomo o ich warszawskim repertuarze poza tym, że tańczyli prawie we wszystkich przedstawieniach operowych i komediowych. Źródła odnotowują jedynie, że 9 maja 1766 (podczas gali imienin króla Stanisława Augusta) wystąpili w balecie heroicznym Le Guerrier guidé par l’Amour w choreografii francuskiego baletmistrza Vincenta Sauniera[14]. Ale nie było to jedyne pole jej aktywności w Warszawie. Wiele wskazuje na to, że nie bacząc na sentyment i opiekę Moszyńskiego, była w tym czasie także kochanką króla Stanisława Augusta.

Jean-Georges Noverre, z którym Anna Binetti i Charles Le Picq pracowali w Wiedniu w latach 1767–1769

Ponownie w Wiedniu

W początkach 1767 król zmuszony był ograniczyć swoje nakłady na teatr, dlatego przed Wielkanocą rozpuszczono warszawskie zespoły opery włoskiej z baletem i komedii francuskiej. Le Picq z Binetti wyjechali więc do Wiednia, gdzie zgodzili się przyjąć znacznie gorsze warunki finansowe – 800 dukatów dla obojga. Ale za to od jesieni 1767 występowali już w przedstawieniach wielkiego choreografa Jeana-Georges’a Noverre’a, który właśnie został tam ponownie baletmistrzem. Le Picq przyjmowany był z podziwem i uwielbieniem, ale Binetti – raczej bez uznania i powodzenia.

Początkowo pozostawała tam bowiem w cieniu wybitnej tancerki Nancy Levier-Trancard[15], ulubienicy wiedeńskiej publiczności. Dopiero po jej wyjeździe z gościnnymi występami do Rosji, od 1768 zaczęła obejmować główne partie w baletach Noverre’a. Znakomity choreograf stworzył tam nawet specjalnie dla niej nowy balet heroiczny Thelmire, który nie przyniósł jej jednak sukcesu. Wiemy o tym wszystkim z pism ówczesnego austriackiego autorytetu, również w dziedzinie teatru, pisarza Josepha von Sonnenfelsa. Uznawał on Charles’a Le Picqa za ideał tancerza i męskiego piękna, jakie można sobie tylko wymarzyć; uważał, że to „wzór kształtów symetrycznych w każdym calu, kwitnący młodzian, którego ukształtowała sama Terpsychora”[16]. Wobec niej był jednak bardzo krytyczny. Przyznawał wprawdzie, że „Mad. Binetti ma piękną figurę, ale pozbawioną całego powabu sztuki, jest sztywna, bez wyrazu, rękami porusza bez wdzięku, a w swoich gestach jest nużąco monotonna”[17]. Twierdził, że nie dorównuje ona talentowi Nancy Levier-Trancard.

Sukcesy z Le Picqiem

Od 1769 tańczyli już oboje na scenach włoskich, pozostając zarazem w nieformalnym związku[18]. Rozpoczęli tam swoje występy w Padwie, a potem przez kilka lat tańczyli razem, na przemian i z wielkim powodzeniem, w Wenecji, Mediolanie, Neapolu i Florencji. Jednak rosnąca sława urodziwego Le Picqa, który w 1776 podbił nawet Paryż, zyskując tam miano Apolla Tańca, przyćmiła gasnącą już karierę Anny Binetti. Po raz ostatni wystąpili razem w Wenecji w 1777, po czym Le Picq porzucił ją na zawsze i osiadł na kilka lat w Real Teatro di San Carlo w Neapolu, gdzie wkrótce związał się z kolejną mężatką – z tamtejszą partnerką, młodą i utalentowaną niemiecką baleriną Gertrude Rossi, z domu Ablöscherin, żoną neapolitańskiego baletmistrza Domenico Rossiego. W tym czasie Binetti dobiegała już czterdziestki, a na scenach włoskich królowały znacznie młodsze baleriny. Straciwszy wsparcie słynnego partnera próbowała jeszcze utrzymać się na weneckim rynku baletowym. W połowie 1778 tańczyła na scenie Teatro San Benedetto jako Armida u boku Ontaria Viganò w jego w balecie Il Rinaldo[19], ale to już ostatni ślad jej występu na weneckiej scenie.

Najważniejsze kreacje

Przez pierwsze kilkanaście lat, zarówno na scenach włoskich, jak w Stuttgarcie, Londynie i Warszawie, Binetti występowała przede wszystkim w czysto dekoracyjnych tańcach i divertissement tanecznych, które ozdabiały i uatrakcyjniały przedstawienia operowe. W latach 1751–1767 tańczyła ich dziesiątki, zanim zaczęła obejmować role w baletach dramatycznych z akcją. Do tamtych ośrodków baletowych nie dotarły jeszcze w owych latach reformy wielkich choreografów XVIII wieku: Franza Hilverdinga, Gasparo Angioliniego, a przede wszystkim Jeana-Georges’a Noverre’a, którzy na scenach Wiednia i Stuttgartu tworzyli już wtedy tzw. ballets d’action, czyli dramaty choreograficzne oparte głównie na motywach mitologicznych. Jednym z najwybitniejszych uczniów Noverre’a, a potem wielkim propagatorem baletów swojego mistrza był właśnie Charles Le Picq, partner sceniczny Anny Binetti, i to on ukształtował ją w końcu jako jedną z wybitnych tancerek pantomimicznych ich czasów.

Pierwszą tego rodzaju rolę, wspomnianą wyżej Venus w balecie Enea in Italia Hilverdinga, wykonywała już w 1765 w Insbrucku, ale seria następnych nadeszła dopiero później i był to najlepszy okres w jej karierze. Niektóre z tych ról powtarzała nawet na różnych scenach włoskich. Były to kolejno:

Burgtheater w Wiedniu, gdzie Anna Binetti i Charles Le Picq tańczyli w baletach Noverre’a w latach 1767–1769
Real Teatro di San Carlo w Neapolu, gdzie Anna Binetti i Charles Le Picq święcili tryumfy latach 1772–1776
Teatro San Benedetto w Wenecji, gdzie Anna Binetti finalizowała karierę taneczną w latach 1776–1778
  • 1765: Venus – Enea in Italia, choreografia Franz Hilverding, Neues Hoftheater am Rennplaz, Insbruck
  • 1766: Venus – Le Guerrier guidé par l’Amour, choreografia Vincent Saunier, Operalnia Saska, Warszawa
  • 1766: rola? – Le Temple de la gloire, chorografia Vincent Saunier, Operalnia Saska, Warszawa
  • 1768: Thelmire – Thelmire, choreografia Jean-Georges Noverre, Burgtheater, Wiedeń
  • 1769: Armida – Rinaldo nell’isola incantata di Armida, choreografia Charles Le Picq i Jean Favier wg Noverre’a, Teatro San Benedetto, Wenecja
  • 1770: Euridice – La Favola di Orfeo ed Euridice, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Teatro Regio Ducale, Mediolan
  • 1770: Euridice – Orfeo ed Euridice, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Teatro San Benedetto, Wenecja
  • 1770: Dejanira – Trionfi e vittorie d’Ercole, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Teatro San Benedetto, Wenecja
  • 1771: Asteris – Gli amanti protetti dall’amore, choreografia Charles Le Picq, Teatro San Benedetto, Wenecja
  • 1771: Medea – Giasone e Medea, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Teatro San Benedetto, Wenecja
  • 1771: Asteris – Gli amanti protetti dall’amore, choreografia Charles Le Picq, Teatro Regio Ducale, Mediolan
  • 1772: Ifigenia – Il sacrifizio d’Ifigenia, choreografia Charles Le Picq, Teatro Regio Ducale, Mediolan
  • 1772: Ifigenia – Il sacrifizio d’Ifigenia, choreografia Charles Le Picq, Teatro San Benedetto, Wenecja
  • 1772: Euridice – Orfeo ed Euridice, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Teatro Perrelli, Neapol
  • 1772: Ifigenia – Il sacrifizio d’Ifigenia, choreografia Charles Le Picq, Teatro del Cocomero, Florencja
  • 1773: Medea – Medea e Giasone, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Teatro Regio Ducale, Mediolan
  • 1773: Armida – Armida e Rinaldo, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Real Teatro di San Carlo, Neapol
  • 1773: Dejanira – Ercole e Dejanira, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Real Teatro di San Carlo, Neapol
  • 1774: Clori – Aminta e Clori, choreografia Charles Le Picq, Real Teatro di San Carlo, Neapol
  • 1774: Adele – Adele de Pontieù, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Real Teatro di San Carlo, Neapol
  • 1775: Medea – Medea e Giasone, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Real Teatro di San Carlo, Neapol
  • 1775: Adelaide – Adelaide di Guesclin, choreografia Charles Le Picq, Real Teatro di San Carlo, Neapol
  • 1775: Galatea – Aci e Galatea, choreografia Charles Le Picq, Real Teatro di San Carlo, Neapol
  • 1775: Calipso – Telemaco nell’isola di Calipso, choreografia Charles Le Picq, Real Teatro di San Carlo, Neapol
  • 1776: Camilla – Gli Orazj, e gli Curiazi, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Real Teatro di San Carlo, Neapol
  • 1776: Calipso – Telemaco nell’isola di Calipso, choreografia Charles Le Picq, Teatro San Benedetto, Wenecja
  • 1777: Camilla – I tre Orazj e i tre Curiazj, choreografia Charles Le Picq wg Noverre’a, Teatro San Benedetto, Wenecja
  • 1777: Figlia del Comandante – L’amante generosa, choreografia Giuseppe Canziani, Teatro San Benedetto, Wenecja
  • 1778: Armida – Il Rinaldo, choreografia Ontario Viganò, Teatro San Benedetto, Wenecja

Ostatnie lata na scenie

Wiosną 1779 roku została jeszcze zaproszona przez tancerza i baletmistrza Paolino Franchiego do Teatro Pubblico w mieście Forlì, gdzie przygotował on tańce do prapremiery nowej opery La Didone Bernardino Ottaniego według libretta Pietro Metastasia. Była gwiazdą tego przedstawienia, występując razem z Franchim jako „primi ballerini serii”[20]. Tam właśnie, w maju, będąc przejazdem w Forlì, widział ją raz jeszcze Giacomo Casanova, ale było to już ostatnie ich spotkanie[4].

W karnawale 1779/80 spróbowała swych sił jako baletmistrzyni na scenie Teatro San Moisè, w którym debiutowała przed laty jako solistka baletu. Świadczy to o jej znaczącej pozycji w weneckim środowisku teatralnym, bowiem kobiet nie dopuszczano jeszcze wtedy do pracy choreograficznej w teatrach. Jako Mme Binet zrealizowała tam wówczas niewielki balet La filosofia delle donne w operze Le teste deboli Francesco Salariego[21], ale ten jej debiut baletmistrzowski nie miał już kontynuacji. Później uczyła podobno jeszcze tańca w Wenecji.

Ponownie w Warszawie

Latem 1780, zapewne na zaproszenie swego dawnego adoratora, hrabiego Moszyńskiego, odwiedziła raz jeszcze Warszawę, by wystąpić gościnnie w roli Camilli w balecie Horacjusze i Kuracjusze (Les Horaces et les Curiaces) Jeana-Georges’a Noverre’a, wystawionym u nas 7 września przez Daniela Curza w Teatrze na placu Krasińskich z okazji gali rocznicy elekcji Stanisława Augusta. Tańczyła już tę partię wcześniej z wielkim powodzeniem w Mediolanie (1776) i Wenecji (1777) w choreografii Charles’a Le Picqa. Z tego jej ostatniego występu w Warszawie nie zachowała się jednak żadna relacji, poza informacją, że otrzymała wtedy w prezencie od króla Stanisława Augusta ozdobną tabakierkę wartości 110 dukatów[22]. Ale to już ostatni, znany obecnie ślad jej aktywności artystycznej.

Zdaniem Casanovy

Pomimo że Casanova nie widział Binetti od 1779, a w cztery lata później zmuszony był opuścić Wenecję na zawsze, nadal interesował się losem starej przyjaciółki. Świadczą o tym skąpe o niej informacje, jakie otrzymywał czasem z rodzinnego miasta od swego przyjaciela i wiernego korespondenta, senatora Pietro Antonio Zaguriego. Jeszcze w 1786 roku donosił on Casanovie, do jego ostatniej przystani życiowej w zamku Dux, że dawno już nie widział Binetti, ale wie, że “żyje się jej źle”. Zaguri przekazał mu też zapewne ostatnią, dość osobliwą wiadomość o Binetti, którą Casanova włączył do swoich pamiętników. Napisał tam o niej:

Alexandra Liashenko jako Anna Binetti i Vladimir Yaroshenko jako Casanova w balecie Casanova w Warszawie, 2015

„Była dziwnie uprzywilejowana, bo zawsze wyglądała młodo, sprawiając wrażenie, jakby czas się jej nie imał, pomimo swej nieuchronności. Wciąż wydawała się młoda, nawet w oczach wytrawnych znawców wyblakłego, minionego już kobiecego piękna. (…) Ostatnim kochankiem wspaniałej Binetti, uśmierconym mocą jej miłosnych rozkoszy, okazał się niejaki Moszyński, Polak, którego los rzucił do Wenecji...”[4].

Hrabia August Moszyński rzeczywiście bawił w Wenecji w maju 1786 roku, skąd wybrał się jeszcze na wycieczkę do Padwy, gdzie zmarł nagle 11 czerwca. Informacja Casanovy wydaje się więc bardzo wiarygodna[2]. Nie wiadomo niestety jak potoczyły się dalsze losy jego ostatniej kochanki.

Życie po życiu

Anna Binetti stała się jedną bohaterek baletu Casanova w Warszawie[23] w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej[24]. Librecista Paweł Chynowski wraz z choreografem Krzysztofem Pastorem przypomnieli jej osobę przy okazji obchodów 250-lecia polskiego teatru publicznego. Prapremiera baletu z muzyką Wolfganga Amadeusa Mozarta pod batutą Jakuba Chrenowicza, w scenografii Gianniego Quaranty[25], odbyła się w Warszawie 28 maja 2015 roku. Postać Mme Binetti kreowała ukraińska solistka Polskiego Baletu Narodowego, Alexandra Liashenko, a towarzyszyli jej: Vladimir Yaroshenko jako Casanova oraz m.in.: Maksim Woitiul (Hrabia Branicki), Yuka Ebihara (Mlle Gattai), Robin Kent (Le Picq), Aneta Zbrzeźniak (Mlle Casacci), Adam Kozal w roli króla Stanisława Augusta, Patryk Walczak jako Carlo Tomatis i Viktor Banka (Hrabia Moszyński). Program przedstawienia zawiera interesujące materiały na temat Anny Binetti i jej środowiska w pierwszych latach istnienia warszawskiego baletu[26].

Przypisy

  1. ↑ Jedynym źródłem, które wskazywałoby na jej rok urodzenia są pamiętniki Giacomo Casanovy, którego dane roczne (zapisywane pod koniec życia) nie były zbyt precyzyjne. Pisze np. że w roku 1763, kiedy spotkał ją w Londynie, Binetti miała jakoby już 35 lat, choć wciąż wyglądała na 25 lat, z czego wynikałoby, że urodziła się ok. 1728. Innym razem, gdy wspomina o śmierci hrabiego Moszyńskiego w jej obecności (tzn. w 1786), ocenia jej ówczesny wiek na 63 lata, sugerując tym samym, że urodziła się 1723. Jednak, wspominając swój dwutygodniowy romans z nią, ok. 1754, nazywa ją „młodą wenecką dziewczyną”, a zatem nie mogła mieć wówczas już 25 lat, a tym bardziej 30 lat. Zważywszy zaś, że ówczesne tancerki rozpoczynały swoje kariery sceniczne jako kilkunastoletnie dziewczęta, a jej debiut odnotowano w 1751, należy przyjąć, że naprawdę urodziła się nie wcześniej niż ok. 1738 roku.
  2. ↑ a b c d e Paweł Chynowski: Towarzystwo Casanovy z teatru Stanisława Augusta. W: Casanova w Warszawie (program przedstawienia). Warszawa: Teatr Wielki – Opera Narodowa, 2015, s. 47–49.
  3. ↑ Karyna Wierzbicka: Źródła do historii teatru warszawskiego od roku 1762 do roku 1833, cz. I. Czasy Stanisławowskie, Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1951, s. 30–48.
  4. ↑ a b c d e f The Memoirs of Jacques Casanova de Seingalt 1725-1798, Complete, gutenberg.org [dostęp 2018-12-17] (ang.).
  5. ↑ Taddeo Wiel: I Teatri Musicali Veneziani del Settecento. Leipzig: Edition Peters, 1979, s. 186.
  6. ↑ Philip H. Highfill Jr., Kalman A. Burnim, Edward A. Langhans: A Biographical Dictionary of Actors, Actresses, Musicians, Dancers, Managers and Other Stage Personnel in London, 1660-1800, Volume 2, Carbondale: Southern Illinois University Press 1973, s. 130–131. ISBN 0-8093-0518-6.
  7. ↑ Walther Brauneis, [...] bey glorreichster Vermählung Ihrer Königlichen hoheiten [...] zu Inspruck in Tyrol von Hof aus Abgehaltenen Festivitaeten [...] anno 1765., zobodat.at [dostęp 2018-12-29].
  8. ↑ Pietro Metastasio, Romolo et Ersilia, Nella stamperia di Ghelen, 1765 [dostęp 2018-12-31] (wł.).
  9. ↑ Karyna Wierzbicka-Michalska:Trupa włoska Tomatisa, 1765–1767. W: Aktorzy cudzoziemscy w Warszawie w XVIII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975, s. 119–136.
  10. ↑ Giovanni Giacomo Casanova: Podróż do stolicy Polski. W: Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców. opr. Wacław Zawadzki, przeł. Ida Wieniewska. T. I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1963, s. 242.
  11. ↑ Giovanni Giacomo Casanova: Podróż do stolicy Polski. W: Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców. opr. Wacław Zawadzki, przeł. Ida Wieniewska. T. I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1963, s. 273.
  12. ↑ Karyna Wierzbicka: Źródła do historii teatru warszawskiego od roku 1762 do roku 1833, cz. I. Czasy Stanisławowskie, Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1951, s 86-87.
  13. ↑ Ludwik Bernacki: Teatr, dramat i muzyka za Stanisława Augusta. T. II. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1925, s. 385–386.
  14. ↑ Ludwik Bernacki: Teatr, dramat i muzyka za Stanisława Augusta. T. II. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1925, s. 328.
  15. ↑ Institut für kunst-und musikhistorische Forschungen, Trancard (Trancart, Trancarti; geb. Levier), Nancy (Maria Anna; Pseud. Signora Lenzi, Mademoiselle Nancy) Antoine, ISBN 978-3-7001-3043-7, 2002 [dostęp 2019-01-01] (niem.).
  16. ↑ Joseph von Sonnenfels, Sonnenfels gesammelte Schriften...: Das weibliche Orakel. Briefe über die wienerische Schaubühne, von einem Franzosen, Mit von Baumeisterischen Schriften, 1784 [dostęp 2019-01-01] (niem.).
  17. ↑ Briefe über die wienerische Schaubühne aus dem Französischen übersetzt, Kurtzböck, 1768 [dostęp 2019-01-01] (niem.).
  18. ↑ Niektóre zagraniczne opracowania spekulują, że była nawet pierwszą żoną Charles’a Le Picqa, ale nie ma na to żadnych dowodów. Faktem jest natomiast, że po rozstaniu z mężem Georges’em Binettim w 1766 roku, do końca kariery używała jego nazwiska pomimo wielu doznanych wcześniej z jego strony upokorzeń. Jej mąż żył jeszcze w 1780 i jako Giorgio Binetti występował wtedy na dworze portugalskim w Queluz. Jest też sprawą oczywistą, że gdyby Anna Binetti otrzymała z nim wcześniej rozwód i faktycznie została żoną Le Picqa, to z pewnością przyjęłaby jego głośne w całej Europie nazwisko, co byłoby znacznie korzystniejsze dla jej kariery artystycznej.
  19. ↑ Taddeo Wiel: I Teatri Musicali Veneziani del Settecento (reprint). Leipzig: Edition Peters, 1979, s. 334.
  20. ↑ Didone. Libretto. Italian, Library of Congress, Washington, D.C. 20540 USA [dostęp 2018-12-20].
  21. ↑ Taddeo Wiel: I Teatri Musicali Veneziani del Settecento (reprint). Leipzig: Edition Peters, 1979, s. 349.
  22. ↑ Karyna Wierzbicka-Michalska, Sześć studiów o teatrze stanisławowskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967, s. 52.
  23. ↑ Casanova w Warszawie – trailer. YouTube. [dostęp 2017-07-31]. (pol.).
  24. ↑ Casanova w Warszawie. teatrwielki.pl. [dostęp 2017-07-31]. (pol.).
  25. ↑ Gianni Quaranta. teatrwielki.pl. [dostęp 2017-08-01]. (pol.).
  26. ↑ Paweł Chynowski: Towarzystwo Casanovy z teatru Stanisława Augusta. W: Casanova w Warszawie (program przedstawienia). Warszawa: Teatr Wielki – Opera Narodowa, 2015, s. 40–55.

Bibliografia

  • Giovanni Giacomo Casanova: The Memoires of Casanova, Complete. London 1894.
  • Giovanni Giacomo Casanova: Pamiętniki (fragmenty). przekład, wybór i wstęp Tadeusz Evert. Warszawa: Czytelnik, 1961, s. 339–359.
  • Giovanni Giacomo Casanova: Podróż do stolicy Polski. W: Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców. opr. Wacław Zawadzki, przeł. Ida Wieniewska. T. I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1963, s. 229–283.
  • Paweł Chynowski: Towarzystwo Casanovy z teatru Stanisława Augusta. W: Casanova w Warszawie (program przedstawienia), opr. Maciej Krawiec. Warszawa: Teatr Wielki – Opera Narodowa, 2015, s. 40–55. ISBN 978-83-65161-12-3.
  • Mieczysław Klimowicz: Początki teatru stanisławowskiego, 1765–1773. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1965.
  • Taddeo Wiel: I Teatri Musicali Veneziani del Settecento (reprint). Leipzig: Edition Peters, 1979.
  • Karyna Wierzbicka-Michalska: Trupa włoska Tomatisa, 1765–1767. W: Aktorzy cudzoziemscy w Warszawie w XVIII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975, s. 119–136.
  • Alina Żórawska-Witkowska: Muzyka na dworze i w teatrze Stanisława Augusta. Warszawa: Zamek Królewski, 1995, s. 175–182. ISBN 83-7022-056-8.

Media użyte na tej stronie

Sommer, Giorgio (1834-1914) - n. 0278 - Napoli - Teatro San Carlo 2.jpg
Giorgio Sommer (1834-1914), detail from: "Naples. San Carlo Opera House". Stereo card. Catalogue # 278.
London Kings Theatre Haymarket.jpg
A reproduction as a postcard of the Italian Opera House (King's Theatre), built by John Vanbrugh, at the Haymarket before it was destroyed by a fire on 17 June 1789. The original print was earlier published in Charles John Smith's Historical and Literary Antiquities,[1] Messrs Bernard Quaritch, Ltd.[2] The book and print was republished as: Smith, Charles John (1875) Historical and Literary Curiosities, Londyn: Chatto and Windus, Piccadilly, ss. Plate 97 Dostęp 10 lutego 2011. The original print measures 18 cm x 21.3 cm and is under the H. R. Beard Collection F94-14. TM 376. Victoria and Albert Museum, London
Franciszek Ksawery Branicki.jpg
Franciszek Ksawery Branicki (1730-1819) and his sons Aleksander (1780-1798) and Władysław (1783–1843).
Louis François Marteau - Alegoria Rozkoszy (Portret tancerki Binetti?).jpg
Obraz wzorowany na La voluptueuse
creator QS:P170,Q180932
Casanova w Warszawie (1), balet Krzysztofa Pastora, Polski Balet Narodowy, fot. Ewa Krasucka TW-ON.jpg
Autor: Ewa Krasucka TW-ON, Licencja: CC BY-SA 4.0
"Casanova w Warszawie", balet Krzysztofa Pastora, Polski Balet Narodowy, tańczą: Aleksandra Liashenko jako Mme Binetti i Vladimir Yaroshenko jako Giacomo Casanova, scenografia i kostiumy Gianni Quaranta